Klasik İslam Tarihçilerinin Kalem Anlatısı

Dünya tarihi yazan klasik İslam tarihçileri, tarih anlatılarını külli yaratılış anlayışı çerçevesinde oluşturmuşlardır. Onlara göre tarih, sadece insanın değil Allah’ın yarattığı bütün varlıkların tarihidir. Tevhid temelli tarih dediğimiz bu anlayışın merkezinde insan olmakla birlikte klasik İslam tarihçileri zaman, gece ve gündüz gibi tarihin bazı temel kavramlarını açıkladıktan sonra eserlerine, yaratılan ilk şeyin ne olduğu sorusuyla başlamışlardır. Buna cevap olarak Hz. Peygamberden rivayet edilen ve birçok hadiste ifade edilen kalem, arş, su, nur ve karanlık gibi varlıkların yaratılış sırasını tartışma konusu yapmışlardır. Makalemizde Taberî, İbnü’l-Esir ve İbn Kesîr gibi klasik dönem İslam tarihçilerinin dünya tarihi olarak tasarladıkları eserlerinde konuyu nasıl ele aldıklarını karşılaştırarak tasvir edeceğiz. Diğer yandan konu hakkında yapılan tartışmalardan ziyade önemli olan klasik dönem İslam tarihçilerinin kalem hakkında böyle bir tasavvur oluşturmalarıdır. İslam medeniyeti açısından kalem ve yazının önemini ortaya koyan bu tasavvurun yeniden günümüze taşınması gerektiği kanısındayız.

Anahtar Kelimeler:

Kalem, Klasik İslam Tarihçileri, Yaratılan İlk Varlık, Yazı, Tevhid

PDF

___

Ağarı, M. (2004). İslam Tarihine Metodolojik Bir Yaklaşım: Tarihte Yer ve Zaman Sorunu. İstanbul: Bilge Adam.
Çakan, İ. L. ve Eroğlu, M. (1988). Abdullah b. Abbas b. Abdülmuttalib. Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. (cilt 1). İstanbul: Diyanet Vakfı.
Derman, M. U. (2001). Kalem. Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. (cilt. 14). İstanbul Diyanet Vakfı.
İbnü’l-Esir (2008). İslam Tarihi: el-Kamîl fi’t-Târih Tercümesi, (cilt. 1). (A. Ağırakça, Çev.). İstanbul: Bahar Yayınları.
İbn Kesir. (1994), Büyük İslam Tarihi, (cilt. 1). (M. Keskin, Çev.), İstanbul: Çağrı Yayınları.
İbn Kesir. (1994). Hadîslerle Kur’ân-ı Kerim Tefsîri, (cilt. 16). (. H. B. Karlıga-B. Çetiner, Çev.). İstanbul: Çağrı Yayınları.
İbn Manzûr (1999). Lisânü’l-Arab. (Emin Muhammed Abdülvehhâb-Muhammed es- Sâdık el-Ubeydî, Nşr.). Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabi.
Kutub, S. (1995). Fi Zılâli’l-Kur’ân, (cilt. 11). (Tercüme Kurulu). İstanbul: Hikmet Yayınları.
Mevdudi, Ebu’l-Al’a. (1996). Tefhimu’l-Kur’an, (cilt. 7). (Tercüme kurulu). İstanbul: İnsan Yayınları.
Opperman, S. (2006). Postmodern Tarih Kuramı. Ankara: Phoneix.
Râgıp el-İsfahânî (2012), Müfredât: Kur’an Kavramları Sözlüğü, (Abdulbaki Güneş-Mehmet Yolcu, Çev.), İstanbul: Çıra.
Schick, İ. C. (2011). Bedeni Toplumu Kainatı Yazmak, (P. Tünaydın, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
Taberî. (1991). Milletler ve Hükümdarlar Tarihi. (cilt. 1). (Z. K. Ugan, A. Temir, Çev.). İstanbul: MEB Yayınları.
Tehânevî, (1996), Keşşâfü ıstılâhâti’l-fünûn ve’l-ulûm. (Cilt 2), (Ali Dahruc, Thk.). Beyrut: Mektebetu Lübnan.
Toptaş, M. (2008). Kuran-ı Kerim Şifa Tefsiri. (cilt. 8). İstanbul: Cantaş.
Yaşaroğlu, K. (2001). Kalem Suresi. Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. (c. 24). İstanbul: Diyanet Vakfı.
Yavuz, Y.Ş. (2001). Kalem. Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. (c. 24). İstanbul: Diyanet Vakfı.
Yazır, E. H. (2001). Hak Dîni Kur’an Dili, (cilt. 8), İstanbul: Yenda.