MUHASEBE TEORİSİNİN ULUSLARARASI GELİŞİMİ ÇERÇEVESİNDE TÜRKİYE’DE MUHASEBE TEORİSİ LİTERATÜRÜ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Muhasebe teorisi, günümüzdeki uygulaması itibariyle birçok paydaşı bulunan ve bir bilgi sistemi olarak kabul edilen muhasebe uygulamalarının bilimsel temellerini oluşturmaktadır. Muhasebe teorisine yönelik tartışmalar, uluslararası literatürde özellikle 1960’lı yıllardan itibaren yoğun biçimde yapılmaya başlanmıştır. Türkiye’de her ne kadar uluslararası tartışmaların gerisinde kalınmış olsa da muhasebe teorisine yönelik tartışma ve araştırmalar günümüzde literatüre kazandırılmaktadır. Bu çalışma ile muhasebe teorisine yönelik tarihsel perspektiften tartışmalar ele alınarak Türkiye’de muhasebe literatürüne katkı sunan çalışmalar değerlendirme konusu edilmiştir. Sonuç olarak, teori odaklı tartışmaların uygulamaya yönelik araştırma ve tartışma iştahının gerisinde kaldığı savunulmakta ve teori perspektifinden uygulamalara yön verecek tartışmaların arttırılması önerilmektedir.

AN ASSESSMENT ON THE LİTERATURE OF ACCOUNTİNG THEORY İN TURKEY WİTHİN THE FRAMEWORK OF THE INTERNATİONAL DEVELOPMENT OF ACCOUNTİNG THEORY

Accounting theory constitutes the scientific basis of accounting practices which have many stakeholders and are accepted as an information system as of today’s practice. Discussions on accounting theory have been conducted extensively in international literature, especially since the 1960s. Although Turkey lags behind international debate, discussions and research essays on accounting theory are now being introduced to the literature. With this study, discussions from historical perspective on accounting theory have been reviewed and studies contributing to accounting literature in Turkey have been evaluated. Consequently, it is argued that theory-oriented discussions lag behind the appetite for practical research and discussion, and it is proposed to increase discussions that will guide applications from the point of view of theory.

PDF

___

AICPA. (1961). Accounting Research and Terminology Bulletins. AICPA.
Akdoğan, N., & Aydın, H. (1987). Muhasebe Teorileri. Ankara: Gazi Üniversitesi Yayın No: 98.
Akdogan, N., & Sultanoglu, B. (2018). Kar Tanımının Muhasebe Kuramındaki Gelişimi ve Günümüzde Finansal Raporlardaki Sunumunun Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi. Muhasebe Bilim Dünyası, 20(Özel Sayı), 641–677.
Alkan, B. Ş. (2018). Muhasebe teorisi ve uygulamaları açısından muhasebe bilgisinin niteliksel özellikleri. Muhasebe Bilim Dünyası, 20(Özel Sayı), 819–837.
Arzova, B. (2009). Muhasebe Teorisi. İstanbul: Türkmen Kitabevi.
Atalay, B., Okan Gökten, P., & Gökten, S. (2018). Maddi̇ Olmayan Duran Varlıkların Değerlemesi̇ Ve Raporlanması Üzeri̇ne Eleşti̇rel Ve Kuramsal Tartışmaların Değerlendi̇ri̇lmesi̇. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 20(Özel Sayı 2018), 923–936. Retrieved from http://dergipark.gov.tr/download/article-file/635267
Ayluçtarhan, A. (2010). Muhasebe Teorisi ve Vergi Teorisi Açısından Ticari Karın Kavranması. Mali Çözüm, Kasım-Aral(102), 129–134.
Bahadır, O. (2016). Normati̇f muhasebe teori̇leri̇ kapsaminda ölçüm. Mali Çözüm, 26(136), 35–48.
Brewer, W. C. (1994). Origins Of The Accounting Revolution (No. 94-03A).
Buckley, J. W., Kircher, P., Mathews, R. L., Buckley, J. W., Kircher, P., & Mathews, R. L. (1968). Methodology in Accounting Theory. The Accounting Review, 43(2), 274–283.
Çelik, O. (2003). Muhasebe Kuramı ve Uygulama Açısından Muhasebe Bilgilerinin Niteliği. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi Gelişme ve Toplum Araştırmaları Merkezi Tartışma Metinleri, 52.
Christenson, C. (1983). The Methodology of Positive Accounting. The Accounting Review, 58(1), 1–22. https:// doi.org/DOI:
Cluskey, G. R., Ehlen, C. R., & Rivers, R. (2007). Accounting theory: Missing in action? Management Accounting Quarterly, 8(2), 24–32.
Coetsee, D. (2010). The role of accounting theory in the development of accounting principles. Meditari Accountancy Research, 18(1), 1–16. https://doi.org/10.1108/10222529201000001
Ergüden, E., Dalkılıç, F. A. ., Kaya, T. C. ., & Sayar, Z. A. R. (2018). Finansal raporlama ve denetim uygulamaları kapsamında davranışsal muhasebe teorisine bakış. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 20(Özel Sayı), 411–425.
Ertuna, Ö. (2015). Muhasebe Teori Ve Uygulamalarından Beklentiler. Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, (8), 5–25. Retrieved from https://dergipark.org.tr/muftad/issue/30117/324918
Ertuna, Ö. (2017). Muhasebe Teori Ve Uygulamalarından Beklentiler 2. Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, (12), 6–28. Retrieved from https://dergipark.org.tr/muftad/issue/30117/324918
Ertuna, Ö. (2019). Muhasebe teori ve uygulaması: bugünü ve yarını. Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, (17), 28–46.
Gökten, S. (2018). Ufrs 13 Sevi̇ye 1 ve 2 Girdilerinin Gerçeğe Uygunluğu: Etki̇n Pi̇yasalar Hi̇potezi̇ Çerçevesi̇nde Kuramsal Bi̇r Tartışma. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 20(4), 785–809. https://doi.org/10.31460/ mbdd.460667
Güvemli, O. (2001). rk Devletleri Muhasebe Tarihi – Cumhuriyet Dönemi XX. Yüzyıl (4. Cilt). İstanbul: Avcıol Basım Yayın.
Güvemli, O., & Aslan, M. (2019). Cumhuriyet’in muhasebesi. Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, (17), 61–72.
Güvemli, O., & Aslan, Ü. (2009). Muhasebe ve Finansman Öğretim Üyeleri Kendi Branşlarının Tarihi ile Meşgul Olmalılar mı? Muhasebe ve Finansman Dergisi, Ocak(41), 30–41.
Güvemli, O., & Güvemli, B. (2006). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Muhasebe Düşüncesinin Gelişmesi. Mali Çözüm, 76, 275–290.
Hakansson, N. H. (1978). Review Article: Where We are in Accounting: A Review of “Statement on Accounting Theory and Theory Acceptance.” Accounting Review, 53(3), 717–725. Retrieved from http://links.jstor.org/sici?- sici=0001-4826%28197807%2953%3A3%3C717%3ARAWWAI%3E2.0.CO%3B2-Y
Hiçşaşmaz, M. (1970). Tarihsel Gelişimi İçerisinde Muhasebenin Teorisi ve Teknik Yapısı. Ankara: TİSA Matbaacılık Sanayi.
Hunt III, H. G., & Hogler, R. L. (1990). Agency theory as ideology: A comparative analysis based on critical legal theory and radical accounting. Accounting, Organizations and Society, 15(5), 437–454.
Imke, F. J. (1966). Relationships in Accounting Theory. The Accounting Review, 41(2), 318–322.
Jensen, M. C. (1976). Reflections on the State of Accounting Research and the Regulation of Accounting. Stanford Lectures In Accounting, 11–19. https://doi.org/10.2139/ssrn.321522
Jensen, M. C. (1983). Organization Theory and Methodology. The Accounting Review, 58(2), 319–339. https:// doi.org/10.2139/ssrn.94036
Kabir, M. H. (2005). Normative Accounting Theories. Dhaka University Journal of Business Studies, 26(1), 87–123. https://doi.org/10.2139/ssrn.765984
Kaplan, R. S. (1983). Comments on Wilson and Jensen. Accounting Review, 58(2), 340–346. https://doi. org/10.2307/246839
Lieberman, A. Z., & Whinston, A. B. (1975). A Structuring of an Events-Accounting Information System. The Accounting Review, 50(2), 246–258. Retrieved from http://www.jstor.org/stable/244707
Mattessich, R. (1992). On the history of normative accounting theory: paradigm lost, paradigm regained? Accounting, Business & Financial History, 2(2), 181–198. https://doi.org/10.1080/09585209200000039
Mattessich, R. (1995). Conditional-normative accounting methodology: incorporating value judgments and means- end relations of an applied science. Accounting, Organizations and Society, 20(4), 259–284.
McCarthy, W. E. (1982). The REA Accounting Model - A Generalized Framework for Accounting Systems in a Shared Data Environment. The Accounting Review, 57(3), 554–578. https://doi.org/8
Milne, M. J. (2002). Positive accounting theory, political costs and social disclosure analyses: A critical look. Critical Perspectives on Accounting, 13(3), 369–395. https://doi.org/10.1006/cpac.2001.0509
Okan Gökten, P. (2013). Pozitif muhasebe teorisi ve muhasebe politikalarının seçimine ilişkin ampirik bir çalışma. Gazi Üniversitesi.
Okan Gökten, P. (2019). Muhasebenin Gelişim Döngüsü: Kuramsal ve Kurumsal Bakış Açısı. Journal of Turkish Studies, 14(Volume 14 Issue 2), 651–668. https://doi.org/10.7827/turkishstudies.14868
Okan Gökten, P., & Marşap, B. (2016). Davranışsal Muhasebe: Kuramsal Yaklaşım - Behavioral Accounting: Theoretical View. Journal of Business Research - Turk, 8(4), 345–345. https://doi.org/10.20491/isarder.2016.222
Power, Michael. (1994). From The Science of Accounts to The Financial Accountability of Science. In M. Power (Ed.), Accounting and science: natural inquiry and commercial reason (26th ed., pp. 1–31). Cambridge University Press.
Riahi-Belkaoui, A. (2004). Accounting theory. Cengage Learning EMEA.
Schreuder, H. (1983). Positively normative (accounting) theories (No. 1983–10). Amsterdam.
Şeker, S., & Şeker, F. (2018). Soyut hesaplamanın ortaya çıkışında muhasebenin etkisi. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 20(Özel Sayı), 790–809.
Sorter, G. H. (1969). An “Events” Approach to Basic Accounting Theory. Accounting Review, 44(1), 12–19. Retrieved from http://search.ebscohost.com/login.aspx?direct=true&db=bth&AN=4491935&site=ehost-live
Sterling, R. R. (1967). A Statement of Basic Accounting Theory: A Review Article. Journal of Accounting Research, 5(1), 95–112. https://doi.org/10.2307/2489988
Sultanoğlu, B., & Özerhan, Y. (2018). Muhasebe Teorisi ve Yeni Kavramsal Çerçeveye Göre Varlık , Borç Ve Özkaynak Kavramlarının Tanimi ve Sunumu : Ülkelerarasi Karşılaştırma. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 40(2), 319–346. https://doi.org/10.14780/muiibd.511034
Sürmen, Y., & Pehlivan, A. (2007). Natural Laws of Accounting As a Science. Selçuk Üniversitesi Karaman İ.İ. B.F. Dergisi, 9(12), 13–19. https://doi.org/10.18493/kmusekad.98263
Thompson, G. (1996). The Paton and Littleton Monography; Landmark or Folly? In W. P. Carnegie, D. Garry; Wolnizer (Ed.), Accounting History Newsletter 1980-1989 and Accounting History 1989-1994 (pp. 139–157). Garland Publishing.
Tinker, A. M., Merino, B. D., & Neimark, M. D. (1982). The normative origins of positive theories: ideology and accounting thought. Accounting, Organizations and Society, 7(2), 167–200.
Uçma, T. (2012). Türkiye’deki Muhasebe Sisteminin Gelişiminin Kurumsal Teori Çerçevesinde Açıklanması. Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, (2), 145–178. Retrieved from http://dergipark.gov.tr/muftad/ issue/30127/325067
Watts, R. L., & Zimmerman, J. L. (1978). Towards a Positive Theory of the Determination of Accounting Standards. Source: The Accounting Review THE ACCOUNTING REVIEW, 53(I), 112–134. Retrieved from http:// www.jstor.org/stable/245729%0Ahttp://about.jstor.org/terms
Whitley, R. D. (1988). The possibility and utility of positive accounting theory. Accounting, Organizations and Society, 13(6), 631–645.