ÇOK ULUSLU İŞLETMELERİN ULUSLARARASI MUHASEBE STANDARTLARI KAPSAMINDA FİNANSAL RAPORLAMA SORUNLARI

Birçok ülkede faaliyet gösteren çok uluslu işletmeler farklı ülkelerde faaliyet gösterdiklerinden dolayı ülkedenülkeye değişiklik gösteren muhasebe uygulamalarıyla karşılaşmaktadırlar. Çok uluslu işletmelerin karşılaştığıfinansal raporlamaları etkileyen sebepler arasında; ekonomik yapı, siyasi şartlar, vergi yasaları, uygulan muhasebestandartları, farklı muhasebe raporlamaları, finansal raporların değişik bir para birimi üzerinden hazırlanması,transfer fiyatları, enflasyon, yetişmiş insan ve kültür gibi etkenlerin finansal raporlamaların sonuçlarını değiştirdiğigörülmektedir. Bu çalışmada, çok uluslu işletmelerde özellikle çok sık karşılaşılan ve finansal raporlamaların sonuçlarını etkileyen muhasebe sorunları incelenmiştir. Çalışma da elde edilen sonuç ise; ÇUİ’lerin finansal raporlamaları hazırlanırken uluslararası muhasebe standartlarına göre bahsedilen sorunların da dikkate alıp, finansal raporlamalarınyeniden düzenlenmesi gerekmektedir. Bu şekilde hazırlanan finansal raporlar bu raporların kullanıcılarına, kararalıcılara daha doğru karar alma imkânı sunacaktır

Anahtar Kelimeler:

Çok Uluslu İşletme(ÇUİ), Uluslararası Muhasebe Standartları, Finansal Raporlama Sorunları

FINANCIAL REPORTING PROBLEMS OF MULTINATIONAL ENTERPRISES IN TERMS OF INTERNATIONAL ACCOUNTING STANDARDS

Multinational enterprises which are doing business in many countries have to apply various accounting practicesthat change according to the countries since they activate in different countries. It seems that there are variousfactors changing the results of financial reporting for multinational enterprises such as economic structure, political conditions, tax laws, accounting standards applied, different accounting reporting applications, differentcurrencies, transfer prices, inflation, qualified human resources and cultural differences.In this paper, accounting problems which have been encountered especially often by multinational enterprisesand are affecting the results of financial reports have been studied. As a result, it has been concluded that it isrequired that the financial reporting practices be reorganized by considering the problems determined accordingto the international accounting standards while the reports are being prepared by multinational enterprises. Thereports which are prepared in this method enable users of these reports and the decision-makers to make up theirminds more correctively

Keywords:

Multinational Enterprise, International Accounting Standards, Financial Reporting Problems,

___

Açık, S. 2006. “Enflasyonun Finansal Tablolar Üzerindeki Etkilerini Giderici Bir Tedbir Olarak Enflasyon Muha- sebesi ve Türkiye’deki Yasal Düzenlemeler”, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 8, Sayı:2, 346-360.
Ağar, S. 2011. “Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımında “İlişkili Kişi”, TBB Dergisi, 2011 (94):194, 188-234.
Aksoy, S. 2006. “Küreselleşme ve Çok Uluslu İşletmeler Çerçevesinde Türkiye’de Özelleştirme”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ağustos.
Aksoy, T. (2005), “Finansal Muhasebe ve Raporlama Standartlarında Uyumlaştırma ve UMS/UFRS Bazında Kü- resel Muhasebe Standartları Setine Yöneliş Eğilimi”, Mali Çözüm Dergisi, Sayı 71, Nisan -Haziran 2005, ss.182- 199
Aysan A.M. 2008. “Uluslararası Finansal Raporlama Standartlarına Ulusal Uyum: Türkiye Örneği”, 20-24 Tem- muz 2008 Tarihleri Arasında İstanbul’da Yapılan 12. Dünya Muhasebe Tarihçileri Kongresinde Sunulan Bildiri, ss.44-53. http://journal.mufad.org.tr/attachments/article/272/4.pdf. (Erişim Tarihi, 20.04.2016).
Barışık, S. ve Yirmibeşçik, O. 2006. “Türkiye’de Yeni Ekonominin Oluşum Sürecini Hızlandırmaya Yönelik Uyum Çabaları”, ZKÜ, Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 4, 39-62.
Balkanlı, A. Osman, 2002. “Küresel Ekonominin Belirleyici Faktörleri Üzerine”, Uludağ Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt XXI, Sayı: 1, 13-26.
Bekçioğlu S. ve Köroğlu Ç. 2008. “UMS-21, TMS-21 Kur Değişim Etkileri Standardına Göre Finansal Tabloların Çevrimi Finansal Tabloların Çevrimi ve Kur Farklarının ve Kur Farklarının Muhasebeleştirilmesi” İSMMMO Ya- yınları, Mali Çözüm Dergisi, Mart - Nisan Yıl: 2008 Sayı: 86, 29-40.
Bozdemir, E. 2014. “KOBİ’ler İçin Türkiye Finansal Raporlama Standardının Uygulama Sürecine İlişkin Tespit ve Değerlendirmeler”, Uluslararası İktisadi Ve İdari İncelemeler Dergisi, Yıl:6, Sayı:12, 86-108.
Czinkota, M. R.,Ronkainen, I. ve Moffet, M. H. 2002. International Business, John Wiley&Sons, 2011.
Çalık, T. ve Sezgin, F. 2005. ”Küreselleşme, Bilgi Toplumu ve Eğitim”, Kastamonu Eğitim Dergisi, Mart, Cilt:13 No:1, 55-66. Çankaya, F. 2007. “Uluslararası Muhasebe Uyumunun Ölçülmesine Yönelik Bir Uygulama: Rusya, Çin Ve Türkiye Karşılaştırması”, ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 3, Sayı 6, 2007, ss.127-148.
Çankaya, F.. Dinç, E. 2012. “Türkiye Finansal Raporlama Standartlarının Uygulama Başarısını Etkileyen Faktörler: Bağımsız Denetçiler Üzerine Bir Araştırma”, Süleyman Demirel Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C.17, S.1, s.81-102.
Çürük T., Doğan, Z. ve Türk, Z. 2005. “Çok Uluslu İşletmelerin Faaliyet Gösterdikleri Ülkelerde Karşılaştıkları Muhasebe Sorunları”, I.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, No:32, Mart, 53-79.
Elitaş, C., Yıldız, F. ve Üç, M. 2011. “Muhasebe Biliminin Çevresi: AngloSakson ve Kıta Avrupa Karşılaştırması”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 11 - Sayı: 2 : 1–18.
Elitaş, C. Karakoç, M. Özdemir S. 2011. “Muhasebe Meslek Mensupları Perspektifinden Türkiye Muhasebe Standartları”, Ekim, http://acikerisim.pau.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11499/129/Meslek%20Men%20Muh% 20Stand.pdf, ss.1-14. (Erişim Tarihi, 20.04.2016).
Erdönmez, A. P. 2003. “Kurumsal Yeniden Yapılandırma”, Bankacılık Dergisi, Sayı: 44: 23-42.
Erkutlu, H. ve Eryiğit, S. 2001. “Uluslararasılaşma Süreci”, G. Ü. İ. İ. B. F. Dergisi, (3), 149-164.
Ferhatoğlu, E. 2006 .“Uluslararası Vergi Rekabeti ve Sürükleyici Güçleri”,Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Sos- yal Bilimler Dergisi, Cilt: 7, Sayı:1: 79-96.
Giray, F. 2005. “Küreselleşme Sürecinde Vergi Rekabeti ve Boyutları”, Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, (9), 93-122.
Güneş, R. D., Fethi, A.ve Solak, B. 2012. “Küreselleşmenin Muhasebe Uygulamalarına Etkisi”, Akademik Yak- laşımlar Dergisi, Cilt:3, Sayı:2, 57-66.
Işık, H. 2005. Çok Uluslu Şirketlerde Örtülü Kazanç ve Örtülü Sermaye, T.C. Maliye Bakanlığı Araştırma, Plan- lama ve Koordinasyon Kurulu Başkanlığı Yayın No: 2005/370, Ankara.
İstanbul YMM Odası, 2007. “Çok uluslu İşletmeler ve Vergi İdareleri İçin Transfer Fiyatlaması Rehberi II”, Rapor, 6-15 Şubat, s.22. http://istanbulymmo.org.tr/resimler/dosyalar/989.pdf, (Erişim Tarihi, 10.01.2016).
Kaçar, Y. 2013.”Çok Uluslu Şirketlerin Gelir ve Kazançlarının Kavranmasında Uygulanan Düzenlemelere Toplu Bir Bakış”, Tekirdağ SMMMO, Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 2, Temmuz, 1-19.
Kargı, N. ve Karayılmazlar, E. 2009. “Küreselleşmenin Vergi Politikaları Üzerindeki Etkinsizlik Etkisi”, Süleyman Demirel Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C:14, S:3, 21-37.
Karaköy, Ç. 2006. “Orta Asya’da Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları: Politikaları, Stratejileri ve Teşvikler Üzerine Değerlendirme”, Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Dok- tora Tezi, Bişkek.
Kaya, İ. “FASB-IASB Anlaşması ve Global Finansal Muhasebe Standartlarına Doğru” İSMMMO Sempozyumu. http://archive.ismmmo.org.tr/docs/sempozyum/06Sempozyum/4Oturum/IdilKaya.pdf,(ErişimTarihi,27.11.2015). Kaaya, Daniel, I. (2015). “The Impact of International Financial Reporting Standards (IFRS) on Earnings Mana- gement: A Review of Empirical Evidence”, Journal of Finance and Accounting, Vol. 3, No. 3, pp 57-65.
Miynat, M., Kömürcüler, E. ve Uğur, A. 2010. “Bir Küresel Dışsal Maliyet Örneği Olarak Finansal İstikrarsızlık- larla Mücadele Yöntemleri”, Maliye Dergisi, Sayı:159 Temmuz-Aralık, 119-136.
Murtezaoğlu, D. M. 2008. “Çok Uluslu Şirketler ve Finansal Raporlama Sorunları-Bir Uygulama “, İstanbul Üni- versitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
Nobes, C. 1998. Towards a Genaral Model of the Reasonsforthe International Differences in Financial Reporting, Abacus, 34 (2):162-187.
Robbins, S. P. ve Coulter, M. 2010. Management, Prentice Hall, 11. Baskı.
Sağlar, J. ve Tuan, K. A. 1998. “Çok Uluslu Şirketlerin Muhasebe Yapıları ve Muhasebe Uygulamalarını Etkileyen Yapısal Faktörler”, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,Cilt: 5 Sayı: 5, 25-43.
Seydioğlu, H. 2003. “Uluslararası Mali Krizler, IMF Politikaları, Az Gelişmiş Ülkeler, Türkiye ve Dönüşüm Eko- nomileri”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 4 (2), 141-156.
Şen, A. ve Karagöz, M. 2010. “Türkiye’deki Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Büyüme ve İhracata Et- kisi”, İ.U.Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi.
Temizel, H., Turan, E. ve Temizel, M. 2008. “Küresel İşletmecilikte Ülkelerin Sos yo-Kültürel Yapılarından Kay- naklanan Sorunlar”, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, sayı:19, 460-474.
Yelkikalan, N ve Pazarcık, Y. 2005. “İşletme Eğitiminde Global Perspektif: ÇOMÜ Biga İ.İ.B.F. Örneği”, Selçuk Üniversitesi, Karaman İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Sayı:2, Cilt:5, Aralık, 1-20.
Zeghal, D. ve Mhedhbi, K. (2006); “An Analysis of the Factor Affecting the Adoption of International Accounting Standards by Developing Countries ” by K. Mhedhbi and D. Zeghal, The International Journal of Accounting , 41, 373-386.