Ortaokul Öğrencilerinin “Öğretmen” Kavramına İlişkin Kullandıkları Metaforlar

Bu çalışmanın amacı, ortaokul öğrencilerinin “öğretmen” kavramına ilişkin oluşturdukları metaforları toplamak ve toplanan metaforları çeşitli kategoriler altında sınıflandırarak ortaokul 5, 6, 7 ve 8. sınıf düzeyinde öğrencilerin “öğretmen” kavramını algılama biçimlerini ortaya koymaktır. Öğretmen ve öğrenci ilişkisi öğrencinin akademik ve sosyal gelişiminde önemlidir. Öğretmen ve öğrencinin birbirlerine yükledikleri anlamlar rolleri açısından açıklayıcı olabilir. Öğrencilerin de “öğretmen” kavramına ilişkin algılarının metaforlar yoluyla belirlemelerinin özellikle eğitimcilere önemli bilgiler ve perspektifler kazandıracağı düşünülmektedir. Araştırmanın verileri Samsun ilinde yer alan kamu ortaokulunda öğrenim gören 25 beşinci sınıf, 22 altıncı sınıf, 20 yedinci sınıf ve 24 sekizinci sınıf olmak üzere toplam 91 ortaokul öğrencisinden elde edilmiştir. Nitel araştırmada metafor yöntemi kullanılarak hazırlanan bu çalışmada katılımcı öğrencilere, “öğretmen………….gibidir; çünkü……….. yazılı olan yarı yapılandırılmış formları verilmiş ve buradan elde edilen ham veriler araştırmanın temel veri kaynağını oluşturmuştur. Verilerin analizi ve yorumlanmasında nitel veri çözümleme tekniklerinden içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre araştırmaya katılan 91 ortaokul öğrencisinin yazdıkları cümlelerden, toplam 38 geçerli metafor geliştirmiştir. Bu metaforlar daha sonra ortak özellikleri bakımından incelenerek 6 farklı kavramsal kategori altında toplanarak incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Metafor, öğretmen

The Metaphors of Middle School Students Regarding “The Teacher” Concept

The aim of this research is to classify the metaphors of mıddle school students regarding “the teacher” concept under some categories and to reveal the perception of them in accordance with their grade level. The student-teacher relationship is important in both academic and social development of students. The roles that teachers and students attribute each other can be significant in terms of their roles. It is also significant to investigate the perception of students through determining metaphors of students regarding the concept of “the teacher” especially for the educators. The results of the study were obtained from 25 fifth grade, 22 sixth grade, 20 seventh grade and 24 eighth grade students summing up 91 middle school students in public secondary school in Samsun province. In this study which was prepared by metaphor method as a qualitative research, participant students were asked to fill written semi-structured forms as "teacher as/like............. because ...........” and the raw data obtained from this constituted the fundamental data source of the research. In the analysis and interpretation of the data, content analysis method was used from qualitative data analysis techniques. According to the findings obtained, 91 middle school students developed a total of 38 valid metaphors. These metaphors were then examined in terms of their common characteristics and examined under six different conceptual categories.

Keywords:

Metaphors, teacher profession, student,

PDF

___

Aksoy, N. (2000). Sınıf içi disiplin sorunlarını azaltmada izlenebilecek temel yaklaşımlar. Eğitim Araştırmaları, 2, 5-9.
Alger, L., C. (2009). Secondary teachers' conceptual metaphors of teaching and learning: Changes over the career span. Teaching and Teacher Education, 25, 743-751.
Asaman, E. (2013). Özel eğitim kurumlarındaki öğretmen ve öğrencilerin birbirlerine yönelik metaforik algıları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Mersin: Mersin Üniversitesi.
Aslan, M. ve Bayrakçı, M. (2006). Metaforik düşünme ve öğrenme yaklaşımının eğitim-öğretim açısından incelenmesi, Milli Eğitim Dergisi, 171, 100-108.
Aslan, S. (2013). Birleştirilmiş sınıflarda görev yapan öğretmenlerin “öğretmen” kavramı ile ilgili algılarının metaforik incelenmesi. Turkish Studies, 8 (6), ss. 43-59.
Aydın, G. S. ve Pehlivan, A. (2010). Türkçe öğretmeni adaylarının “öğretmen” ve “öğrenci” kavramlarına ilişkin kullandıkları metaforlar. Turkish Studies, 5 (3), 818-842.
Aykaç, N. ve Çelik, Ö. (2014). Öğretmenlerin ve öğretmen adaylarının eğitim programına ilişkin metaforik algılarının karşılaştırılması. Eğitim ve Bilim. 39 (173), 328-340. Ben-Peretz, M., Mendelson, N. ve Kron, F. W. (2003). How teachers in different educational context view their roles. Teaching and Teacher Education, 19, 277-290.
Bilgin, N. (2014). Sosyal bilimlerde içerik analizi teknikler ve örnek çalışmalar. Ankara: Siyasal Kitabevi.
Cerit, Y. (2008) Öğretmen kavramı ile ilgili metaforlara ilişkin öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6 (4), 693-712.
Çelikten, M. (2006). Kültür ve öğretmen metaforları. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21, 269-283.
Çetin, Ş. (2001). İdeal öğretmen üzerine bir araştırma. Milli Eğitim Dergisi, S.149. http://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/149/cetin.htm, 03. 03. 2016’da erişim sağlandı.
Ekiz, D. ve Koçyiğit, Z. (2013). Sınıf öğretmenlerinin “öğretmen” kavramına ilişkin metaforlarının tespit edilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 21 (2), 439-458.
Eren, A. ve Tekinarslan, E. (2013). Prospective Teachers’ Metaphors: Teacher, Teaching, Learning, Instructional Material and Evaluation Concepts. International J. Soc. Sci. & Education, 3 (2), 435-445.
Ersoy, E. (2009). Cinsiyet kültürü içerisinde kadın ve erkek kimliği (malatya örneği). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19 (2), 209-230.
Girmen, P. (2007) İlköğretim öğrencilerinin konuşma ve yazma sürecinde metaforlardan yararlanma durumları.(Yayınlanmamış doktora tezi) Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
Güven, B. ve Güven, S. (2009). İlköğretim öğrencilerinin sosyal bilgiler dersinde metafor oluşturma becerilerine ilişkin nicel bir inceleme. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17 (2), 503-512.
Kalyoncu, R. (2012). Görsel sanatlar öğretmeni adaylarının “öğretmenlik” kavramına ilişkin metaforları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 (20), 471-484.
Matinez, M., Sauleda, N., ve Huber, G. (2001). Metaphors as blueprints of thinking about teaching and learning. Teaching and Teacher Education, 17, 965-977.
Merriam, S.B. (2013).Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber. Ankara, Nobel yayınları.
MEB. (2005). İlköğretim sosyal bilgiler dersi 6-7. sınıflar öğretim programı. Ankara: MEB Yayınları.
Ocak, G. ve Gündüz, M. (2006). Eğitim fakültesini yeni kazanan öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine giriş dersini almadan önce ve aldıktan sonra öğretmenlik mesleği hakkındaki metaforlarının karşılaştırılması. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (2), ss. 293-310.
Oğuz, A. (2009). Öğretmen adaylarına göre orta öğretim öğretmenlerini temsil eden metaforlar. Milli Eğitim Dergisi, 182, 36-56.
Petrie, H. G. ve Oshlag, R. S. (1993). Metaphor and learning. Ortony, A. (Ed.), Metaphor and Thought.(pp. 579-609). Cambridge: Cambridge University Press.
Saban A., Koçbeker B. ve Saban A. (2006). Öğretmen adaylarının öğretmen kavramına ilişkin algılarının metafor analizi yoluyla incelenmesi, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 6 (2), 461-522.
Saban, A. (2004). Giriş düzeyindeki sınıf öğretmeni adaylarının “öğretmen” kavramına ilişkin ileri sürdükleri metaforlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, http://www.tebd.gazi.edu.tr/index.php/tebd/article/viewFile/203/189, 14. 04. 2016’da erişim sağlandı.
Semerci, Ç. (2007). Program geliştirme kavramına ilişkin metaforlarla yeni ilköğretim programlarına farklı bir bakış. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31(1), 139-154.
Sezgin, F., Koşar, D., Koşar, S. Ve Er, E. (2017). Öğretmenlerin öğrenciye yönelik metaforlarının belirlenmesine ilişkin nitel bir araştırma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(3): 600-611.
Şişman, M. (2006) Eğitim Bilimine Giriş. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Yalçın-Wells, Ş. (2015). Görsele sanatlar öğretmeni adaylarının öğretmen ve sanatçı algısına ilişkin metafor analizi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30 (3), 160-175.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara Seçkin Yayıncılık.
Yılmaz, F., Göçen, S. ve Yılmaz, F. (2013). Öğretmen adaylarının öğretmen kavramına ilişkin algıları: Bir metaforik çalışma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9 (1), 151-164.
Yob, I., M. (2003) Thinking Constructively With Metaphors. Studies in Philosophy and Education, V. 22, pp. 127-138.