SOMUT OLMAYAN KÜLTÜREL MİRAS UNSURLARINDAN YÖRESEL YİYECEKLER: KINALI EKMEK

Milletler kendilerine özgü yaşam tarzları, geçmişten günümüze taşıdıkları pratikler ve maddi-manevi değerleri ile farklılık kazanarak evrensel ölçekte tözünü oluşturan unsurlarla kendilerine yer edinirler. Kültürel unsurlar zaman içerisinde ilerleme ve gelişme kaydetmekle birlikte varlıklarına duyulan ihtiyaç ve yaşatılmalarına verilen önemle istikrar içinde tekrarlanmakta, temel niteliklerini koruyarak özünü yeni kılıflara bürünerek sürdürmekte ve böylece toplumların diğerlerinden ayrımlı bir yapı oluşturmasını sağlamaktadır. Küreselleşmenin etkilerinin her geçen gün arttığı günümüzde ulusal kültürün her bir değeri daha da önem kazanmakta, halk kültürünün taşınması ve aktarımı bağlamında birtakım refleksler belirmektedir. Bu bağlamda sahip olduğu zenginlikleriyle aktarımı gerekli, somut olmayan kültürel unsurların kaynakları arasında halk mutfağı bulunmaktadır.  Dünyanın sayılı mutfakları arasında yer alan Türk mutfağı milli kültürün zengin bir bölümünü sergilemektedir. Temeli göçer kültüre dayanan, kronolojik yaşam çizgisinde coğrafya, yaşam koşulları ve kültürel değişimlerle varlık kaynaklarını genişleten Türk mutfak kültürü birçok bileşenden oluşmaktadır. Ulusal mirasın bir parçası olarak bölgelere göre farklılıklar içermektedir. Geleneksel yiyeceklerin yöreye özgü çeşitlerinin değerlendirilmesi bu bağlamda bütüne ait farklılıkların varlığına dikkati çekerek Türk halk mutfağı çalışmaları adına yarar sağlayacaktır.  Bu amaçla çalışmada somut olmayan kültürel mirasın doğa ve evrenle ilgili bilgi ve uygulamaları kapsamında değerlendirilen geleneksel yiyecekler Malatya ili Doğanşehir ilçesine bağlı Polat kasabası halk mutfağının yöreye özgü yiyeceği kınalı ekmek üzerinden incelenmiş, yazılı ve sözlü kaynaklardan elde edilen verilerle ekmeğin folklorik değeri üzerinde durulmuştur. Böylece kültürel bir varlık alanı olan Türk mutfağının zenginliğini yansıtmak ve farklı alanlardaki dirayetini örnekler aracılığıyla ortaya koymak amaçlanmıştır.   

LOCAL FOOD FROM INTANGIBLE CULTURAL HERITAGE ELEMENTS: “HENNEAD BREAD”

Nations acquire a place for themselves with their unique lifestyles, practices they carry from past to present, and material and spiritual values, making a difference on a universal scale. While cultural elements make progress and progress over time, they are repeated in stability with the importance given to the need and survival of their existence, maintaining their basic qualities and maintaining their essence in New sheaths, thus enabling societies to form a distinctive structure. Today, every value of national culture becomes more important and responsibilities appear in the context of the transport and transfer of folk culture. In this context, among the sources of intangible cultural elements that need to be transferred with their wealth are folk cuisine.  Turkish cuisine, which is among the most important cuisines of the world, exhibits a rich part of the national culture. Turkish culinary culture, based on migratory culture and expanding its sources of existence through geography, living conditions and cultural changes in chronological life lines, consists of many components. It includes differences by region as part of national heritage. The evaluation of the local varieties of traditional foods will benefit Turkish folk cuisine by drawing attention to the existence of all differences in this context.  For this purpose, traditional foods evaluated within the scope of intangible cultural heritage knowledge and applications related to nature and the universe were examined on the sample of kınalı bread, the local food of Polat town of Doğanşehir District of Malatya province, and the folkloric value of local foods was emphasized with the data obtained from written and oral sources. Thus, it is aimed to reflect the richness of Turkish cuisine, which is a cultural asset area, and to demonstrate its strength in different areas through examples.

___

  • ARTUN, Erman (2012). Türk Halkbilimi. Adana: Karahan Kitabevi.
  • BAŞKAN, Kürşat ve AVCIKURT, Cevdet (2015). “Kültürel Miras Değeri Olarak Somut Olmayan Geleneksel Tören Keşkeği İncelenmesi” , Doğu Karadeniz Bölgesi Sürdürülebilir Turizm Kongresi Bildirileri, 618-626. Gümüşhane Üniversitesi Yayınları.
  • BAYOĞLU, Ata (2014). “Erzurum’da Lavaş (Acem Ekmeği) “. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 53, 163-186.
  • BAYSAL, Ayşe ve ÖVER, Nuriye, (1994). "Ekmek: Beslenme ve Sağlık Yönünden Önemi". Türk Mutfak Kültürü Üzerine Araştırmalar, Geleneksel Ekmekçilik Hamurişi Yemekler, 40-49, Ankara: Türk Halk Kültürünü Araştırma ve Tanıtma Vakfı Yayınları.
  • BESSİÈRE, J. (1998). “Local Development and Heritage: Traditional Food and Cuisine as Tourists Attractions in Rural Areas”. Sociologia Ruralis, 38 (1), 21-34.
  • BİRER, Selma (1990). “Türk Mutfağının Tarihsel Gelişim Süreci İçerisindeki Değişimi ve Bugünkü Durumu”. Beslenme ve Diyet Dergisi, 19, 251-260.
  • ÇAPAR, Gizem ve Uysal, YENİPINAR (216). “Somut Olmayan Kültürel Miras Kaynağı Olarak Yöresel Yiyeceklerin Turizm Endüstrisinde Kullanılması”. Journal Of Tourism and Gastronomy Studies, 4, 100-115.
  • DELİND, L.B. (2006). “Of Bodies, Place and Culture: Re: Situating Local Food”. Journal of Agricultural and Environmental Ethics, 19, 121-146.
  • DEMİRGÜL, Furkan (2018). “Çadırdan Saraya Türk Mutfağı”. Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi, 3 (1), 105-125.
  • GÖDE, Halil Altay ve TATLICAN, Nezih (2016). “Geleneksel Isparta Ekmeği Etrafında Şekillenen Somut Olmayan Kültürel Mirasın Turistik, Eğitimsel ve Ekonomik İşlevlerinin Yaratılmasına Yönelik Yaklaşımlar”. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 38, 125-143.
  • KABAK, Turgay, (2017) “Beslenme ve Mutfak Ekseninde Somut Kültürel Unsurlar”. Halk Bilimi El Kitabı içinde (281-291), İstanbul: Motif Vakfı Yayınları.
  • KÖKSAL, Hüseyin (2018). Malatya İli Arapgir İlçesi Halk İnanışları, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • KURT, Begüm (2012). Malatya İli Doğanşehir İlçesi Halk Kültürü Araştırması, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • OĞUZ, Öcal (2009). “Somut Olmayan Kültürel Miras ve Kültürel İfade Çeşitliliği”. Milli Folklor, 89, 6-12.
  • OĞUZ, Öcal (2013). “Terim Olarak Somut Olmayan Kültürel Miras”. Milli Folklor, 100, 5-13.
  • SARUHAN, Gülsüm Eda (2012). Kentsel Markalaşma Sürecine Kültür Turizminin Etkisi: Antakya (Hatay) Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • SÜRÜCÜOĞLU, Metin Saip ve ÖZÇELİK, Ayşe Özfer (2008). “Türk Mutfak Ve Beslenme Kültürünün Tarihsel Gelişimi”. 38. İcanas Kongresi Bildirileri, Maddi Kültür III. Cilt, 1289-1310, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları.