II. DÜNYA SAVAŞI DÖNEMİ VOGUE DERGİ KAPAKLARINDAKİ KADIN İMGESİ VE GİYİM ANLAYIŞI ÜZERİNE GÖSTERGEBİLİMSEL BİR ÇÖZÜMLEME

Moda yalnızca estetik bir anlayış biçimi olmayıp aynı zamanda güçlü yan anlamlar içeren, birçok alandan etkilenerek şekil alan ve sürekli değişen sosyo-kültürel bir olgudur. Özellikle büyük krizlerin yaşandığı savaş yıllarının moda ve giyim üzerindeki etkisi, kadın giyimindeki biçimsel ve estetik dönüşümün yanısıra zorunlu sosyolojik bir takım etkileri de beraberinde getirmiştir. Bu çalışmanın temel amacı Vogue dergisinin II. Dünya Savaşı dönemi kapaklarının göstergebilimsel açıdan incelenerek, savaşın kadın imajı, moda ve giyim üzerindeki yansımasını araştırmaktır. Aynı zamanda modanın sembolik ve yananlamlarla birlikte, dönemin etkisiyle nasıl şekillendiği belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışmanın evreni II. Dünya Savaşı döneminde yayımlanmış olan 143 adet Vogue dergi kapağından oluşmaktadır. Örneklemi ise, özellikle Amerika’nın savaşta etkin olduğu 1942, 1943 ve 1944 yıllarından bir adet olmak üzere toplam üç adet dergi kapağı, amaçlı örnekleme yönetemiyle belirlenmiştir. Çalışmada Vogue dergi kapakları göstergebilimsel açıdan Roland Barthes’ın anlamlandırma şeması üzerinden incelenmiş, kapakta yer alan kadın fotoğraflarının yananlamları kültürel kodlar üzerinden, yazılı göstergeler ise kapak üzerindeki sloganlar incelenerek yorumlanmıştır. Dönemin moda ve giyim anlayışı üzerindeki etkisi ise metinlerarasılık kuramından modaya uyarlanarak Th. F. Broden tarafından oluşturulan giysilerarasılık kuramı üzerinden incelenmiştir. Sonuç olarak Vogue dergi kapaklarında kadın imgesinin; vatansever, yardımsever, barışçıl, fedakâr, en az erkekler kadar savaş döneminde etkin ve söz sahibi, göreve hazır, güçlü bir kadın profili yansıtıldığı görülmüştür. Savaşın kadın giyimi üzerinde büyük etkisi olduğu, sivil kıyafetlerde dahi haki, “Kızıl Haç’’ ve Amerikan bayrağı yansıtımı olarak beyaz, kırmızı, lacivert renklerinin kullanıldığı, özellikle ceket ve şapkalarda askeri üniforma etkilerinin görüldüğü, saç, makyaj ve aksesuarlarla birlikte maskülen ve feminen etkinin dengelendiği saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Moda, vogue dergisi, II. dünya savaşı, göstergebilim, kadın giyimi

A SEMIOTIC ANALYSIS OF THE WOMAN IMAGE AND DRESS SENSE ON VOGUE MAGAZINE COVERS OF THE WORLD WAR II ERA

Fashion is not only a form of aesthetic understanding, but also a socio-cultural phenomenon that contains strong connotations, takes shape by being influenced by many areas and is constantly changing. Particularly, the effects of world war period, during which great crises were experienced, on fashion and clothing brought along a formal and aesthetic transformation in women's clothing, as well as a number of obligatory sociological effects. The main purpose of this study is to investigate the reflection of war on women's image, fashion and clothing by examining the covers of World War II period semiotically. At the same time, it was tried to determine how fashion was shaped by the effect of the period, together with its symbols and connotations. The population of the study consists of 143 Vogue magazine covers published during the Second World War. The sample was determined by the purposeful sampling method, with a total of three magazine covers, one from 1942, 1943 and 1944, when the United States was active in the war. In the study, Vogue magazine covers were examined semiotically through Roland Barthes' semiological scheme, the connotations of the women's photographs on the cover were interpreted through cultural codes, and the written signs were, on the other hand, interpreted by examining the slogans on the cover. The effect of the period on the fashion and dressing sense were studied through the interweaving theory that had been adapted from the intertextuality theory to fashion and created by T. F. Broden. As a result, it has been observed that the image of women on Vogue magazine covers reflects a patriotic, benevolent, peaceful, self-sacrificing woman, who is at least as active as men during the war and has a voice, ready for duty, and a strong woman. . It has been found that the war had a great impact on women's clothing, the colors of white, red and navy blue were used as the reflection of the khaki, '' Red Cross '' and the American flag even in civilian clothes, military uniform effects were seen especially in jackets and hats, and the masculine and feminine effect was balanced with hair, make-up and accessories.

Keywords:

Fashion, vogue journal, World War II, semiology, women's clothing,

___

Aktulum, K. (2000). Metinlerarası ilişkiler. Ankara: Öteki Yayınevi.
Aktulum, K. (2019). Metinsel türsellik ve moda metinlerarasılık – giysilerarasılık – üstgiysisellik. Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 21(21), 1-37.
Aktulum, K. (2019). Moda ve metinlerarasılık I: Roland Barthes’ın moda dizgesi, https://www.researchgate.net/publication/332100352_ROLAND_BARTHES_VE_MODA_DIZGESI (Erişim: 17.05.2020)
Barthes, R. (1979). Göstergebilim ilkeleri. (çev.: Berke Vardar, Mehmet Rifat), Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Bircan, U. (2013). Roland Barthes ve göstergebilim. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 13(26), 17-41.
Bülbül Oğuz, B. (2012). Sosyal medya dilinin görüntüsel gösterge boyutu ve bunun dile etkisi. Turkish Studies, 7(4), 1158-1166.
Crane, D. (2018). Moda ve gündemleri: giyimde sınıf, cinsiyet ve kimlik. (çev.: Özge Çelik), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Çakı, C. - Gülada, M. O. (2018). Nazizm ideolojisinde Alman kadınları: ‘’NS-Frauen-Warte’’ propaganda dergisi üzerine inceleme. Medeniyet ve Toplum, 2 (2), 89-105.
Çiçek, M. (2016). Semiyoloji ve semiyotik üzerine düşünceler. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication, 6 (2), 137-147.
Ekim, B. (2011). Görsel iletişim tasarımı açısından dergi kapak tasarımları: elele dergisi kapak tasarımlarının çözümlenmesi, İstanbul: İstanbul Kültür Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
Evecen, A. (2014). Modada giysilerarasılık, Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Sanatta Yeterlilik Tezi.
Fiske, J. (2003). İletişim çalışmalarına giriş. (çev.: Süleyman İrvan). Ankara: Bilim Sanat Yayınları.
Fogg, M. (2014). Modanın tüm öyküsü. (çev.: Emre Gözgü). İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
Harbelioğlu, U. (2016). Dergilerdeki kadın imgesinin göstergebilimsel çözümlemesi ve sunulan kimlikler, Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
Işık, M – Eşitti, Ş. (2015). I. Dünya savaşı propoganda afişlerinde kadın temsillerinin toplumsal cinsiyet bağlamında göstergebilimsel incelenmesi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 70(3), 655-682.
İnal, A. (2003). Roland Barthes: bir avant-garde yazarı. İletişim Araştırmaları, 1(1), 9-38.
Kavoğlu, S. (2018). II. Dünya Savaşı’nda kadınlara yönelik hazırlanan afişlerin göstergebilimsel çözümlemesi: “Women’s Land Army” Örneği. Türkiye İletişim Araştırmaları Dergisi, 29, 111-124.
Orsborne, A. (2013). Moda geçmişten günümüze giyim kuşam ve stil rehberi. (çev.: Duygu Özen). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
Rifat, M. (1992). Göstergebilimin ABC'si. İstanbul: Say Yayınları.
Ruşan, T. C. (2019). Bir iletişim dizgesi olarak giyim ve giyime yönelik göstergebilimsel çözümlemelerdeki değişkenler. Erciyes İletişim Dergisi, 6(1), 81-96.
Saussure, F. (1998). Genel dilbilim dersleri. (çev.: Berke Vardar). İstanbul: Multilingual Yayınları.
Strauss, C.L. (2013). Mit ve Anlam. (çev.: Gökhan Yavuz Demir). İstanbul: İthaki Yayınları.
Tufan, G. (2018). Pazarlama aracı olarak dergi kapakları. Halkla İlişkiler ve Reklam Çalışmaları E-Dergisi, 1 (1), 84-97.
Waquet, D. - Laporte, M. (2011). Moda (çev.: Işık Ergüden). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.