HALK İNANIŞLARI KAPSAMINDA İNCELENEN BİR ASTROLOJİ METNİ: "DÎV-NÂME"

Varoluşun başlangıcından beri gök cisimleri, yıldızlar, ay ve güneş insanoğlunun daima merak ettiği, zaman zaman tanrılaştırdığı ve ilgilenmekten hiç vazgeçemediği unsurlar olmuştur. İslamî anlayışta burçlarla ilgili her şeyin anlatıldığı eserler “Dîv-nâme, Yıldız-nâme” başlığı altında geçmektedir. Ele aldığımız Leipzig Üniversitesi Kütüphanesi’nin İslamîk El Yazmaları bölümünden alınan eser ise Hz. Süleymân ve bahsedeceğimiz burçların perileri arasında geçen konuşmaları, bu perilerin insanlara ne gibi zararlar vereceğini ve bu zararlardan korunma yöntemlerini anlatmaktadır. Her bir burca mensup peri, teker teker anlatılmış, hakkında açıklayıcı bilgiler verilmiştir. Metinde öncelikle bu perilerin isimleri verilmiştir. Ardından yaşadıkları yerler ve bazı fiziksel özellikleriyle metne konu olan bu perilerin insanlara birtakım zararlar verdiği tespit edilmiştir.  Kültürümüzde hala varlığını koruyan birtakım halk inanışlarına dayalı kavramları ele alan eser, kişilere doğaüstü varlıklardan korunma yollarını, iyileşmek için okunması gereken ayetleri, yapılacak eylemleri anlatmaktadır. Muska yazmak, kurban kesmek, mum yakmak, şifalı kâğıtları bir suya atıp, bu suyla abdest almak bahsedilen korunma yöntemlerindendir. Çalışmada bahsi geçen hastalıklar ve bu hastalıklardan kurtulma yöntemleri halk inanışları bağlamında incelenmiş, barındırdığı folklorik ögelerle birlikte açıklanmıştır. Amacımız ilgili literatürde bilinmeyen yeni bir eseri gün yüzüne çıkarmak ve bu alanda yapılan çalışmalara katkı sağlamaktır.

AN ASTROLOGY TEXT STUDIED WITHIN THE EXTENT OF PUBLIC BELIEFS: “DÎV-NÂME”

Celestial bodies, stars, moon and the sun have always been the elements that human beings have always wondered, sometimes have divinised and never have given up since the beginning of existence. The works that describe everything about the horoscopes in Islamic understanding are under the title of ‘Dîv-nâme, Yıldız-nâme’. The work that we have reseached which were taken Islamic Manuscripts section of the Leipzig University Library tells conversations between Hz. Süleyman and horoscopes which will be mentioned later, how will fairies harm to human and the methods of proteciton from these harms. The fairy belonging to each sign is explained one by one and descriptive information is given about it. The names of these fairies are givenprimarily in the text.Then, ,t was determined that these fairies, which are the subject of the text with their places and some physical features, caused some harm to people. The work that exemines the some based on public beliefs concepts that still exist in our culture, tells individuals the ways of protection from supernatural beings, verses to be read to recover and the action to be taken. Writing amulets, sacrificing, burning candles, throwing healing papers into water and taking ablution with this water are among the meyhods oh protectipn mentioned.  The diseases mentioned in the study and the methods of recovery of these diseases are examined in the context of folk beliefs and explained with the folkloric elements they contain. Our aim is to reveal a new work that is not known in the related literature and contribute to the studies in this field.

___

  • Artun, E. (2006). Adana Halk Kültürü. Adana: Altın Koza Yay.
  • Bekki, S. (1996). Türk Mitolojisinde Kurban. Akademik Araştırmalar. Yıl I. Sayı 3. Kış Sayısı. s.16-82.
  • Boratav, P. N. (1994). Türk Halkbilimi II 100 Soruda Türk Folkloru. İstanbul: Gerçek Yay.
  • Çatalbaş, R. (2011). Türklerde Hayvan Sembolizmi Ve Din İlişkisi. Turan Stratejik Araştırmalar Merkezi Dergisi. Sonbahar 2011, C.3, S. 12.
  • Demirci, K. (2006). Muska. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, c.31, s.265-267, İstanbul.
  • Erciyas, O. (2010). 15. yy. Astroloji Eseri Kitâbu Esrâri’n-Nücûm ve Havvâs’ın Türk Bilim Dili ve Astroloji - Kronoloji Terimleri Açısından Önemi. Sosyal Bilimler Dergisi. s.1.
  • Güç, A. (2002). Kurban. DİA. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. c.26. s.433-435. İstanbul.
  • Gür, N. (2012). Osmanlı Fal Geleneği Bağlamında Yıldıznâme-i Falnâme ve Tâlinâme Metinleri. Milli Folklor Dergisi s.96.
  • Kandemir. F. (2016). Halk İnançlarının Psiko-Sosyal Nedenleri Ve Türkiye’deki Halk İnançlarının Tarihi Temelleri. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi IX-I. Erzincan.
  • Kutluer, İ. (1992). Burç. DİA. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. c.6, s.422-424. İstanbul.
  • Sinmez, Ç. - Aslım, G. (2017) İç Anadolu Bölgesindeki Hayvanlarla İlgili İnanış ve Uygulamalar Üzerine Bir Değerlendirme. Bilig, 2017 Bahar. Sayı 81. s.205-232.
  • Şentürk, A. A. (1993). Klasik Osmanlı Edebiyatı Işığında Eski Âdetler ve Günlük Hayattan Sahneler II. Türk Dili, S 500, s. 211-223.