“ESKİ” VE “YENİ” TÜRKİYE ARASINDA ÖZAL NOSTALJİSİ

Bu çalışma “eski” ve “yeni” Türkiye arasında müstesna bir konumda duran Turgut Özal’ı bir nostalji nesnesi olarak yorumlamayı amaçlamaktadır. Günümüzde Özal’ın kişiliği ve siyaseti, çoğunlukla Adalet ve Kalkınma Partisi’nin bir öncülü olarak tanımlanıyorsa da muhalefetin Özal hakkındaki söylemlerine de eklemlenen farklı anlatı ve yaklaşımlar mevcuttur. Nostalji, bu türdeki Özal anlatılarının ve 1980’lere dair alternatif yaklaşımların çerçevesini oluşturmakla kalmaz; aynı zamanda iki farklı Türkiye’nin karşılaştırmalı analizi için anahtar bir rol oynar. Özal’ı eski bir siyasetçiden ziyade kamusal alan ve popüler kültürün nostaljik bir figürü olarak değerlendiren bu çalışma, Türkiye siyaseti ve nostalji çalışmalarına ilişkin literatürü de “nostalji siyaseti”, “siyasetin nostaljisi”, “pop nostalji” ve bellek ile yeni medya ilişkisi bağlamlarında zenginleştirir.

Anahtar Kelimeler:

Nostalji, ANAP, nostalji siyaseti, sosyal medya, popüler kültür

NOSTALGIA FOR OZAL BETWEEN “OLD” AND “NEW” TURKEY

This study aims to interpret Turgut Özal as an object of nostalgia due to his unique situation between “old” and “new” Turkey. Although Özal’s personality and policies are defined as a predecessor of the Justice and Development Party and its vision on current political issues, different narratives and approaches can be observed which also become part of opposing discourses against the JDP rule. Nostalgia does not only constitute the general framework of alternative assessments of Özal and the 1980s in Turkey but also carries out a key role for a comparative analysis of old and new Turkeys. Interpreting Özal as a nostalgic figure in the public sphere and popular culture rather than a former politician, this study extends the literature on Turkish politics and nostalgia through its emphasis on “the politics of nostalgia”, “the nostalgia of politics”, “pop nostalgia” and the relationship between new media and memory.

Keywords:

Nostalgia, Motherland Party, politics of nostalgia, social media, popular culture,

PDF

___

Acar, F. (2008). Turgut Özal. Metin Heper ve Sabri Sayarı (Der.), içinde, Türkiye’de Liderler ve Demokrasi (s. 189-205). İstanbul: Kitap Yayınevi.
Akça, İ., Bekmen, A. ve Özden B.A. (Der.) (2018). “Yeni Türkiye”ye Varan Yol. (K. Deniz, Çev.). İstanbul: İletişim.
Akşam. (2 Mayıs 2013). Turgut Özal’dan hükümete teşekkür!. Erişim: 9 Mart 2020, https://www.aksam.com.tr/siyaset/turgut-ozaldan-hukumete-tesekkur/haber-201901
Argın, Ş. (2003). Nostalji ile Ütopya Arasında. İstanbul: Birikim.
Atia, N. ve Davies, J. (2010). Nostalgia and the shapes of history. Memory Studies, 3(3), 181-186. doi: 10.1177/1750698010364806
Bach, J. P. G. (2002). "The Taste Remains”: Consumption, (N)ostalgia, and the Production of East Germany. Public Culture, 14(3), 545-556. doi: 10.1215/08992363-14-3-545.
Bali, R. N. (2002). Tarz-ı Hayat’tan Life Style’a. İstanbul: İletişim.
Barlas, M. (15 Şubat 2020) Tarih Turgut Özal’dan Sonra Tayyip Erdoğan’ı Toplum Bilincine Emanet Ediyor. Sabah. Erişim: 17 Mart 2020, https://www.sabah.com.tr/yazarlar/barlas/2020/02/15/tarih-turgut-ozaldan-sonra-tayyip-erdogani-toplum-bilincine-emanet-ediyor .
Baykam, B. (18 Nisan 2019) İl Seçim Kurulu, AKP’nin mızıkçılığına ‘dur’ dedi!. Cumhuriyet. Erişim: 17 Mart 2020 , http://www.cumhuriyet.com.tr/yazarlar/bedri-baykam/il-secim-kurulu-akpnin-mizikciligina-dur-dedi-1350999
Belge, M. (1982). Artık bir geçmiş edinmenin zamanıdır. Milliyet Sanat Dergisi, 52, 3-5.
Bengi, D. (2019). 80’li Yıllarda Türkiye: Sazlı Cazlı Sözlük – “Yaprak Döker Bir Yanımız”. İstanbul: Yapı Kredi.
Berliner, D. (2015). Are Anthropologists Nostalgist? O. Ange ve D. Berliner (Der.), içinde, Anthropology and Nostalgia. (s. 17-34). New York ve Oxford: Berghahn Books.
Bissell, W. C. (2015). Anthropology’s Nostalgia – Looking Back / Seeing Ahead O. Ange ve D. Berliner (Der.), içinde, Anthropology and Nostalgia. (s. 214-224). New York ve Oxford: Berghahn Books.
Bloch, E. (1999). Edebiyattaki Şimdiki Zaman. Defter, (K. Atalay, Çev.) (37), 167-181.
Bonnett, A. (2010). Left in the Past: Radicalism and the Politics of Nostalgia. New York ve Londra: Continuum Books.
Boralıoğlu, G. ( 2001-02). Seksenzedeler ve Seksenzâdeler. Birikim, (152-153), 75-78.
Boym, S. (2007). Nostalgia and its discontents. The Hedgehog Review, 9 (2), 7-18.
Boym, S. (2009). Nostaljinin Geleceği (F. B. Aydar, Çev.). İstanbul: Metis.
Brown, A. D. ve Humphreys, M. (2002). Nostalgia and the Narrativization of Identity: A Turkish Case Study. British Journal of Management, 13(2), 141-159. doi: 10.1111/1467-8551.00228
Campanella, E. ve Dassu, M. (2019). Anglo Nostalgia: The Politics and the Emotion in a Fractured West. London: Hurst.
Cantek, F. Ş. (2017). Korkunç Bir Yenge Olarak Semra Özal. Mustafa Çiftçi ve Tanıl Bora (Der.), içinde, Yengeler Cumhuriyeti (s. 109-129). İstanbul: İletişim.
Cemal, H. (13 Temmuz 2013) Erdoğan'ın yerinde Özal olsaydı ya da Erdoğan Demirel’leşirken... T24 Bağımsız İnternet Gazetesi. Erişim: 17 Mart 2020, https://t24.com.tr/yazarlar/hasan-cemal/erdoganin-yerinde-ozal-olsaydi-ya-da-erdogan-demirellesirken,7050
Cemal, H. (1989). Özal Hikâyesi. Ankara: Bilgi Yayınevi.
Clewell, T. (2013). Modernism and Nostalgia: Bodies, Locations, Aesthetics. Londra: Palgrave Macmillan.
Çölaşan, E. (19 Nisan 2013) Nerede O Yalakalar. Sözcü. Erişim: 16 Mart 2020, https://www.sozcu.com.tr/2013/yazarlar/emin-colasan/nerede-o-yalakalar-272328/ .
Davis, F. (1977). Nostalgia, Identity and the Current Nostalgia Wave. Journal of Popular Culture, 11(2), 414-424. doi: 10.1111/j.0022-3840.1977.00414.
Davis, F. (1979). Yearning for Yesterday: A Sociology of Nostalgia. New York: The Free Press.
De Vries, C. E. ve Hoffmann, I. (2018). The Power of the Past – How Nostalgia Shapes European Public Opinion. Gütersloh: Bertelsmann Stiftung.
Dede, K. (2011). Unutma ve Hatırlama Arasında Tiyatro: Devekuşu Kabare Oyunlarında Özal Yılları. Önder Barlı ve Derya Tellan (Der.) Atatürk Üniversitesi İletişim Fakültesi Ulusal İletişim Kongresi Bildiriler Kitabı. (s. 257-169). Erzurum:
Dede K., Koca B. ve Erdem E.E. (2014). Güncel siyaset, tarihsel değer ve mizah arasında “İsmet Capsleri”ni okumak. Birikim, (302), 106-112.
Demirel, T. (2018). Turgut Özal: Reformcu Bir Siyasetçi Hakkında Bazı Notlar. Muhafazakâr Düşünce, 55, 57-75.
Dickens, C. (2011). İki Şehrin Hikâyesi (M. Arvas, Çev.). İstanbul: Can.
Doğan, Y. (21 Aralık 2018) Öyle özlüyorum ki, o eski “Türkiye’yi”. T24 Bağımsız İnternet Gazetesi. Erişim: 16 Mart 2020, https://t24.com.tr/yazarlar/yalcin-dogan/oyle-ozluyorum-ki-o-eski-turkiyeyi,21124
Dündar, U. (17 Ocak 2020) Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bir Adnan Kahveci’si olmayınca!. Sözcü. Erişim: 18 Mart 2020, https://www.sozcu.com.tr/2020/yazarlar/ugur-dundar/cumhurbaskani-erdoganin-bir-adnan-kahvecisi-olmayinca-5572404/ .
Dwyer, M. D. (2015). Back To Fifties Nostalgia, Hollywood Film, and Popular Music of the Seventies and Eighties (Oxford Music/Media Series). New York: Oxford University Press.
Enns, A. (2007). The politics of Ostalgie: post-socialist nostalgia in recent German film. Screen, 48(4), 474-491. doi: 10.1093/screen/hjm049
Erdoğan, M. (2003). Türk Politikasında Bir Reformist: Turgut Özal. İhsan Sezal ve İhsan Dağı (Der.), içinde, Kim Bu Özal? Siyaset, İktisat, Zihniyet (s. 15-31). İstanbul: Boyut Kitapları.
Ertosun, E. ve Demirbaş, E. (2015). Turgut Özal: Değişim, Dönüşüm. Ankara: Turgut Özal Üniversitesi Yayınları.
Gaston, S. ve Hilhorst S. (2018) At Home in One’s Past – Nostalgia as a Cultural and Political Force in Britain, France, and Germany, London: Demos.
Gürbilek, N. (2001). Vitrinde Yaşamak. İstanbul: Metis.
Hutton, P. H. (2013). Reconsiderations of the Idea of Nostalgia in Contemporary Historical Writing. Historical Reflections, 39(3), 1-9. doi: 10.3167/hrrh.2013.390301
Hürriyet. (1 Aralık 2012). Özal Erdoğan’ı yıllar önce keşfetmiş. Erişim: 22 Nisan 2020, https://www.hurriyet.com.tr/gundem/ozal-erdogani-yillar-once-kesfetmis-22054017
Imre, A. (2013). Why Should We Study Socialist Commercials?. VIEW Journal of European Television History and Culture, 1-31. Erişim https://www.viewjournal.eu/articles/154/print/
Internethaber. (5 Eylül 2012) Özal dönemi Lale Devri’ydi! Erişim: 9 Mart 2020, https://www.internethaber.com/amp/ozal-donemi-lale-devriydi-458030h.htm
Jameson, F. (2008). Postmodernizm ya da Geç Kapitalizmin Kültürel Mantığı (N. Plümer ve A. Gölcü, Çev.). Ankara: Nirengi Kitap.
Jobson, R. (2018). Nostalgia and the Post-War Labour Party: Prisoners of the Past. Manchester: Manchester University Press.
Kalinina, E. (2017). Beyond nostalgia for the Soviet past: Interpreting documentaries on Russian television. European Journal of Cultural Studies, 20(3), 285-306. doi: 10.1177/1367549416682245
Kanbur, Y. (2005). 12 Eylül’ü unutmak için onunla yüzleşmeyi göze almalıyız. Birikim, (198), 56-64.
Karakaya, Y. (2018). The conquest of hearts: the central role of Ottoman nostalgia within contemporary Turkish populism. American Journal of Cultural Sociology. doi: 10.1057/s41290-018-0065-y
Keightley, E. ve Pickering, M. (2006). The Modalities of Nostalgia. Current Sociology, 54(6), 919-941. doi: 10.1177/0011392106068458
Kozaklı, S. T. ve Özkazanç, A. (1997). 1980’lerde Gündelik Yaşam. Mürekkep, 8, 41-49.
Kozanoğlu, C. (1992). Cilalı İmaj Devri. İstanbul: İletişim.
Kozanoğlu, C. (1995). Pop Çağı Ateşi. İstanbul: İletişim.
Kozanoğlu, C. (2018). Bıçkın ve Ağlak - Yeni Türkiye’nin Hikâyesi. İstanbul: Can.
Lee, M. (2011). Nostalgia as a Feature of "Glocalization": Use of the Past in Post-Soviet Russia. Post-Soviet Affairs, 27(2), 158-177. doi: 10.2747/1060-586X.27.2.158
Lowenthal, D. (2015). The Past is a Foreign Country-Revisited. Cambridge: Cambridge University Press.
Mihelj, S. (2017). Memory, post-socialism and the media: Nostalgia and beyond. European Journal of Cultural Studies, 20(3), 235-251. doi: 10.1177/1367549416682260
Mueller, J. (1995). Quiet Cataclysm – Reflections on the recent transformation of World Politics. HarperCollins College Publishers.
Nadkarni, M. ve Shevchenko, O. (2004). The Politics of Nostalgia: A Case for Comparative Analysis of Post-Socialist Practices. Ab Imperio, 2004(2), 487-519. doi: 10.1353/imp.2004.0067
Odatv. (11 Ekim 2018). Eski Türkiye buydu. Erişim: 9 Mart 2020, https://odatv.com/eski-turkiye-buydu-11101827.html
OfisEmlak. (29 Mart 2010). Rahmetli Turgut OZAL'ın muhteşem Taklidi !!! [HQ].mp4. Erişim: 9 Mart 2020, https://www.youtube.com/watch?v=dp8F-xtYl8Q
Örnek, N. (2018). Bilenlere Sorduk: Magazinin eski tadı niye yok? Journo. Erişim: 16 Mart 2020, https://journo.com.tr/bilenlere-sorduk-magazinin-eski-tadi-niye-yok
Özyürek, E. (2011). Modernlik Nostaljisi–Kemalizm, Laiklik ve Gündelik Hayatta Siyaset. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
Posta. (7 Ocak 2018). Semra Özal: Viski de içerdim namaz da kılardım. Erişim: 9 Mart 2020. https://www.posta.com.tr/semra-ozal-viski-de-icerdim-namaz-da-kilardim-1369177
Routledge, C. (2016). Nostalgia A Psychological Resource. Londra ve New York: Routledge.
Salman, T. (1989). Kemiksiz diller Özal’ı ihya ettiler!. Tempo. 2(11), 20-21.
Saraçoğlu, C. (2015) Tank Paletiyle Neoliberalizm. Gökhan Atılgan, Cenk Saraçoğlu ve Ateş Uslu (Der.), içinde, Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Siyasal Hayat (s. 747-869). İstanbul: Yordam.
Sedikides, C., Wildschut, T. ve Baden D. (2004). Nostalgia: Conceptual Issues and Existential Functions. Greenberg, J., Koole, S. L. ve Pyszczynski, T. (Der.), içinde, Handbook of Experimental Existential Psychology. (s. 200-214). New York ve Londra: The Guilford Press.
Sert, Ö. (2013). Yeni Osmanlıcı hatırlamanın halleri. Birikim, (293), 94-103.
Sevinç, M. (24 Mayıs 2018) Turgut Özal’a, birlikte intihar teklifi…. Gazete Duvar. Erişim: 17 Mart 2020, https://www.gazeteduvar.com.tr/yazarlar/2018/05/24/turgut-ozala-birlikte-intihar-teklifi/.
Star (21 Şubat 2015). Cumhurbaşkanı Erdoğan: Özal’a yapılanlar bana yapılıyor. Erişim: 12 Nisan 2020, https://www.star.com.tr/politika/cumhurbaskani-erdogan-ozala-yapilanlar-bana-yapiliyor-haber-1002605/
Twitter. (15 Haziran 2013). Anavatan Partisi. Erişim: 9 Mart 2020, https://twitter.com/ANAVATANPARTI/status/345925304100978690?s=20
Tokdoğan, N. (2018). Yeni Osmanlıcılık – Hınç, Nostalji, Narsisizm. İstanbul: İletişim.
Volčič, Z. (2007). Yugo-Nostalgia: Cultural Memory and Media in the Former Yugoslavia. Critical Studies in Media Communication, 24(1), 21-38. doi: 10.1080/07393180701214496
Yazıcıoğlu, T. (2018). Neşeli Günler (1978-2018). Birikim. Erişim https://www.birikimdergisi.com/guncel/8686/neseli-gunler-1978-2018
Zenko, M. (10 Nisan 2019) Nostalgia Is a National Security Threat. Erişim: 1 Mart 2020, https://foreignpolicy.com/2019/04/10/nostalgia-is-a-national-security-threat/