Van Kent Yapı Stokunun Mimari Özellikleri ve Mühendislik Uygulamaları Üzerine Bir Değerlendirme

Türkiye’deki 30 büyükşehirden biri olan Van; nüfusu, jeopolitik konumu, M.Ö. 5000 yılına uzanan tarihi ve sahip olduğu doğal kültür varlıkları bakımından önemli bir kenttir. Köklü geçmişi ve şehircilik deneyimine rağmen Van’da plansız kentleşme alışkanlıkları, yanlış imar uygulamaları ve niteliksiz yapı stoku gibi sorunlar güncelliğini korumaktadır. Plansız kentleşmenin etkisiyle doğa-insan ilişkisi bozulmuştur. Göç, hızlı nüfus artışı ve kaçak yapılaşmanın negatif etkisiyle yapı stokunun karakteri, kentin dokusu ve silueti bozulmuştur. Bu çalışmanın amacı; Van’ın mevcut yapı stokunun analizini yaparak, yapılaşmadaki eksiklikler ve yanlış uygulamaları tespit etmek, mühendislik hizmeti almamış ruhsatsız yapıların güvenli, sağlam yapılara dönüştürülmesi ve kentteki yapılı çevrenin yenilenmesinin gerekliliğine dikkat çekmektir. Çalışmada Van kentinin yapı stokunun karakteristik özellikleri, mimari tasarım ve mühendislik uygulamaları ele alınmıştır. Bu kapsamda literatür taraması yapılarak kentin merkez ve kırsalında örnekleme yöntemiyle belirlenen yapılar sahada incelenmiştir. Çalışmada, kent merkezindeki yapıların büyük çoğunluğunun betonarme, kırsalda ise yaklaşık %95 oranında yığma olduğu, kent ve doğal çevre uyumunun bozulduğu, yapılı çevrede kaotik, plansız yığınlaşmanın arttığı, kentsel yaşam kalite parametrelerinin ise düşük olduğu görülmüştür. Van merkezde ruhsatlı yapı oranı %9,55’tir. Mühendislik hizmeti almamış kötü tasarım ürünü yapılar kentin hâkim dokusunu oluşturmaktadır. Kentin yeşil alanları yapılaşma için tahrip edilmektedir. Bu bağlamda Van’da yapılı çevrenin kalitesinin arttırılması, imar kaynaklı sorunların azaltılması ve çevresel bozulmaların önlenmesi için çözüm önerilerinde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Van Kenti, Mimari Özellikler, Mühendislik Uygulamaları Planlama, Tasarım, Yapı Stoku

An Evaluation of the Architectural Features and Engineering Applications of the Van City Building Stock

As one of the 30 metropolitan cities in Turkey, Van is an important city in terms of its population, geopolitical location, history dating back to 5000 BC and natural cultural assets. Despite its deep-rooted history and experience in urbanism, problems such as unplanned urbanization habits, wrong zoning practices and unqualified building stock are still current in Van. Due to unplanned urbanization, the nature-human relationship has deteriorated. The negative effects of migration, rapid population growth and illegal construction have deteriorated the character of the building stock, the texture and silhouette of the city. The aim of this study; by analyzing the existing building stock of Van, to identify the deficiencies and misapplications in the construction, to draw attention to the necessity of transforming unlicensed buildings that have not received engineering service into safe and robust structures, and to renew the built environment in the city. In the study, the characteristic features of the building stock of the city of Van, architectural design and engineering applications are discussed. In this context, the literature was searched, and the structures determined by sampling method in the city center and rural areas were examined in the field. In the study, it has been observed that most of the buildings in the city center are reinforced concrete, while in the countryside it is approximately 95% masonry, the harmony of the city and the natural environment is disturbed, the chaotic and unplanned agglomeration increases in the built environment, and the urban life quality parameters are low. The rate of licensed buildings in Van Center is 9.55%. Badly designed structures that have not received engineering service constitute the dominant texture of the city. The green areas of the city are destroyed for construction. In this context, suggestions were made to increase the quality of the built environment in Van, to reduce the problems caused by zoning and to prevent environmental degradation.

Keywords:

City of Van, Architectural Features, Engineering Applications Planning, Design, Building Stock,

PDF

___

Balamir, A. (2003). Çağdaş Mimari Kimlik Temrinleri 2: Türkiye’de Modern Yapı Kültürünün Bir Profili, Mimarlık Dergisi sayı 313, Mimarlar Odası yayını, Ankara.
Erzen, A. (1978a). Çavuştepe I. M.Ö. 7.-6. yüzyıl Urartu Mimarlık Anıtları ve Ortaçağ Nekropolü. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
Erzen, N. J. (2004) Mimarlık ve Kent Turkuaz Denizin Coğrafyasında Van. Mimarlık Dergisi Sayı 314 (Mayıs-Haziran 2004.
Genç, B. (2015). Urartu ve Assur arasındaki kültürel ilişkiler ve Urartu'nun dönüşümünde Assur etkisi, (Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Giyik, C. (2016). Van İl’i Örneğinde Afet Sonrası İskân Politikaları. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Van Yüzüncü yıl Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
Günel, F.M. (1993). Eski Van Kent Dokusu Üzerine Bir Deneme, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Arkeoloji ve Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Van, ss.41-48.
Gürbüz, O., (1994). Van Gölü Çevresinin Coğrafyası (Beşerî ve İktisadi Coğrafya Açısından), Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Keser, Ü. (2009). Van Kenti ve Yapılar. Van Kent Sempozyumu, TMOBB Van İl Koordinasyon Kurulu, 1-3 Ekim 2009, Van.
Koç, V. (2016). Depreme Maruz Kalmış Yığma ve Kırsal Yapı Davranışlarının İncelenerek Yığma Yapı Yapımında Dikkat Edilmesi Gereken Kuralların Derlenmesi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2016:2, 1, 36-57.
Konyar, E. (2017). Eski Van Şehri, Kalesi ve Höyüğü Kazıları 2017 Sonuç Raporu.
Korfmann, M. (1977). Die ausgrabungen von Kirsopp und Silva Lake in den Jahren
Lynch, H., Finnis, B. (1901). Armenia Travels and Studies II. New York and Longmans, London
Payne, M.R. (1995). Urartu Yazılı Belgeler Kataloğu, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Tarhan, T. (1984). Van Kalesi'nin ve Eski Van Şehri'nin Tarihi- Milli Park Projesi Üzerinde Ön Çalışmalar, T. C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü, II. Araştırma Sonuçları Toplantısı, İzmir 16-20 Nisan, 1984.
Tarhan. T. (2005). Uç Kale: Çavuştepe-Sardurihinili’nin Gizemli Yapısı ‘Kral Kültü Tapınağı’. Anadolu Araştırmaları. 18/2. İstanbul. 115-136.
Tekin, Z. (2005). Van Şehir Tarihi Bibliyografisi. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 3(6): 689,731.
Oyguç, R. (2017). 2011 Van Depremlerinden Sonra Yığma Yapılarda Gözlemlenen Hasarlar. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 19 (2): 296-315
Özer, A. (2009). Sosyoekonomik Yapı, Göç ve Kentleşme Bağlamında Yerel Yönetimler, Van örneği. Van Kent Sempozyumu. TMMOB Van il Koordinasyon Kurulu. Van.
Öztürk, Ş., Yeğin, M. (2022). Yüz Yıllık Perspektifte Van Kenti İmar Planlama Çalışmaları, Mimarlık ve Yaşam Dergisi, 7(1), 2022, (1-26)
Uluçam, A. (1996). “Eski Van’daki Mimari Anıtlar”, Kültür ve Sanat, Ankara, ss.19-24
URL-1, https://van.ktb.gov.tr/TR-90248/cografi-konumu.html, Erişim Tarihi, 9 Ekim 2022.
URL-2.https://www.eliteworldhotels.com.tr/otel/urartulardan-gunumuze-vanin-bilinmeyen-tarihi-ve-gorulecek-yerleri.1101.aspx
URL-3.https://tr.wikipedia.org/wiki/Vaspurakan_Krall%C4%B1%C4%9F%C4%B1, Erişim Tarihi: 08 Ekim 2022.
URL-4. https://van.ktb.gov.tr/TR-90249/van39in-tarihi.html, Erişim Tarihi: 08 Ekim 2022.
URL-5. https://www.vansesigazetesi.com/van-bugun-103-yil-once-rus-ordulari-ve-ermeni-cetelerince-isgal-edildi-54769-haberi, Erişim Tarihi: 09 Ekim 2022.
URL-6. https://www.vansesigazetesi.com/van-bugun-103-yil-once-rus-ordulari-ve-ermeni-cetelerince-isgal-edildi-54769-haberi, Erişim Tarihi: 09 Ekim 2022.
URL-7. https://www.aa.com.tr/tr/yasam/ermeni-cetelerinin-katliaminin-tanigi-eski-van/54917, Erişim Tarihi: 09 Ekim 2022
URL- https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2007/03/20070306-3.htm
URL-9. http://www.ek.yildiz.edu.tr//images/images/yayinlar/vandeprem.pdf, Erişim Tarihi: 08 Ekim 2022.
URL-10. https://www.sanalsantiye.com/yigma-yapi-nedir/, Erişim Tarihi: 09 Ekim 2022
URL-11. https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/iran-merkezli-depremde-vanda-9-kisi-hayatini-kaybetti/1742066, Erişim Tarihi: 09 Ekim 2022
URL12.https://webdosya.csb.gov.tr/db/mpgm/editordosya/file/Kentsel%20Tasarim/Kentsel%20Tasarim%20Rehberleri/KENTSEL%20TASARIM%20REHBERLERI_Cilt1.pdf