BATI UYGARLIĞININ MODERN KAHRAMAN KÜLTÜ DANDY GÖRÜNGÜSÜNÜN 1839-1923 DÖNEMİ TÜRK TİYATROSUNDAKİ İZLERİ

Bu makale çalışmasının amacı, Batı uygarlığının modern kahraman kültü olarak okunan dandy görüngüsünün Türk tiyatrosundaki yansımalarını ele almaktır. Bu bağlamda çalışmanın ilk bölümünde dandy görüngüsünün 18-20. yüzyıllar arasında İngiltere ve Fransa’daki tipolojik modelleri üzerinde durulmuştur. Çalışmanın ikinci bölümünde ise, modernleşme sürecinde Batı tarzı tiyatronun yerleşik hale getirilmeye çalışıldığı Tanzimat’tan 1923’e kadarki sürede yazılan oyun metinlerinden seçilmiş örneklerle, Türk tiyatrosunda dandy görüngüsünün nasıl yorumlandığına ve söz konusu tarihler arasında tiyatromuzun kendine özgü bir dandy modeli oluşturup oluşturamadığına bakılmıştır.

___

  • Kitap: AHMET Midhat Efendi (2011). Bütün Oyunları, İstanbul: Dergah Yayınları, 2011. AHMET Vefik Paşa (2007), Meraki. Günümüz Türkçesine Hazırlayan: T. Yılmaz Öğüt, İstanbul: Mitos Boyut Yayınları, 2007. AND, Metin (1970). 100 Soruda Türk tiyatrosu Tarihi. İstanbul: Gerçek Yayınevi. AND, Metin (2010). Başlangıcından 1983’e Türk Tiyatro Tarihi, İstanbul: İletişim Yayınları. BAUDELAIRE, Charles (2011). Modern Hayatın Ressamı, Çeviren: Ali Berktay, İstanbul: İletişim Yayınları. BENJAMİN, Walter (2012). Pasajlar, Çeviren: Ahmet Cemal, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. CAMUS, Albert (1956). The Rebel, New York: Rochester. KAPLAN, Mehmet (1948). Namık Kemal: Hayatı ve Eserleri, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları. KOÇAK, Dilek Özhan (2011). 19. Yüzyıl İstanbul’unda Kültürel Dönüşümün Sahnesi Osmanlı Tiyatrosu. İstanbul: Parşömen Yayıncılık. LONGMAN Dictionary of Contemporary English (2005), Edinburg: Pearson Education Limited. MARDİN, Şerif (1995). Türk Modernleşmesi, Derleyen: Mümtaz’er Türköne-Tuncay Önder, İstanbul: İletişim Yayınları. MOERS, Ellen (1960). The Dandy: Brummell to Beerbohm, London: Secker and Warburg. NUTKU, Özdemir (1985). Dünya Tiyatrosu Tarihi Cilt 2. İstanbul: Remzi Kitabevi Yayınları. NUTKU, Özdemir (2000). Dünya Tiyatrosu Tarihi Cilt 1. İstanbul: Mitos Boyut Yayınları. ÖZDEMİR, Emin (1999). Türk ve Dünya Edebiyatında Dönemler-Yönelimler (Ankara: Bilgi Yayınevi. PARLATIR, İsmail (1983). Recaî-zade Mahmut Ekrem Hayatı-Eserleri-Sanatı. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi. RECAİZÂDE Mahmut Ekrem (2005), Çok Bilen Çok Yanılır, Çeviren: Kemal Bek, İstanbul: Bordo Siyah. SARTRE, Jean Paul (1964). Baudelaire, Çeviren: Bertan Onaran, İstanbul: De Yayınları. SOKULLU, Sevinç (1997). Türk Tiyatrosunda Komedyanın Evrimi, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. ŞENER, Sevda (1972). Çağdaş Türk tiyatrosunda İnsan (1923-1972). Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi. ŞİNASİ (2006). Şair Evlenmesi, İstanbul: Remzi Kitabevi. TARHAN, Abdülhak Hâmid (1998). Abdülhak Hâmid Tarhan Tiyatroları I, Hazırlayan: İnci Enginün, İstanbul: Dergâh Yayınları. URGAN, Mina (2012). İngiliz Edebiyatı Tarihi, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2012. ÜLKEN, Hilmi Ziya (1994). Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi, İstanbul: Ülken Yayınları. WILDE, Oscar (2008). Sanatçı: Eleştirmen, Yalancı, Katil, Çevirenler: Esin Soğancılar-Kaya Genç-Fatih Özgüven-Türker Armaner, İstanbul: İletişim Yayınları. YILDIZ, Saadettin (2006). Tanzimat Dönemi Edebiyatı, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. YILMAZ, Ayfer-ÇANDIR, Kazım (2005). Tahsin Nâhid’in Piyesleri, Ankara: Ürün Yayınları. Makale: ARTUN, Ali (2011). “Baudelaire’de Sanatın Özerkleşmesi ve Modernizm”, Modern Hayatın Ressamı, içinde, Çeviren: Ali Berktay, İstanbul: İletişim Yayınları, s. 7-87. ÇABUKLU, Yaşar (2008). “Dandiden Metroseksüele”, Toplumsal Performanslar, Ankara: Ayraç Kitap+Evi, s.55-64. ENGİNÜN, İnci (1998). “Hâmid’in Tiyatroları”, Abdülhak Hâmid Tarhan Tiyatroları I, İstanbul: Dergâh Yayınları. GLICK, Elisa (2001). “The Dialectics of Dandyism”, Cultural Critique, No. 48, Spring, s.129-163. HAZLITT, William (1934). “The Dandy School”, The Complete Works of William Hazlitt, London: Dent, s.9-143. HOLLANDER, Elizabeth (2008). “Benlik Estetizmi”, Oscar Wilde, Sanatçı: Eleştirmen, Yalancı, Katil içinde, Çev.: Esin Soğancılar-Kaya Genç-Fatih Özgüven-Türker Armaner, İstanbul: İletişim Yayınları, s.10-15. PRYCE-JONES, David (2000). “Poet, Dandy and Visionary”, The Spectator, 10 June 2000. YAVUZ, Hilmi (2011). “Bihruz ve Dandyler”, Zaman, 26 Ekim 2011. YAVUZ, Hilmi (2011). “Tanzimat’ı Alafranga Züppeler Üzerinden Okumanın Sosyolojik Yanlışlığı”, Zaman, 6 Ekim 2011.
  • Elektronik Kaynak:
  • ANONİM (2017). “Beau Brummell”. Blackwood’s Edinburgh Magazine, http://www.Dandyism.net/beau-brummell/. [Erişim Tarihi: 05.09.2017]
  • VAN DOOREN, Tanja (2012). From Brummell to Byron: The Sotry of Early Nineteenth British Dandyism, http://www.scriptiebank.be/.../81165dd4c8339159c1d47961d38d7ff6.pdf [Erişim Tarihi: 23.03.2012].
  • Tez: ÇUBUK, Züleyha (2012). Batı Uygarlığının Modern Kahraman Kültü Olarak Dandy ve 1839-1923 Dönemi Türk Tiyatrosu’nda Dandynin İzleri, Yüksek Lisans Tezi, Ankara: AnkaraÜniversitesi.