Türk halk biliminin yüzüncü yılında sözlü edebiyat çalışmaları üzerine bazı tespitler

Türkiye’de halk kültürü ile ilgili yapılan çalışmalar Ziya Paşa, Namık Kemal, Şinasi, Ahmet Vefik Paşa gibi isimlerin çeşitli faaliyetleriyle 19. yüzyılın ikinci yarısında başlamış olsa da, başlangıç olarak Ziya Gökalp’in Halka Doğru dergisinde yayınlanan “Halk Medeniyeti -I Başlangıç” makalesi gösterilmektedir. Batının yaklaşık üç yüz yıldır bir bilim dalı olarak kabul ettiği halkbilimi, bu ma- kalede halkiyat olarak isimlendirilmiş ve bu çalışma ardıllarını hareket geçiren bir milat konumuna yerleşmiştir. Yüz yıl bir bilim dalının ve şubelerinin gelişimini takip edebilmek ve yapılan çalışma- ları değerlendirebilmek açısından dikkate değer bir süredir. Bu süre aynı zamanda değerlendirme yapılması bakımından zor bir süredir. Bu tip değerlendirmeler alanın çalışanlarına önemli bir hizmet sunmaktadır. Geçmişte yapılanların bir dökümünü çıkarıp eleştirel bir gözle değerlendiren çalışmalar gelecekte yapılacak ve yapılması gereken çalışmalara ışık tutması bakımından son derece önemlidir. Bu düşünceden hareketle biz de burada Türkiye’deki halkbilimi çalışmalarının önemli bir şubesi olan sözlü kültür çalışmalarına ilişkin bazı tespitlerde bulunmaya çalışacağız.

An analysis on oral literature studies in the 100th century of turkish folklore

Even though the studies related to the popular culture in Turkey started with the various acti- vities of names such as Ziya Paşa, Namık Kemal, Şinasi, Ahmet Vefik Paşa in the second half of the century, Ziya Gökalp’s the article named “Halk Medeniyeti-I that was published in journal of “Halka Doğru” is demonstrated as a beginning. Folklore, that the West has accepted as a discipline for nearly three hundred years, is named as “halkiyat” (folklore) in this article, and this study achieves the con- dition of a milestone that stimulates its successors. A hundred years is a remarkable period in terms of being able to follow the developments of a discipline and its branches, and evaluate the studies done. This period is a hard duration in terms of evaluating at the same time. These type of evaluations pro- vide an important service to the staff of field. The studies that list the works done in the past and look critically are highly important in terms of lighting the way for the works to be done and that have to be done. Based on this idea, here we will try to assess the oral culture studies that are a significant branch of folklore in Turkey.

PDF

___

Acaroğlu, M. Türker. “Türk Halkbilgisi Kaynak- çası Üzerine”, I. Uluslararası Türk Folklor Kongresi Bildirileri, I. Cilt Genel Konular, Ankara: MİFAD Yay., 21-46, 1976.

Aça, Mehmet ve Diğerleri.“Anonim Halk Edebi- yatı”, Türk Halk Edebiyatı El Kitabı, 7. Bas- kı, Ankara: Grafiker Yay., 129-234, 2010.

Albayrak, Nurettin. Ansiklopedik Halk Edebi- yatı Terimleri Sözlüğü, İstanbul: L&M Yay., 2004.

Artun, Erman. Türk Halk Edebiyatına Giriş, İs- tanbul: Kitabevi Yay., 2004.

Batur, Suat. Açıklamalı-Örnekli Türk Halk Ede- biyatı, İstanbul: Altın Kitaplar Yay., 1998.

Bekki, Selahattin. “Anonim Halk Edebiyatı”, Türk Dünyası Edebiyat Kavramları ve Te- rimleri Ansiklopedik Sözlüğü, Atatürk Kül- tür Merkezi Başkanlığı Yay.,1: 176, 2001.

Boratav, Pertev Naili. Türk Halkbilimi I 100 So- ruda Türk Halk Edebiyatı, 6. Baskı, İstan- bul: Gerçek Yayınevi, 1992. oyraz, Şeref. “Anonim Halk Edebiyatı Çalışma- larının Yüz Yıllık Bilançosu” Türk Halk Bili- minin 100. Yılına Doğru Bir Durum Tespiti: Türk Halk Bilimi Çalışmaları Kurultayı, Türk Halkbilimi Araştırma Eğilimlerinde Yöntemler, Kuramlar, Tespitler ve Öneri- ler. Kültür ve Turizm Bakanlığı Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğünün katkıları ile Motif Halk Oyunları Eğitim ve Öğretim Vakfı ile İstanbul Kültür Üniversitesi, 16-17 Eylül 2011 (Henüz Yayınlanmadı).

Çobanoğlu, Özkul. “Halk Edebiyatı”, Türk Dünyası Edebiyat Kavramları ve Terimleri Ansiklopedik Sözlüğü, 3: 173-176, 2004.

Doğan, Mehmet. “Anonim Halk Edebiyatı”, Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi Devirler / İsimler / Eserler / Terimler, I, Dergâh Yay,: 143, 1977.

Doğan, Mehmet. “Halk Edebiyatı”, Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi Devirler / İsimler / Eserler / Terimler, IV Dergâh Yay,: 55-56, 1981.

Dundes, Alan. “Halk Kimdir.” Millî Folklor, (Çev: Metin Ekici), Bahar 37: 139-153, 1998.

Ekici, Metin. “Halk Bilim Araştırmalarında Üçüncü Boyut”, Türklük Bilimi Araştırma- ları, XVI: 13-20, 2004.

Elçin, Şükrü. Halk Edebiyatına Giriş, Ankara: KTB Yay., 1986. Elçin, Şükrü. “Halk Edebiyatına ve Halk Şiiri- ne Toplu Bir Bakış”, Türk Dünyası El Kitabı Üçüncü Cilt Edebiyat, Ankara: TKAE Yay., 227-233, 1992.

Gözaydın, Nevzat. “Anonim Halk Şiiri Üzeri- ne...”, Türk Dili Türk Şiiri Özel Sayısı III (Halk Şiiri), 445-450: 1-104., 1989.

Güzel, Abdurrahman ve Ali Torun. Türk Halk Edebiyatı El Kitabı, Ankara: Akçağ Yay., 2003.

Kaya, Doğan. Ansiklopedik Türk Halk Edebiyatı Terimleri Sözlüğü, 2. Baskı, Ankara: Akçağ Yay., 2010.

Oğuz, Öcal. Küreselleşme ve Uygulamalı Halkbi- limi, Ankara: Akçağ Yay., 2002. Örnek, Sedat Veyis. Türk Halkbilimi, Ankara: Kültür Bakanlığı Yay., 1995.

Öztürk, Ali Türk Anonim Edebiyatı, 2. Baskı, İstanbul: Bayrak Yay., 1986.

Sakaoğlu, Saim. “Halk Edebiyatı’ Kavramı Üze- rine”, II. Uluslararası Türk Halk Edebiyatı Semineri, Eskişehir: Yunus Emre Kültür Sanat ve Turizm Vakfı Yay., 287-294., 1987. Sakaoğlu, Saim. “Halk Edebiyatı”, TDV İslam Ansiklopedisi, XV: 345-350, 1997.

Sakaoğlu, Saim ve Ali B. Alptekin. “Anonim Halk Edebiyatı”, Türk Edebiyatı Tarihi, IVKültür ve Turizm Bakanlığı Yay.: 587-614., 2006.

Tan, Nail. Folklor (Halk Bilimi) Genel Bilgiler, 5. Baskı, İstanbul: Halk Kültürü Yay., 2000.

Yardımcı, Mehmet. Başlangıcından Günümüze Halk Şiiri Âşık Şiiri Tekke Şiiri, Ankara: Ürün Yay., 1998.

Yıldırım, Dursun. “Tarih Yazımı ve Sözlü Ortam Kaynakları”. Türk Bitiği Araştırma/İncele- me Yazıları, Ankara: Akçağ Yay., 87-101., 1998.