Folklor çalışmalarının 100. yılında “folklor-milliyetçilik” ilişkisi üzerine bazı düşünceler

Folklorun müstakil bir bilim dalı olarak ortaya çıkmasında milliyetçiliğin önemli bir motivasyon kaynağı olduğu bilinen bir gerçektir. Türkiye’de folklor çalışmalarının birinci asrı tamamlanırken folklorla milliyetçilik arasındaki bu besleyici ilişkiye bakıldığında Türkiye’de, folklorun kurumsallaştığı Batı’dan farklı bir seyirde olduğu görülmektedir. Bunun nedeni, folklor çalışmalarına yön veren milliyetçilik fikrinin Batı’da ve Türkiye’de farklı şekilde ortaya çıkması ve gelişim göstermesidir. Coğrafi keşiflerle birlikte sömürgecilik hareketleri, milliyetçilikle birlikte Batı’da ulus devletlerin ortaya çıkması, milliyetçilik fikrinin Batı’da kökleşmesi, kapitalizm ve küreselleşme çizgisindeki ilerleme, folklor çalışmalarına da yön vermiştir. Batı’da öncelikle ötekini tanıma merakı olarak ortaya çıkan halk bilgisi konusundaki farkındalık, daha sonra kendini tanıma sürecini doğurmuştur. Ancak Batı’da milliyetçilik fikrinin, ekonomik genişlemeyle birlikte aldığı durum, folklor çalışmalarını da bu sınırların ötesine geçirmiştir. Batı’da folklor çalışmaları milliyetçilikten beslenen siyasal stratejilerinin bir aracı olarak tekrar ötekini tanıma amacına yönelmiştir. Bu sürecin en sistematik durumu olarak oryantalizm ortaya çıkmıştır. Türkiye’de de folklor çalışmaları milliyetçilik fikri ekseninde doğmuş ve gelişmiştir. Ancak milliyetçilik Türkiye’de kendini koruma refleksi olarak ortaya çıktığı için, Batı’daki gibi ötekine hükmetme güdüsüne dönüşmemiştir. Bu çalışmada, söz konusu bu çizilen çerçeve kapsamında konu irdelenecek, folklor ve milliyetçilik arasındaki ilişki, Batı’yla mukayese edilmeye çalışılacaktır.

Some thoughts about nationalism and folklore in the a hundred’th century of folklore studies

İt’s a fact that nationalism is an important source of motivation in the appearance of folklore as a self-contained branch of science. While the folklore studies are completing it’s first year in Turkey when the relationship between the folklore and nationalism, it’s understood that folklore has a different structure from the west where it is instutionalised. This is because the folklore that drive the emer- gence of the ıdea of nationalism and the development of the west and Turkey showing different ways. Together with the geographical discoveries, colonical movements, nationalism and appearance of the nation states in the west, the ıdea of nationalism which is rooted in the west, capitalism and globali- zation progress in the tradition has given way to the folklore studies. In the west, the recognition of the emerging interest, the awareness of public information then has led the process of self-recognition. However, the idea of nationalism in the west, the situation with the economic expansion has caused folklore studies to reach beyond the borders. In the west, the political strategies of folklore studies as a means of nationalism fed back turned to the purpose of recognition of the other one. Orientalism of this process has emerged as the most systematic form. In Turkey, the ıdea of nationalism was born and developed in the axis of folklore studies. However, since nationalism in Turkey has emerged as a reflex of self-preservation, it hasn’t been turned into motive to dominate the other. The framework will be examined within the scope of this study and the relationship between folklore and nationalism will be tried to be compared with the west.

PDF

___

Artun, Erman. Türk Halk Bilimi. 7. Baskı. Ada- na: Karahan Kitabevi, 2001.

Aydın, Kamil. “Hatalı Teşbihler: Milliyetçiliğin Batıdaki Batı’daki Algılanış Biçimleri ve Türk Milliyetçiliği”. Türk Yurdu Mart 2012, Cilt 32, Sayı 295.

Başgöz, İlhan. “Türkiye’de Folklor Çalışmaları ve Milliyetçilik” (Çev. Serdar Uğur- lu). Turkish Studies - International Perio- dical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 6/3 Summer 2011.

Berkes, Niyazi. Türkiye’de Çağdaşlaşma. İstan- bul: Yapı Kredi Yayınları, 2010.

Castells, Manuel. Enformasyon Çağı: Ekono- mi, Toplum ve Kültür-İkinci Cilt: Kimliğin Gücü. (Çev. Ebru Kılıç), İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2007.

Çobanoğlu, Özkul. Halkbilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş. 5. Bas- kı, Ankara: Akçağ Yayınları, 2002.

Dorson, M. Richard. Günümüz Folklor Kuramla- rı. (Çev. Selcan Gürçayır, Yeliz Özay), Anka- ra: Geleneksel Yayınları, 2006.

Dündar, Fuat. Modern Türkiye’nin Şifresi, İt- tihat ve Terakki’nin Etnisite Mühendisliği (1913 – 1918). İstanbul: İletişim Yayınları, 2008.

Eker, Gülin Öğüt vd. Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar. Ankara: Milli Folklor Yayın- ları, 2003.

Ersoy, Ruhi. “Halkbilimi Çalışmalarının Geli- şimine Paralel Olarak “Alan Araştırması” Kavramını Yeniden Düşünmek”. Millî Folk- lor, Yaz 2012: 94.

Karaca, Nuray. “Cumhuriyetin İnşasında Mil- liyetçilik”. Türk Yurdu Dergisi, Mart 2012, Cilt 32, Sayı 295: 394-401.

Kellner, Douglas. Medya Gösterisi. İstanbul: Açı- lım Kitap Yayınları, 2010.

Köprülü, Fuat. “Yeni Bir İlim: Halkiyat Folk- Lore”. İkdam Gazetesi 1914, Sayı: 6091 (Ka- nunisani 1329/6 Şubat).

Oğuz, M. Öcal. “ Küreselleşme ve Ulusal Kalıt Kavramları Arasında Türk Halkbilimi”. Millî Folklor 2001, Sayı: 50, s.5-8.

Oğuz, M. Öcal. Küreselleşme ve Uygulamalı Halkbilimi, Ankara: Akçağ Yayınları, 2002.

Oğuz, M. Öcal. Somut Olmayan Kültürel Miras Nedir?. Ankara: Geleneksel Yayınları, 2009.

Oğuz, M. Öcal vd. Türk Halk Edebiyatı El Kitabı. 7. Baskı, Ankara: Grafiker Yay., 2010.

Oğuz, M. Öcal. “Türkiye’de Mit ve Masal Ça- lışmaları veya Bir Olumsuzlama ve Tek- Tipleştirme Öyküsü”. Milli Folklor 2010. Yıl 22, Sayı 85: 36-45.

Özcan, Mustafa. “Batı’da ve Türkiye’de Milliyet- çiliğin Değişen Anlamı ve Evrensel Bir De- ğer Olarak Milliyetçilik”. Türkiye ve Siyaset Dergisi, Kasım-Aralık 2001.

Özdemir, Nebi. “Edebiyat ve Ekonomi Kültürel Ekonomik Bir Alan Olarak Edebiyat”. Millî Folklor 2011, 91 (Güz 2011): 101-115.

Özdemir, Nebi. Medya Kültür ve Edebiyat. Anka- ra: Geleneksel Yay., 2008. ______. Kültür Ekonomisi ve Yönetimi Seçki. An- kara: Hacettepe Yay., 2012.

Öztürkmen, Arzu. Türkiye’de Folklor ve Milliyet- çilik. 2. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları, 2006.

Palabıyık, Hanefi. Ord. Prof. Dr. M. Fuad Köprülü’nün İlmi Hayatı ve Tarihçiliği. An- kara: Akçağ Yay., 2005.

Ramnarine, Tina Kartina. (2007). “Finlandiya’da Millî Kimliğin Gelişi ve Folklor”. (çev. Selcan Gülçayır) Millî Folklor, 74 (Yaz 2007):144- 153.

Ritzer, George. Büyüsü Bozulmuş Dünyayı Bü- yülemek. İstanbul: Ayrıntı Yay., 2011.

Sait W., Adwerd. Oryantalizm. (çev. Nezih Uzel). İstanbul: İrfan Yay., 1998.

Temur, Nezir. Folklor ve İdeoloji Sovyetler Bir- liği Döneminde Kırgızistan’da Folklor Politikaları ve Çalışmaları 1017-1958, An- kara: Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü Yay., 2011.

Üçüncü, Kemal. “Osmanlı İmparatorluğunun Son Döneminden Türkiye Cumhuriyetinin Kuruluş Sürecine Folklor Araştırmalarının İşlevi”. Perspectives on Ottoman Studies 2008, s. 551-576.

Yıldırım, Dursun. “Türkiye’de Folklor Araştır- malarının Gelişim Devreleri”. Millî F o l k - lor 1994, C. 3, S. 21.

Yıldırım, Dursun. Türk Bitiği. Ankara: Akçağ Yay., 1998.