219117

Saha Türk efsanelerindeki tarihi kişilik Tıgın

Saha Türklerinin “tarihi efsane” adını verdikleri efsaneler, tarihi şahıslar, onların savaşları, aile ve kişilik yapıları hakkında ayrıntılı bilgiler vermektedir. Araştırmacıların ilgisini çeken bu tür, özellikle yazı öncesi tarihi dönemlerin tespiti ve analizi için temel kaynak olarak kullanılmaktadır. Saha Türklerinin tarihi efsanelerinde adı geçen bazı karakterlerin, Çarlık Rusya’sı arşivlerinde yer alması, bu anlatı türünün ve onun şahıs kadrosunun gerçekle birebir bağlantılı olduğunu ortaya koymaktadır. Makalede Rus arşivlerinde adı geçen atalar arasında yer alan Tıgın ve onunla ilgili efsanelerden hareketle Tıgın karakteri analiz edilmeye ve onun tarihi süreç içindeki yeri belirlenmeye çalışılacaktır.

The historical individuality Tıgın in the Saha legends

This informs in detail about the legends, historical individuals, their struggles, family and the personality structures that Saha Turks named ‘’the historical legend.’’ This sort that researchers interested especially for writing prior to the detection of historical periods and the analysis is used as the main source. In the historical legends of Saha Turks, it reveals that some characters that passing name give way to Tsarist Russia in their archives, this type of expression and its party staff connects with reality one to one. Tıgın that takes place among the ancestors passing name and with legends motion relevant to it. The article in the Russian archives will try to analyze Tıgın’s character and to determine the place within its historical period.

PDF

___

Aynakulova, Gülnisa. “Kırgızlarda Evlilik ve Evlenme Törenleri”, Millî Folklor, Kış, ss. 95- 106.
Bayat, Fuzuli. “Sosyo- Kültürel ve Sosyo- ekonomik Bağlamda Yengi Kün (Nevruz). Mitolojik Olgudan Mitolojik Kurguya”, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 7, ss. 139- 148.
Borisov, Aleksandr Alekseyeviç. “Obraztsı Tıgına i Bogatırya- Odinoçki v Etnosoznanii Saha”, İLİN, No 2.
Çağatay, Saadet. Türk Lehçeleri Üzerine Denemeler. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1978.
Emelyanov, Nikolay Vasilyeviç- İllarianov, Vasiliy Vasilyeviç, Yakutskiy Geroiçeskiy Epos, Moguçiy Er Sogotoh, Novosibirsk, 1996.
Ergis, Georgiy Ustinoviç. İstoriçeskie Predaniya i Rasskazı Yakutov, Moskova- Leningrad, 1960.
Ergis, Georgiy Ustinoviç. Oçerki Po Yakutskomu Folkloru, Moskova, 1974.
Ergun, Metin. Türk Dünyası Efsanelerinde Değişme Motifi. I. Cilt, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1997.
Kirişçioğlu, Fatih. “Sahalar (Yakutlar)”, Yeni Türkiye, Temmuz- Ağustos, Yıl 3, Sayı 16, 2. cilt, ss. 1558- 1560, 1997.
Kirişçioğlu, Fatih. “Sahalar (Yakutlar) ve Saha Türkçesi”, Türkler, cilt 20, Ankara, ss. 133- 140, 2001.
Kirişçioğlu, Fatih. “Sahalarda Bahar Bayramı- Ihıax”, Milli Folklor, c. IV, Sayı 25, Ankara, s. 16.
Ksenofontov, Gavriil Vasilyeviç. Elleyada. Materialı po Mifologii i Legendarnoy İstorii Yakutov, Moskova, 1977.
Kulakovskiy, Aleksey Eliseviç. Nauçnıe Trudı, Yakutsk, 1979.
Lindenau, Yakov İvanoviç. Opisanie Narodov Sibiri (Pervaya Polovina XVIII Veka), Magadan, 1983.
Nikiforov, Viladimir Mayeviç. Yakutskie Narodnıe Predaniya. Hudojestvennıe Osobennosti i İstoriçeskie Razvitie Janra, Novosibirsk, 1994.
Ögel, Bahaeddin., Türk Mitolojisi (Kaynakları ve Açıklamaları ile Destanlar), , Cilt I, Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2003.
Özkan, Fatma. “Sibirya Türkleri (Saka, Altay, Tuva, Hakas)”, Yeni Türkiye, Temmuz- Ağustos, Yıl 3, Sayı 16, 2. cilt, ss. 1553- 1557.
Potanin, Grigoriy Nikolayeviç. Oçerki Severo- Zapadnoy Mongolii, S. Peterburg, 1883.
Puhov, İnnokentiy Vasilyeviç. Yakutskiy Geroiçeskiy Epos Olonho, Osnovnıe Obrazı, Moskova, 1962.
Seroşevskiy, Vatslav Leopoldoviç. Yakutı (Opıt Etnografiçeskogo İssledovaniya), S. Peterburg, 1896.
Tokarev, Sergey Aleksandroviç. Obşçestvennıy Stroy Yakutov XVI- XVII vv, Yakutsk. 1945.
Trepavlov, Vadim Vintseroviç. “The Social Status of the Yakut Epic Hero”. Asian Folklore Studies. V. 54, ss. 35- 48.