GELENEKSEL KÜLTÜRDEKİ DOKUMANIN GÜNCELLENMESİ: GAZİANTEP KUTNU KUMAŞI ÖRNEĞİ

Giyimin özünü oluşturan ana madde kuşkusuz kumaşın dokunması ve onun tarihsel süreçteki gelişimi olmaktadır. Kumaşın dokunması ise geçmişten günümüze ulaşan bir kültür mirasıdır. Bu miras geleneksel giyim kuşama şekil vermiş, geleneksel bir meslek olmuş, dokumadaki işleme tarzı olan motif ve semboller bir halk sanatı olarak görülmüş, dokunan kumaşın tarzı ve ipliği toplumda bir maddiyat ve statü belirleyici olarak algılanmış, kumaşların geçtiği yollar ticaret merkezleri haline gelmiş, ipek yolu olarak anılır olmuştur. 19. yüzyılda büyük bir hız kazanan sanayileşme hareketleri her alanda olduğu gibi dokuma alanına da uzanmış, neticede fabrikasyon olarak değişen dokuma biçimi kısa bir zamanda toplumun tüm kitlelerine ulaşmıştır. Tüm bu sürece ek olarak, moda denilen kavramın tekstil sanayisiyle kol kola yürümesi hem geleneksel dokumanın türünü ve buna bağlı giyim biçimini derinden etkilemiş hem de geleneksel bir meslek olan dokumacılığında zaman içerisinde yok olmasına zemin hazırlamıştır. Bu değişim ve giyimin toplum içerisinde bir tüketim maddesi olarak algılanması karşısında Gaziantep yöresine ait kutnu kumaşı 21.yüzyıl içerisinde geleneksel giyimde kullanımı dışında yeni tasarımlarla kendine bir çıkış noktası yaratmış, moda defilelerine çıkmış, tescillenmiş bir geleneksel dokuma sanatı olarak koruma altına alınmıştır. Bu durumda irdelenmesi gereken şu sorular bulunmaktadır; geleneksellik moda tarafından yeniden mi kurgulanmaktadır, üretilen ürünler kültür ekonomisinin bir sektörü haline mi dönüşmektedir, geleneksel dokuma üzerinden yapılan yeni tasarımlarla giyim ve dokuma koruma altına mı alınmaktadır ve kutnu ustaları bu süreçlerde ne kadar korunmaktadır? Bu makale bu sorulara ve geleneksel giyimde ki süreçlere kutnu kumaşı üzerinden bir değerlendirme yapmaktadır.

Updating The Weaving in Traditional Culture: The Example Of Gaziantep Kutnu Fabric

Undoubtedly, the primary material creating the clothing itself is the weaving of fabric and its development in historical process. And the weaving of fabric is a cultural heritage traced from past to present. This heritage has shaped the traditional apparel, become a traditional profession, the patterns and symbols which are the embroidery style of weaving have been considered as folk art, the style and yarn of weaved fabric have been perceived as the determinant of financial status and position in society, the roads where the fabrics have been transported have become commercial centers and called the Silk Road. Industrialization movements that gained a great speed in the 19th century extended into the field of weaving and as a result, the form of textile changed its fabrication and reached to the large masses of the society in a short time. In addition to all this process, the concept called “fashion” walking arm in arm with the textile industry has deeply influenced both the type of the traditional weaving, therefore the way of dressing be addressed: Is the traditionalism re-fictionalized by fashion? Are the products becoming a sector of cultural economy? Are clothing and weaving taken under protection by new designs through traditional weaving and to what extend are the Kutnu masters protected in these processes? In this article, these questions and the processes in traditional clothing are assessed through Kutnu fabric.

PDF

___

Ağır, Meltem. Gaziantep İli Merkez Halk Oyunlarında Giyilen Kadın Giysilerinin Teknik Çizimleri. Yayımlanmamış Lisans Tezi. Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi, 2002.
Apak, Gündüz ve Fatma Öztürk Eray. Osmanlı Dönemi Kadın Giyimleri. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları,1997. Atalayer, Günay. “Anadolu’da ‘Alaca’ Üzerine Bir Karşılaştırma”. Akdeniz Sanat Dergisi Cilt 6, Sayı 11 (2013): 251-263.
Çiftçi H. Remzi ve Şakir Sabri Yener. Gaziantep’te Sanat ve Ticaret Dalları. Gaziantep: Yeni Matbaa, 1971.
Demir A. Gaziantep, Gaziantep: Gaziantep Valiliği, 2008.
Ekici, Metin. “Halkbilim Araştırmalarında Üçüncü Boyut”. Millî Folklor 60 (Kış 2003):72- 77.
Gürtuna, Sevgi. Osmanlı Kadın Giysisi. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1999.
İmer Zahide. Gaziantep Yöresinde Üretilen Kutnu, Alaca ve Meydaniye Kumaşlarının Bazı Teknolojik Özellikleri Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 2001.
Köylüoğlu, Akten. Kadim Şehir Gaziantep. İzmir: Neşa Ofset, 2009.
Oğuz, M. Öcal. “UNESCO ve Geleneğin Ustaları”. Millî Folklor 77(Bahar 2008): 5-10.
Oğuz, M. Öcal. Somut Olmayan Kültürel Miras Nedir? Ankara: Geleneksel Yayıncılık, 2013.
Oğuz. M. Öcal. Küreselleşme ve Uygulamalı Halkbilimi. Ankara: Akçay Yayımları, 2002.
Oğuz. M. Öcal. “Folklor ve Kültürel Mekân”. Millî Folklor 76 (Kış 2007):30-32.
Orçan, Mustafa. Osmanlı’dan Günümüze Modern Türk Tüketim Kültürü. Ankara: Harf Eğitim Yayıncılık, 2014.
Özdemir, Nebi. “Kültür Ekonomisi ve Endüstrisi İle Kültürel Miras Yönetimi”. Millî Folklor 84 (Kış 2009):73-86.
Özlü, Zeynel. XVIII. Yüzyılın İkinci Yarısında Gaziantep. Gaziantep: Gaziantep Büyükşehir Belediyesi Eğitim Kültür Serisi 1, 2004.
Özmen M. Elif. Belgelerle Gaziantep. İstanbul: T.C. Kalkınma Bakanlığı Güneydoğu Anadolu Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı, 2012.
Sevin, Nureddin. On Üç Asırlık Türk Kıyafet Tarihine Bir Bakış. İstanbul: Başbakanlık Kültür Müsteşarlığı Kültür Yayınları, 1973.
Waquet. D.ve M. Laporte. Moda Çev. Işık Ergüden. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları, 1999.
Yılmaz, B. Fatma ve Tülay Gençtürk Demircioğlu. Kadınlar Dünyası1/50. Sayılar 1913/1921. İstanbul: Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Vakfı, 2009.
(31 Mayıs 2016) 06 Aralık 2016
(18/09/2016) 06 Aralık 2016
(13/05/2015) 15 Aralık2016
http://www.ipekyolununustalari.org.tr/ 29 Aralık 2016
http://www.hurriyet.com.tr/kutnu-nasil-kurtulur- 40103382 (29.Aralık 2016)
h t t p s : / / w w w . a v r u p a g a z e t e . c o m / gundemdekiler/37720-gaziantep-kumasikutnu- turk-modaciyla-dunya-ya-acildi.html (29 Aralık 2016)
https://www.kutnumagaza.com/sayfa/gizlilik_politikasi 29Aralık 2012