Vatandaşlık ve demokrasi eğitimi dersi öğretim programının uygulamadaki etkililiğinin değerlendirilmesi

Bu araştırmanın amacı, ilköğretim 8. sınıflarda okutulan Vatandaşlık ve Demokrasi Eğitimi dersi öğretim programının uygulamadaki etkililiğini belirlemektir. Bu amaçla araştırmacılar tarafından 40 maddeden oluşan Vatandaşlık ve Demokrasi Eğitimi Dersi Öğretim Programı Ölçeği geliştirilmiş ve uygulanmıştır. Tarama modelindeki araştırmanın evrenini Rize, Trabzon, Giresun, Ordu ve Samsun il ve merkez ilçelerindeki ilköğretim okullarında Vatandaşlık ve Demokrasi Eğitimi Dersini yürüten öğretmenler oluşturmaktadır. Örneklemini ise belirtilen il ve merkez ilçelerinde bu dersi yürüten ve ulaşılabilen 465 öğretmen oluşturmaktadır. Veriler, il, cinsiyet, kıdem, mezuniyet ve branş değişkenlerine göre karşılaştırmalı olarak analiz edilmiştir. Verilerin analizinde aritmetik ortalama, frekans, yüzde, bağımsız gruplar t testi, tek yönlü varyans analizi, Kruskal-Wallis H, Mann Whitney U ve LSD testleri kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre, programda öngörülen kazanımlar, kapsam, eğitim durumu ve değerlendirmenin uygulamada etkili olduğu ortaya çıkmıştır. Ayrıca kıdem değişkeni bakımından program kapsamıyla ilgili öğretmen görüşleri arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar olduğu saptanmıştır. Programın kapsamına ilişkin öğretmenlere hizmetiçi eğitim verilmesi yönünde önerilerde bulunulmaktadır.

An assessment of citizenship and democracy education curriculum in practice

The aim of this study is to assess effectiveness of Citizenship and Democracy Education curriculum in 8th grade of elementary school in practice. For that aim, a 40-item Citizenship and Democracy Education Curriculum Scale was developed and used by the researchers. Study group of the research consisted of 465 teachers, who teach Citizenship and Democracy Education Course in Rize, Trabzon, Giresun, Ordu and Samsun cities. Data were analyzed in terms of city, gender, seniority, type of school graduated and branch variables. Mean scores, frequency, percent, independent groups t test, one way Anova, Kruskal Wallis H, Mann Whitney U and LSD tests were used to analyze the data. The findings proved that learning attainments, content, teaching-learning process and evaluation parts of the curriculum were effective in practice. Statistically significant difference was observed among teachers’ opinions towards content of the curriculum in terms of seniority variable. It is recommended that the teachers should be provided inservice education for the content of the curriculum.

PDF

___

Açıkgöz, Kamile Ün (2003). Aktif Öğrenme, Eğitim Dünyası Yayınları, İzmir.
Alabaş, Ramazan ve Kamer, S. Tunay (2007). “Sosyal Bilgiler Öğretim programlarının Değerlendirilmesi: Uygulayıcı Görüşlerinin Nitel Analizi”, İlköğretim Kongresi, 15-17 Kasım Hacettepe Üniversitesi, İlköğretim Bölümü, Ankara.
Aras, Hüseyin (2000). Vatandaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi Dersinde Öğrencilere İnsan Haklarıyla İlgili Tutumların Kazandırılması. Hacettepe Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara.
Arıkan, Fetih (2002). Vatandaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi Dersi Programının Öğretmen Görüşleri Doğrultusunda Değerlendirilmesi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Sakarya.
Başaran, Tonguç (2007). İlköğretim Okullarında Vatandaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi Programının Uygulanışına İlişkin Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Görüşleri, Edirne Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Edirne.
Bilen, Mürüvvet (2002). Plandan Uygulamaya Öğretim, Anı Yayıncılık, Ankara.
Büyükkaragöz, Savaş & Çivi, Cuma (1996). Genel Öğretim Metotları, Öz Eğitim Yayınları, Konya.
Büyüköztürk, Şener (2002). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı–İstatistik, Araştırma Deseni, SPSS Uygulamaları ve Yorum, Pegem Yayıncılık, Ankara.
Cafoğlu, Zühal (1997). “Eğitim ve Demokratik Kimlik”, Yeni Türkiye, Türk Demokrasisi Özel Sayısı. Yıl: 3. S. 17, ss 594-601
Caymaz, Birol (2007). Türkiye’de Vatandaşlık Resmi İdeoloji ve Yansımaları, Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
Civek, Bahire Demet (2008). Yeni Sosyal Bilgiler 4. ve 5. Sınıf Programlarında Vatandaşlık Eğitimi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Bilim Dalı, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara.
Çiftci, Ahmet (2008). Vatandaşlık Bilgisi Demokrasi ve İnsan Hakları, Gündüz Eğitim ve Yayıncılık, Ankara.
Demirel, Özcan (2010). Kuramdan Uygulamaya Eğitimde Program Geliştirme, Pegem A Yayınları, Ankara.
Deryakulu, Deniz (2000). Yapıcı Öğrenme. Sınıfta Demokrasi, Eğitim Sen Yayınları, Ankara.
Doğanay, Ahmet & Sarı Mediha (2009). “Lise Öğrencilerinin Vatandaşlık Algılarına Etki Eden Faktörlerin Analizi”, 1. Uluslar arası Avrupa Birliği Demokrasi, Vatandaşlık ve Vatandaşlık Eğitimi Sempozyumu, 28-30 Mayıs 2009 Uşak Üniversitesi.
Duman, Tayip; Yavuz, Nuri; Karakaya, Necmettin (2010). İnsan Hakları ve Demokrasi- Vatandaşlık Bilgisi, Data Yayınları, Ankara.
Erden, Münire (1998). Eğitimde Program Değerlendirme, Anı Yayıncılık, Ankara.
Erdoğan, İrfan (2002). Eğitimde Değişim Yönetimi, Pegem A Yayınları, Ankara.
Ertürk, Selahattin (1994). Eğitimde Program Geliştirme, Meteksan A.Ş., Ankara.
http:// www.eurydice.org “Citizenship Education at School in Europe”, Eurydice, 1 Ocak 2012.
Glasersfeld, Ernst von (2007). “Giriş: Oluşturmacılığın Yansımaları.” Oluşturmacılık Teori, Perspektifler ve Uygulama, (Çev. Soner Durmuş, Edi. Catherine Twomey Fosnot). Nobel Yayın Dağıtım, Ankara. sf. 9-42.
Giddens, Anthony (2005). Sosyoloji, (Çev. Cemal Güzel). Ayraç Yayınevi, Ankara.
Gömleksiz, Mehmet Nuri, Çetintaş, Sare (2011). “Öğretmen Adaylarının Demokratik Tutumları”, (Fırat, Dicle,7 Aralık, Cumhuriyet ve Erzincan Üniversiteleri Örneği). Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, S.17, ss. 1-4.
Gömleksiz, Mehmet Nuri, Kan Ayşe Ülkü, Cüro, Elif (2010). “İlköğretimde Demokrasi Eğitimine Bir Örnek: Okul Öğrenci Meclisleri (Elazığ İli Örneği)”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2010, S.29 (2), ss.123-146.
Gözütok, F. Dilek (1998). “Vatandaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi Projesi”, IV. Eğitim Bilimleri Kongresi, Eskişehir.
Gözütok, F. Dilek (2006). Öğretim İlke ve Yöntemleri, Ekinoks, Ankara.
Güllüpınar, Fuat (2012). “Eşitsizlik ve Toplumsal Tabakalaşma Açısından Vatandaşlık Üzerine Sosyolojik Bir Analiz”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt: 67. No. 1. ss. 81-109
Gül T. & Aslan N. (2009). “Sınıf Öğretmenlerinin Küreselleşme, Toplumsal Gelişme ve Hizmet İçi Eğitim Programlarına İlişkin Görüşleri”, Kastamonu Eğitim Dergisi, 2009, Cilt:17 No:3. ss.881-894
Güven, Sevim, Tertemiz, Neşe ve Bulut, Pınar (2009). “Vatandaşlık ve Vatandaşlık Eğitimine Yönelik Sınıf Öğretmenlerinin Görüşleri”, Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 2009, Yıl: 1 Sayı: 1. ss.86-99
Gündüz, Mustafa & Gündüz, Ferhan (2002). Yurttaşlık Bilinci, Anı Yayıncılık, Ankara.
Gürbüz, Gülhan (2006). İlköğretim 7. ve 8. Sınıflarda Vatandaşlık Bilgisi Dersinde Demokrasi Eğitimi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
Hotaman, Davut (2009). “Demokratik Eğitim: Demokratik Bir Eğitim Programı”, İnternational Symposium On Democracy and Democracy Education İn Europe. 11-12 June. Çanakkale, Nobel Yayınları, Ankara.
Kan, Çiğdem (2009). “Sosyal Bilgiler Eğitiminde Küresel Vatandaşlık”, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2009, Sayı 26, ss. 25-30
Karakaya, Şerafettin (2001). Eğitimde Program Geliştirme Çalışmaları. Atatürk Üniversitesi Yayınları, Erzurum.
Kaptan, Saim (1998). Bilimsel Araştırma ve İstatistik Teknikleri, Tekışık Web Ofset Tesisleri, Ankara.
Koca, Durusun (1998). Vatandaşlık Bilgisi ve İnsan Hakları Eğitimi Dersinin Öğretmenlerin Algısına Göre Değerlendirilmesi, Dokuz Eylül Üniversitesi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İzmir.
Köseoğlu, Nevzat (2002). Küreselleşme ve Milli Hayat, Ötüken Neşriyat A.Ş, İstanbul.
Kutlu, Ömer (2005). “Yeni ilköğretim Programlarının Öğrenci Başarısındaki Gelişimi Değerlendirme Boyutu Açsından İncelenmesi”, Yeni İlköğretim Programları Değerlendirme Sempozyumu, 14-16 Kasım 2005 Erciyes Üniversitesi, Kayseri
Küçükahmet, Leyla (2003). Öğretimde Planlama ve Değerlendirme, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
Kıncal, Remzi Y.(2002). Vatandaşlık Bilgisi, Mikro Yayınları, Ankara.
MEB (2010). İlköğretim Vatandaşlık ve Demokrasi Eğitimi Dersi (8. Sınıf) Öğretim Programı. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, Ankara
MEB (2005). İlköğretim 1-5 Sınıf Programları Tanıtım El Kitabı, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, Ankara.
İşman, Aytekin ve Eskicumalı Ahmet (1999). Eğitimde Planlama ve Değerlendirme, Değişim Yayınları, Adapazarı.
Oğuz, Orhan, Oktay Ayla ve Ayhan Halis (2010). 21. Yüzyılda Eğitim ve Türk Eğitim Sistemi, Pegem A Yayınları, Ankara.
Özyurt, Cevat. (Mayıs 2009). “Küresel Vatandaşlığın Gelişimi, İmkânı ve Küresel Değerler Eğitimi”,. I. Uluslararası Avrupa Birliği, Demokrasi, Vatandaşlık ve Vatandaşlık Eğitimi Sempozyumu, Uşak Üniversitesi Avrupa Birliği Eğitim Araştırma ve Uygulama Merkezi, Uşak
Serter, Nur. (1997). 21. Yüzyıla Doğru İnsan Merkezli Eğitim, Sarmal Yayınevi, İstanbul.
Sezgin, Saim İlhan (1994). Mesleki ve Teknik Eğitimde Program Geliştirme, Gazi Büro Kitabevi, Ankara.
Schunk, Dale H.(2009). Öğrenme Teorileri Eğitimsel Bir Bakış. (Çev. Mahmut Yasin Demir). Nobel Yayın Dağıtım, Ankara. ss. 234-27.
Şimşek, Ali (2000). Sınıfta Demokrasi, (Ed. Doç. Dr. Ali Şimşek). Eğitim Sen Yayınları, Ankara.
Türk Demokrasi Vakfı (1991). Demokrasi Nedir? (Çeviri: Doç. Dr. Levent Köker). Amerika Birleşik Devletleri Haber ve Kültür Merkezi (USIA). TDV, Ankara.
UNESCO (1998). Tüm insanlar.. İnsan Hakları Eğitimi İçin Elkitabı, (Çeviri: Prof. Dr. Mesut Gülmez). TİHAK Yayınları, Ankara.
Ural, Şafak (1999). “Demokrasi Kavramı, Toplumsal Değerler ve Birey”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. Cilt: 40.
Uyangör, Nihat (2008). “İlköğretim 7. Sınıf Vatandaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi Programının Değerlendirilmesi”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 11 Sayı 20 ss.68-95.
Yanıklar, Cengiz; Eryıldırım, Ümit Yaşar (2004). “Demokrasi Eğitimi ve Pratik Uygulamalar”, Çoluk Çocuk Dergisi. Sayı: 44. ss.27-29.
Yaşar, Şefik; Gültekin Mehmet; Tükkan Burçin; Yıldız Nil ve Girmen Pınar (2005). “Yeni İlköğretim Programlarının Uygulanmasına İlişkin Sınıf Öğretmenlerinin Hazırbulunuşluk Düzeylerinin ve Eğitim Gereksinimlerinin Belirlenmesi (Eskişehir İli Örneği)”, Yeni İlköğretim Programları Değerlendirme Sempozyumu, 14-16 Kasım 2005 Erciyes Üniversitesi, Kayseri
Yelken, Hamit (2007). Küreselleşme ve Yurttaşlık Hukuku -Avrupa Birliği Surecinde Yargı Reformu ve (Yeni) Ceza Muhakemesi Kanunu, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Muğla.
Yılmaz, Kaya (2009). “İlköğretim 8. Sınıf Öğrencilerinin Temel Vatandaşlık Kavramına ilişkin Algıları”, 1. Uluslar arası Avrupa Birliği Demokrasi, Vatandaşlık ve Vatandaşlık Eğitimi Sempozyumu, 28-30 Mayıs 2009 Uşak Üniversitesi, Uşak
Yılmaz, Ali; Şahin Tunç Canan ve Bengiç Gizem (2009). “İlköğretim Öğrencilerinin Devlet, Vatandaş, Demokrasi ve İnsan Hakları Kavramlarına İlişkin Algıları”, 1. Uluslar arası Avrupa Birliği Demokrasi, Vatandaşlık ve Vatandaşlık Eğitimi Sempozyumu.28-30 Mayıs 2009 Uşak Üniversitesi, Uşak.
Yiğittir, Süleyman (2007). “İlköğretim Vatandaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi Dersinin Gerçekleşme Düzeyi İle İlgili Öğrenci Görüşleri”, Milli Eğitim, Bahar 2007, S.174, ss.293-303.
Yurdakul, Bünyamin (2005). “Yapılandırmacılık” Eğitimde Yeni Yönelimler (Ed. Özcan Demirel). Pegem A Yayıncılık, Ankara.