Aslı AVCI AKÇALI, İrfan Davut ÇAM

7995

II. ABDÜLHAMİD VE II. MEŞRUTİYET DÖNEMLERİ EĞİTİM ANLAYIŞLARI BAĞLAMINDA MİZANCI MURAD VE AHMED REFİK'İN (ALTINAY) UMÛMÎ TARİH DERS KİTAPLARI

Osmanlı tarihinde 19. yüzyıldan 20. yüzyıla geçiş süreci diğer birçok alanda olduğu gibi eğitim alanında da önemli değişikliklere sahne olmuştur. Eğitimin uygulama merkezleri olarak okullar ve temel bir eğitim materyali ola- rak ders kitapları da eğitim anlayışındaki dönüşümleri yansıtmaktadır. Özelli- kle tarih dersleri ve tarih ders kitapları toplumsal işlevi nedeniyle ve siyasi meş- ruiyet aracı olarak II. Abdülhamid Döneminden II. Meşrutiyet Dönemine geçişte kapsam açısından ve biçimsel olarak bazı değişimler geçirmiştir. Bu açı- dan II. Abdülhamid Döneminde yayımlanan Mizancı Murad Bey in Umûmî Tarihi ile II. Meşrutiyet Döneminde yayımlanan Ahmed Refik (Altınay) Bey in Büyük Tarih-i Umûmîsi incelemeye değer görülmüştür. Kitapların içeriğinin konulara göre dağılımı ve biçimsel bazı özellikleri bu iki dönemin eğitim anla- yışları çerçevesinde değerlendirilmiştir. Bu dönemde etkili olan düşünce akım- larının yansımasını adı geçen ders kitaplarında görmek mümkündür. Ayrıca her iki kitabın biçimsel açıdan, tarih metodolojisi itibariyle ve tarih öğretim yön- temlerindeki gelişmelere paralel olarak dikkat çekici bazı farklılıklar içerdiği sonucuna ulaşılmıştır.

THE WORLD HISTORY TEXTBOOKS OF MIZANCI MURAD AND AHMED REFİK (ALTINAY) IN THE CONTEXT OF EDUCATIONAL APPROACHES OF ABDULHAMID II AND IInd CONSTITUTIONAL ERAS

In Ottoman history the transition process from the 19th to the 20th cen- tury witnessed important changes in the field of education as in many other fields. Schools as application centers of education and textbooks as the funda- mental element of education reflect the transformation in the educational app- roach. Especially the history courses and the history textbooks because of their social function and as the instrument of legitimacy evolved in terms of content and formally in the process from the era of Abdülhamid II to IInd Constitution. Therefore The World History of Mizancı Murad published in the era of Abdülhamid II and The Great World History of Ahmed Refik (Altınay) published in the era of IInd Constitution have been seen worthy to be examined. The dis- tribution of content according to subject matters and some formal features of the books were evaluated in the framework of educational approach of these two periods. It is possible to see the reflection of idea movements which was effecti- ve in this period on the textbooks. Moreover it was concluded that these text- books include some remarkable differences formally, in terms of historiography and in parallel with developments in history teaching methods.
PDF

___

  • ABDULLAH, Fevziye (1952). “Mizancı Mehmed Murad Bey“, İÜEF Tarih Dergisi, C.2, S.3-4, ss. 67-88.
  • Ahmed Refik (1328). Büyük Târîh-i Umûmî, C.1, Kitâbhâne-i İslâm ve Askeri, İstanbul. —————————(1328). Büyük Târîh-i Umûmî, C.2, Kitâbhâne-i İslâm ve Askeri, İstanbul. —————————(1328). Büyük Târîh-i Umûmî, C.3, Kitâbhâne-i İslâm ve Askeri, İstanbul. —————————(1327). Büyük Târîh-i Umûmî, C.4, Kitâbhâne-i İslâm ve Askeri, İstanbul. —————————(1328). Büyük Târîh-i Umûmî, C.5, Kitâbhâne-i İslâm ve Askeri, İstanbul. —————————(1328). Büyük Târîh-i Umûmî, C.6, Kitâbhâne-i İslâm ve Askeri, İstanbul.
  • AKÇURA, Yusuf (1932). “Tarih Yazmak ve Tarih Okutmak Usullerine Dair“. I. Türk Tarihi Kongresi (2-11 Temmuz 1932). Maârif Vekâleti ve Türk Tarihi Tedkik Cemiyeti, Ankara, ss. 577-607.
  • AKYÜZ, Yahya (2006). Türk Eğitim Tarihi M.Ö.1000-M.S.2006, Pegem Yay., Ankara.
  • ALKAN, Mehmet Ö. (2000). “Modernization from Empire to Republic and Education in the Process of Nationalism“, In the Ottoman Past and Today’s Turkey. Ed. Kemal H. Karpat, Brill, Laiden-The Netherlands, ss.47-132.
  • BAYMUR, Fuat (1954). Tarih Öğretimi, Gün Basımevi, İstanbul.
  • ÇAPA, Mesut (2012). “Osmanlı İmparatorluğu’ndan Türkiye Cumhuriyeti’ne Geçiş Sürecinde Türkiye’de Tarih Öğretiminin Tarihçesi“, Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, C. 2, S.3, ss.1-28.
  • ÇAVDAR, Tevfik (2004). Türkiye’nin Demokrasi Tarihi 1839-1950, İmge Kitapevi, Ankara. DOĞAN, Nuri (1994). Ders Kitapları ve Sosyalleşme (1876-1918), Bağlam Yay., Ankara.
  • DOĞAN, Necmettin (2011). “Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Ders Kitaplarında Devlet Kavramının İktidar-Eğitim İlişkisi Açısından İncelenmesi“. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, C.11, S.4, ss.2069-2090. Edhem Nejad, “Neden Muâllime Yetişdirilmiyor?“, Sırât-ı Müstakim, No: 155, (28 Şaban-ül Muazzam 1329 / 10 Ağustos 1327), ss.390-391.
  • EMİL, Birol (1979). Mizancı Murad Bey: Hayatı ve Eserleri, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay., İstanbul.
  • ERGÜN, Mustafa (2009). “II. Meşrutiyet Dönemi’ndeki Eğitim Reformlarının Türk Modernleşmesindeki Yeri“, 100. Yılında II. Meşrutiyet Gelenek ve Değişim Ekseninde Türk Modernleşmesi Uluslararası Sempozyumu Bildiriler, Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Marmara Üniversitesi Yay., İstanbul, ss. 263-273.
  • ERSANLI, Büşra (2013). İktidar ve Tarih: Türkiye’de “Resmi Tarih” Tezinin Oluşumu (1929- 1937), İletişim Yay., İstanbul.
  • FORTNA, Benjamin C. (2005). Mekteb-i Hümayun: Osmanlı İmparatorluğu’nun Son Döneminde İslâm, Devlet ve Eğitim, İletişim Yay., İstanbul. GÖKMAN, Muzaffer (1978). Tarihi Sevdiren Adam Ahmet Refik Altınay, Türkiye İş Bankası Kültür Yay., İstanbul.
  • HANİOĞLU, M. Şükrü (1995). The Young Turks in Opposition, Oxford University Press, New York-Oxford.
  • HASPOLAT, Evren (2011). “Meşrutiyet’in Üç Halkçılığı ve Kemalist Halkçılığa Etkileri“. AÜ. Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, C. 12, S.47, ss.557-584.
  • KODAMAN, Bayram (1988). Abdülhamid Devri Eğitim Sistemi, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara. Mehmed Murad (1300). Târîh-i Umûmî, C.1, İkinci Basım, Mahmud Bey Matb., İstanbul. ——————————-(1302). Târîh-i Umûmî, C.2, İkinci Basım, Tercümân-ı Efkâr Matb., İstanbul. ———————————(1304). Târîh-i Umûmî, C.3, İkinci Basım, Karabet ve Kasbâr Matb., İstanbul. ———————————(1299). Târîh-i Umûmî, C. 4, Kantar Birâderler Matb., İstanbul. ———————————(1299). Târîh-i Umûmî, C.5, Mahmud Bey Matb., İstanbul. ———————————(1299). Târîh-i Umûmî, C.6, Mahmud Bey Matb., İstanbul.
  • OCAK, Başak (2000). “Ahmet Refik Altınay’ın Büyük Tarih-i Umumi’sinin Yayın Öyküsü ve İbrahim Hilmi Çığıraçan’ın Tarih Anlayışı“, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, C.3, S.9-10, ss.187-189.
  • ÖZCAN, Abdülkadir (1989). “Ahmed Refik Altınay“, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C.2. TDV Yay., Ankara, ss. 120-121.
  • ÖZODAŞIK, Mustafa (1999). Cumhuriyet Dönemi Yeni Bir Nesil Yetiştirme Çalışmaları 1923- 1950, Çizgi Kitapevi Yay., Konya.
  • SAKAOĞLU, Necdet (1991). Osmanlı Eğitim Tarihi, İletişim Yay., İstanbul. SATI’, “Dârülmuâllimîn’in Mesleği (Şehâdetnâme Tevzî’i Resminde İrâd Edilen Bir Nutuk)“, Tedrisât- ı İbtidâiyye Mecmûası, No: 6 (15 Temmuz 1326a/28 Temmuz 1910), ss.186-195.
  • SATI’, “Tarih Tedrisinin Usûl-i Esâsiyyesi“, Tedrisât-ı İbtidâiyye Mecmûası, No: 8 (15 Eylül 1326b /28 Eylül 1910), ss. 92-98.
  • SATI’, “Meşrutiyet’den Sonra Maârif Tarihi“, Muâllim, No: 2 (19) (15 Şubat 1334/ 1918), ss.654- 665.
  • SOMEL, Selçuk A. (2010). Osmanlı‘da Eğitimin Modernleşmesi (1839-1908): İslâmlaşma, Otokrasi ve Disiplin, İletişim Yay., İstanbul.
  • ŞENGÜL, Tuba (2006). Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e Siyasi Fikir Akımlarının Tarih Eğitimine Yansımaları (1908–1931), Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Çanakkale.
  • ŞENGÜL, Tuba (2007). “Siyasi Düşünce Akımları ve Tarih Ders Programlarındaki Düşünsel Değişim (1908-1930)“, AÜ Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, C.40, S.1, ss. 63-97.
  • TÜRK, İbrahim C. (2006). Osmanlı Devleti’nde Tarih Eğitimi (1839-1922), Erzurum Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Erzurum.
  • TÜRK, İbrahim C. (2011). “Osmanlı Son Dönem Tarihçi-Eğitimcisi Ahmed Refik (Altınay) ve Tarih Eğitimi“, History Studies, C.3, S.3, ss.351-362.
  • UÇMAN, Abdullah (2005). “Mizancı Murad“, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C. 30, TDV Yay., Ankara, ss. 214-216.
  • URSİNUS, Michael O.H. (1993). “Mîzândji Mehmed Murâd“, The Encyclopaedia of Islam. Vol. VII, E.J. Brill, E.J. Laiden and New York, ss. 205-206.
  • UYANIK, Ercan ve ÇAM, İ. Davut (2012). “Balkan Savaşları’nın Türk Eğitim Düşüncesinin Dönüşümüne Etkileri“, Balkan Harbi’nin 100. Yılı Hâtırâsına: III. Uluslararası Balkanlarda Türk Varlığı Sempozyumu Bildirileri, Celal Bayar Üniversitesi Matbaası, C.2. Celal Bayar Üniversitesi, Manisa, ss. 409-418.
  • UYANIK, Ercan (2009). “II. Meşrutiyet Dönemi’nde Toplumsal Mühendislik Aracı Olarak Eğitim: İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin Eğitim Politikaları (1908-1918)“, Amme İdaresi Dergisi, C.42, S.2, ss.67-88.
  • YINANÇ, Mükrimin H. (1999). “Tanzimat’tan Meşrutiyet’e Bizde Tarihçilik“, Tanzimat II, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, ss.573-595.
  • YILDIRIM, Ali ve ŞİMŞEK, Hasan (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Seçkin Yay., Ankara.
Milli Eğitim-Cover
  • ISSN: 1302-5600
  • Yayın Aralığı: 4
  • Yayıncı: Milli Eğitim Bakanlığı
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

THE IMPORTANCE OF GEOGRAPHY TEACHING IN SOCIAL STUDIES IN TERMS OF VALUE EDUCATION

Ünal İBRET, Emine AVCI, Kadir KARATEKİN

Türkİye'nİn GelİşTİrİlecek OrTaOkul Müzİk ÖğreTİM PrOGraMInda BulunMasI Gereken BazI Genel aMaçlar

Cahit AKSU

ERGENLERİN TEKNOLOJİK ZORBALIK FARKINDALIĞI EĞİTİMİNE YÖNELİK BİR PİLOT UYGULAMA

Sinem VATANARTIRAN, Nurseli TAMER

İSTANBUL'DA ORTAÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİNİN DEPREM BİLİNCİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Salih YILDIRIM, Ali DEMİRCİ

II. ABDÜLHAMİD VE II. MEŞRUTİYET DÖNEMLERİ EĞİTİM ANLAYIŞLARI BAĞLAMINDA MİZANCI MURAD VE AHMED REFİK'İN (ALTINAY) UMÛMÎ TARİH DERS KİTAPLARI

Aslı AVCI AKÇALI, İrfan Davut ÇAM

FRANZ CIZEK ˇ (1865 1946) ve ÇOCUK SANATI PARADİGMASI

Oğuz DİLMAÇ