Suriyeli Öğrencilerle İlgili Lisansüstü Tezlerin İncelenmesi

Bu araştırmada, 2015-2022 yılları arasında Suriyeli öğrencilerle ilgili hazırlanan lisansüstü tezlerin incelenmesi amaçlanmıştır. YÖK’ün, Ulusal Tez Merkezi veri tabanı “Suriyeli, göçmen, sığınmacı, mülteci öğrenciler / çocuklar” anahtar sözcükleri kullanılarak taranmış, tarama işlemi sonucunda ulaşılan 156 tez, araştırmanın veri kaynağı olarak belirlenmiştir. Araştırma, nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesine göre tasarlanmıştır. Tezlerin çözümlenmesinde betimsel içerik analizinden yararlanılmıştır. Tezler; hazırlandıkları üniversiteler ve enstitüler, türleri, yayım yılları, isim tercihleri, anahtar sözcük tercihleri, yöneldikleri eğitim kademeleri, konuları, araştırma yaklaşımları, çalışma grupları, örneklem büyüklükleri, veri toplama araçları ve veri analiz teknikleri değişkenleri çerçevesinde eğilim durumları bakımından incelenmiştir. Araştırma sonucunda, tezlerin daha çok İstanbul ve Ankara üniversitelerinde ve sosyal bilimler enstitüleri bünyesinde hazırlandığı, ağırlıklı olarak yüksek lisans türünde oldukları ve 2019 yılında yayımlandıkları belirlenmiştir. Tezlerin; başlıklarında sıklıkla “Suriyeli” isminin tercih edildiği, anahtar sözcüklerinde “Suriyeli öğrenci / çocuk” ve “zorunlu / uluslararası göç” ifadelerinin ön plana çıktığı, genellikle ilkokul ve ortaokul kademelerinde öğrenim gören öğrencilere yoğunlaştığı saptanmıştır. Konu seçiminde eğitim paydaşlarının görüş, tutum, algı, gözlem ve deneyimleri doğrultusunda Suriyeli öğrencilerin toplumsal yaşama ve okul hayatına uyum durumları ile eğitim-öğretim süreçlerinde, başta öğretmenleri olmak üzere okul yönetimi, akranları ile yaşadıkları sorunlar ve kimi derslerde yaşadıkları zorluklara yönelik bir eğilim görülmüştür. Tezlerde çoğunlukla nitel araştırma desenlerinin kullanıldığı, genelde 1-100 kişilik öğrenci ve öğretmen grupları ile çalışıldığı, verilerin toplanmasında görüşme ve anket yöntemlerine, verilerin analizinde ise içerik analizine ve kestirimsel istatistiklere öncelik verildiği tespit edilmiştir. Suriyeli öğrenciler / çocuklarla ilgili bundan sonra yapılacak araştırmaların, Suriyeli nüfusun yoğun olduğu illere, sayıca büyük gruplara, karma yönteme; veri toplama araçlarından ölçek, gözlem ve doküman incelemesine, ortaöğretim ve yükseköğretim kademelerine; veli, okul yöneticisi ve özellikle akran görüş ve deneyimlerine daha çok yönelmesinin alanyazına derinlik ve genişlik sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Suriyeli öğrenciler, lisansüstü tezler, araştırma eğilimleri, betimsel içerik analizi

Studying Postgraduate Theses About Syrian Students

In this research, it has been aimed to study the postgraduate theses written about Syrian students between the years 2015-2022. The database of the National Thesis Centre of YOK was searched using the keywords "Syrian, immigrant, asylum seeker, refugee students/children", and as a result of the scanning process, 156 theses were determined as the data source of the research. The research was designed according to document analysis, one of the qualitative research methods. Descriptive content analysis was used for analysing the theses. The theses were studied in terms of tendency states within the frame of the universities and institutions they were conducted, their types, the date of publishing, name preferences, keywords preferences, the education level they head for, the topics, the research patterns, the study groups, sample sizes, the data collection tools, and the methods of analysis. As a result of research findings, it has been determined that the theses were conducted mostly in Istanbul and Ankara universities’ social sciences institutes, they were predominantly postgraduate thesis type, and they were published in 2019. It has been determined that in the theses, the ‘Syrian’ name was often preferred for the titles of the theses, ‘Syrian student/ child’ and ‘forced/ international migration’ expressions become predominant in keywords, and the thesis usually focused on primary and secondary school students. In the selection of topics, in accordance with the opinions, attitudes, perceptions, observations and experiences of the education stakeholders, a tendency towards the adaptation of Syrian students to social life and school life, the problems they experience in their educational life with their peers and the difficulties they experience in some courses, especially with their teachers, has been observed. It has been determined that mostly qualitative research patterns were applied in the theses, working with student and teacher groups of 1-100 people in general, interview and survey methods are given priority in data collection, and content analysis and predictive statistics are given priority in data analysis. It has been thought that the new research heading towards more on Syrian students/children in cities with a high Syrian population, large groups in numbers, mixed method; one of the data collection methods, scale, observation, and document analysis; secondary and higher education levels, to the opinions and experiences of parents, school administrators and especially peers will provide depth and width to the literatüre.

Keywords:

Syrian students, postgraduate theses, research tendencies, descriptive content analysis,

PDF

___

Alan, Y. (2020). İlgili çalışmalardan hareketle Suriyelilere Türkçe öğretiminde karşılaşılan sorunlar. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (52), 119-146.
Aydın, G. ve Altuntaş Gürsoy, İ. (2022). Yabancı/ikinci dil olarak Türkçe öğretimi alanyazınında Suriyeliler: Bir eğilim araştırması. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 12(3), 1427-1447. DOI: 10.30783/nevsosbilen.1135087
Aykut, S. (2019). Türkiye’deki Suriyeli çocukların eğitim sorunları: farklılıklara saygı eğitimi odağında okul sosyal hizmeti önerisi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
Baki, Y. (2019). Yabancılara Türkçe öğretimi alanındaki araştırma eğilimleri. International Journal of Language Academy, 7(3), 22-41.
Biçer, N. (2017). Yabancılara Türkçe öğretimi alanında yayınlanan makaleler üzerine bir analiz çalışması. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (27), 236-247.
Bozkaya, H. (2021). Göç ve göçmenlerin eğitimi ile ilgili Türkiye’deki doktora tezlerinin incelenmesi: bir içerik analizi çalışması. Millî Eğitim Dergisi, 50(1), 1013-1030.
Bölükbaş, F. (2016). Suriyeli mültecilerin dil ihtiyaçlarının analizi: İstanbul örneği. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(46), 21-31.
Bölükbaş Kaya, F., Golynskaia, A. ve Dereli, K. (2019). Türkçe eğitimi üzerine yabancı öğrencilerce yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 8(2), 1052-1067.
Bulut, S., Kanat-Soysal, Ö. ve Gülçiçek, D. (2018). Suriyeli öğrencilerin Türkçe öğretmeni olmak: Suriyeli öğrencilerin eğitiminde karşılaşılan sorunlar. Uluslararası Türkçe, Edebiyat, Kültür Eğitim Dergisi, 7(2), 1210-1238.
Büyükhan, M. (2019). Zorunlu eğitim çağındaki Suriyeli çocukların eğitime erişimi önündeki engeller: Ankara ili örneği [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
Büyükikiz, K. (2014). Yabancılara Türkçe öğretimi alanında hazırlanan lisansüstü tezler üzerine bir inceleme. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(25) , 203-213.
Büyükikiz, K. K. ve Güler Yıldız, A. (2021). Araştırmalar ne diyor? Yurt dışındaki Türk çocuklarına Türkçe öğretimine yönelik yapılan lisansüstü araştırmalarının değerlendirilmesi. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 9(2), 81-95.
Büyüköztürk, Ş.; Kılıç Çakmak, E.; Akgün E. Ö.; Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2021). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi Yayıncılık.
Çağlayan-Dilber, N. (2018). Yabancılara Türkçe öğretimi üzerine yazılan kaynak kitaplara ilişkin bir inceleme. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi, 31 (Özel Sayı), 111-128.
Çalhan, M. (2019). Suriyeli çocukların eğitim ekosistemi içindeki dayanıklılık imkânları: Darıca örneği [Yayımlanmamış doktora tezi]. Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Kocaeli.
Çalık, M. ve Sözbilir, M. (2014). İçerik analizinin parametreleri. Eğitim ve Bilim, 39(174), 33-38.
Çalışkan-Sarı, A., Ok, G., Aksanyar, Y., Keskin-Kadıoğlu, A. ve Uylaş, T. (2021). Türkiye’ye göç eden yabancılara uygulanan sosyal uyum ve yaşam eğitimi programının geliştirilmesi ve etkililiğinin değerlendirilmesi. Göç Araştırmaları Dergisi, 7(2), 186-207.
Çelebi, C., Ergül, E., Usta, B. ve Mutlu, M. (2019). Türkiye’de yabancılara Türkçe öğretimi alanında hazırlanmış lisansüstü tezler üzerine bir meta-analiz çalışması. Temel Eğitim Dergisi, 1(3), 39-52.
Çelik, Y. (2018). Türkiye’de Suriyeli çocuklara yönelik uygulanan eğitim politikalarının incelenmesi: tespitler, sorunlar ve öneriler [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
Çevirme, H., ve Koçak, S. (2018). Yabancı dil olarak Türkçenin öğretiminde 2015-2017 yılları arasında yapılan akademik makalelerdeki eğilimler. Ş. Gerçek (Ed.) Current database in education içinde (pp.163-174). IJOPEC Publication Limited.
Çiftçi, E. (2021). Türkiye’deki ortaokul ve liselerde öğrenim gören Suriyeli öğrenciler için matematik terimleri sözlüğü oluşturma çalışması [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
Çiftçi, Ö. ve Coşkun, H. (2017). Yabancılara Türkçe öğretimi alanında yapılan çalışmaların farklı değişkenlere göre tasnifi. International Journal of Languages Education and Teaching, (17), 205-214.
Demir, T. T. ve Peler, M. & Güler-Yıldız, A. (2021). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi alanında nicel araştırma yöntemleri kullanılarak yapılan lisansüstü tezlerdeki eğilimler. Uluslararası Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Dergisi, 4(2), 185-204.
Demirci, M. ve Bulut, A. (2020). Suriyeliler üzerine yapılan ilk dönem dil öğretimi çalışmalarındaki (2011-2017) Suriyeli tanımları hakkında bir değerlendirme. Asos Journal, 8(108), 11-34.
Dönmez, B. ve Gündoğdu, K. (2016). 2000-2016 yılları arasında Türkçe öğretim programları alanında yayımlanan makale ve tezlerin analizi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 5(4), 2109-2125.
Dudak, H. Ş. ve Biçer, N. (2021). Çocuklara yabancı dil olarak Türkçe öğretimi üzerine hazırlanan makalelerin incelenmesi. BUGU Dil ve Eğitim Dergisi, 2(1), 102-121.
Ercan, A. N. (2015). Yabancılara Türkçe öğretimi üzerine yapılmış lisansüstü tezlerin çeşitli değişkenler açısından analizi. M.V. Coşkun, N. Açık Önkaş, N. İpek Eğilmez (Ed). Türkçenin Eğitimi-Öğretimine Yönelik Çalışmalar içinde (ss. 2-12). Pegem Akademi Yayıncılık.
Ercan, F. Z. (2018). Suriyeli sığınmacı çocukların eğitim durumları ve okul sosyal hizmeti [Yayımlanmamış doktora tezi]. Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Konya.
Erdem, M. D., Gün, M., Şengül, M. ve Özkan, E. (2015). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi alanında yazılmış bilimsel makalelerde geçen anahtar sözcüklere ilişkin bir içerik analizi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(41), 213-237.
Erel, S. (2020). Türkiye’deki Suriyeli çocukların okul kavramına yönelik metaforik algıları [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
Ertekin, S. (2019). Suriyeli çocukların eğitimi konusunda nitel bir araştırma: Sorunlar ve çözüm önerileri. Middle East Journal of Refugee Studies, 4(2), 5-23.
Gani, B. N. (2022). Suriyeli mülteci çocukların Türkçe ifade edici dil becerilerinin dil bilimsel açıdan incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. İzmir.
Geçici Koruma Yönetmeliği. (2014). https://www.mevzuat.gov.tr/ adresinden alınmıştır.
Göç İdaresi Başkanlığı (2022). Geçici Koruma. https://www.goc.gov.tr/gecici-koruma5638 adresinden alınmıştır.
Gökmen, H. (2020). Suriyeli göçmen öğrencilerin Türk eğitim sistemine entegrasyon sorunu (Bursa Yıldırım ilçesi örneği) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Bursa Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Bursa.
Https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
Kara, M. ve Özenç, M. (2021). Suriyeli göçmen öğrencilerin eğitiminde karşılaşılan sorunlara odaklanan araştırmaların eğilimleri: Betimsel içerik analizi. Millî Eğitim Dergisi, 50(1), 249-279.
Kardeş, S. (2021). Türkiye’de eğitim alanında mültecilerle ilgili yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Millî Eğitim Dergisi, 50(1), 837-855.
Kaya, A. (2019). Suriyeli mülteci çocukların eğitimi üzerine bir araştırma: geçici eğitim merkezleri ve müfredatları [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi, Orta Doğu ve İslam Ülkeleri Araştırmaları Enstitüsü. İstanbul.
Kemiksiz, Ö. (2021). Yabancı dil olarak Türkçe Öğretimi ders kitapları üzerine yapılan araştırmaların eğilimleri. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Özel Sayısı, 34-56.
Kepçeli, H. (2021). Türkiye’deki göçmenlerin akademik çalışmalarda görünürlüğü: lisansüstü tezlerin içerik analizi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
Kılıç, G. ve Özkor, D. (2019). Suriyeli çocukların eğitimi araştırma raporu. İstanbul: Mavi Kalem Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği. (https://www.mavikalem.org/wp-content/uploads/2019/03/Suriyeli- %C3%87ocuklar%C4%B1n-E%C4%9Fitimi Ara%C5%9Ft%C4%B1rma-Raporu.pdf adresinden alınmıştır.
Kiremit, R. F. (2019). Geçici koruma altındaki 3-5 yaş grubu Suriyeli çocukların clıl yöntemine dayalı verilen Türkçe eğitiminin alıcı dil gelişimlerine etkisi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
Küçük, S. ve Kaya, E. (2018). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi ile ilgili hazırlanan tezlerde geçen anahtar kelimelere yönelik içerik analizi. Journal of History Culture and Art Research, 7(5), 442-456.
Maden, S. (2021). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi ders kitapları ile ilgili lisansüstü tezlerin analizi. Kuram ve Uygulamada Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 90-102.
Maden, S. ve Önal, A. (2021). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi ile ilgili lisansüstü tezlerin araştırma eğilimleri. Uluslararası Eğitim Bilim ve Teknoloji Dergisi, 7(1), 42-56.
Miles, B. M. ve Huberman A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Sage Publications. Millî Eğitim Bakanlığı. (2014). Yabancılara yönelik eğitim-öğretim hizmetleri. http://mevzuat.meb.gov.tr/dosyalar/1715.pdf adresinden alınmıştır.
Millî Eğitim Bakanlığı. (2022). İzleme ve Değerlendirme Raporu. https://hbogm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2022_04/15173151_HBOGM_Yzleme_ve_DeYerlendirme_Raporu-2021.pdf adresinden alınmıştır.
Ortaköylü, S., Satılmış, S. ve Eyüp B. (2020). Yurt dışında yaşayan Türk çocuklarına yönelik yapılan araştırmalar üzerine bir analiz çalışması. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(1), 87-112.
Ozan, C. ve Köse, E . (2014). Eğitim programları ve öğretim alanındaki araştırma eğilimleri. Sakarya Üniversitesi Eğitim Dergisi,4(1), 116-136.
Özer, Y.Y., Komsuoğlu, A. ve Ateşok, Z.Ö. (2016). Türkiye’deki Suriyeli çocukların eğitimi: Sorunlar ve çözüm önerileri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, (37), 76-110.
Özkan, U. B. (2021). Eğitim bilimleri araştırmaları için doküman inceleme yöntemi. Pegem Akademi Yayıncılık. Tatlıcıoğlu, O. (2019). Suriyeli çocukların iyi olma hallerinin incelenmesi: Altındağ örneği [Yayımlanmamış doktora tezi]. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
Tatlıcıoğlu, O. ve Apak, H. (2018). “Suriyeliler” hakkında yapılan lisansüstü tezler üzerine bir inceleme. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, Göç Özel Sayısı, 2, 227-254.
Türkben, T. (2018). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi alanında yapılan lisansüstü çalışmaların değerlendirilmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(4), 2464-2479.
Uçar, A. (2019). Eğitici oyunların Türkçe öğrenen Suriyeli öğrencilerin yazma becerisine etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Hatay.
UNİCEF. (2019). Türkiye’de geçici koruma altındaki çocukların eğitimine ilişkin istatistik raporu. https://www.unicef.org/turkey/media/10711/file/Ge%C3%A7ici%20koruma%20alt%C4%B1ndaki%20%C3%A7ocuklar%C4%B1n%20e%C4%9Fitim%20istatistikleri.pdf adresinden alınmıştır.
Uyduran, M. (2020). Türkiye’de geçici koruma kapsamındaki Suriyeli öğrencilerin okullarda sosyalleşme sürecindeki uyum problemleri ve çözüm önerileri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
Yalçın, F. (2017). İstanbul’da yaşayan Suriyeli çocukların eğitime katılımları bağlamında uyum ve kültürleşme süreçleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
Yılmaz, İ. H. (2021). Türkiye’deki Suriyeli çocukların okula uyumu [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
Yılmaz, H., ve Cerrah Özsevgeç, L. (2023). İlkokulda öğrenim gören sığınmacı öğrenciler ile ilgili yapılan akademik çalışmaların incelemesi. Millî Eğitim, 52(239), 2303-2334. DOI: 10.37669/ milliegitim.1120423