Kur’ân’da Yahudi Din Adamlığı -Yahudi Geleneğiyle Mukayeseli Bir Çalışma-

Dinlerin, geniş anlamıyla bir liderlik ve rehberliğe ihtiyaç duymaları sosyolojik bir gerçekliktir. Bu bağlamda Yahudi din adamlığı önemli bir yere sahiptir. Konuyla ilgili söz konusu dinin temel kaynakları zengin bir malumatı bizlere sunmaktadır. Kur’an da, nazil olduğu dönem itibariyle Yahudi din adamlığının içerisinde bulunduğu durumla ilgili önemli tespit ve uyarılar içermektedir. Aşağıdaki makale, söz konusu din adamlığının tarihi süreçte geçirdiği çok yönlü değişimi gerek Yahudi ve gerekse Kur’an ve tefsir kaynaklarından hareketle ortaya koymayı amaçlamaktadır

Anahtar Kelimeler:

Kur’an, Tanah (Eski Ahit), din adamı, tahrif, rabbânî

The Jewish Priesthood in the Qur’an: A Comparative Study of the Jewish Tradition

It is a sociological fact that all religions need leadership and guidance in a broader sense. In that context, the Jewish priesthood occupies very important place. The main Jewish literature presents highly rich information in this subject. The Qur’an also includes some important findings with regard to the Jewish priesthood and makes warnings about their status in its revelation period. The present article aims to examine multi-dimensional changes the Jewish priesthood has been subjected throughout history depending on Jewish sources as well as the Qur’an and exegetical literature.

Keywords:

the Qur’an, Tanah (the Old Testament), priesthood, tahrif (distortion), rabbani,

PDF

___

Adam, Baki, ‚Yahudilerde Din ve Gelenek Üzerine‛, İslâmî Araştırmalar, VI, (1992), sy. 1.
Adam, Baki, Yahudi Kaynaklarına Göre Tevrat, Pınar Yayınları, 2.bs., İstan- bul 2001.
Aelred Cody, A History of Old Testament Priesthood, Pontifical Biblical Institute, Rome 1969.
Ahmed Şelebi, Mukârenetu’l-edyân (el-Yahudiyye), Kahire ts.
Arnold Jacob Wolf, ‚Rabbanite‛, The Encyclopedia of Religion, ed. Mircea Eliade, Macmillan Publishing Company, London 1987.
Besalel, Yusuf, Yahudilik Ansiklopedisi, Gözlem Gazetecilik Basın ve Yayın, İstanbul 2001, II, 515-516.
Beydâvî, Nâsıruddin Ebî Sa’îd Abdullâh İbn Ömer b. Muhammed eş- Şîrâzî, Envâru’t-tenzîl ve esrâru’t-te’vîl, Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye, Bey- rut 1408/1988.
Cevad Ali, el-Mufassal fî tarîhi’l-arab kable’l-islâm, 3.bs., yy. 1413/1993.
Cevherî, es-Sıhah fi’l-lugati ve’l-ulûm, Dâru’l-hadâreti’l-arabiyye, Beyrut ts..
Cilacı, Osman, Dinler ve İnançlar Terminolojisi, Damla Yayınları, İstanbul 2001.
Demirci, Kürşat, ‚Haham‛, DİA, İstanbul 1997.
Demirci, Kürşat, ‚Hıristiyanlık (Tarih)‛, DİA, İstanbul 1998.
Ebüssuûd, Muhammed b. Muhammed b. Mustafa el-’İmâdî, İrşâdu’l- ’akli’s-selîm ilâ mezâye’l-kitâbi’l-kerîm, Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye, Beyrut 1419/1999.
Ensârî, Ebû Yahya Zekeriyya, Fethu’r-rahmân bi keşfi mâ yeltebisu fi’l-kur’ân, thk. Muhammed Ali es-Sâbûnî, Âlemu’l-kutub, Beyrut 1405/1985.
Firestone, Reuven, Yahudiliği Anlamak, trc. Çağlayan Erendağ, Levent Kartal, Gözlem Gazetecilik Basın Yayın, İstanbul 2004.
Güç, Ahmet, Çeşitli Dinlerde ve İslâm’da Kurban, Düşünce Kitabevi, İstanbul
Gündüz, Şinasi, Din ve İnanç Sözlüğü, Vadi Yayınları, yy. 1998.
Han, Ebûttayyib Muhammed Sıddık Hasan, Fethu’l-beyân fî mekâsıdı’l- Kur’ân, el-Mektebtu’l-Asrıyye, Beyrut 1412/1992.
Hanbelî, Ebû Hafs Ömer b. Ali İbn ‘Adil, el-Lubâb fî ‘ulûmi’l-kitab, thk. Adil Ahmed ‘Abdulmevcûd v.dğr., Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye, Beyrut 1419/1998.
Hâzin, Ebü’l-Hasen Alaüddîn Alî b. Muhammed b. İbrahim, Lubâbu’t-te’vîl fî me’âni’t-tenzîl, (Mecma’u’t-tefâsîr içerisinde), Matbaatu’l-Âmire, yy. h. 1317.
Hırschfeld, H., ‚Priest, Priesthood (Jewish)‛, Encyclopedia of Religion and Ethics, ed. James Hasting, Edinburgh 1980.
http://www.sevivon.com/show_symbol.asp?id=2.; 2/1/2006.
Huvvârî, Hûd b. Muhakkem, Tefsîru kitâbillahi’l-’azîz, thk. ve tlk. el-Hacc b. Saîd Şerîfî, Dâru’l-garbi’l-islâmî, Beyrut 1990..
İbn Âşûr, Muhammed et-Tâhir, Tefsîru’t- tahrîr ve’t-tenvîr, ed-Dâru’t- tûnusiyye li’n-neşr, Tûnus ts..
İbn Hişâm, Ebû Muhammed Abdülmelik, es-Sîretu’n-nebeviyye, thk. Mu- hammed Ali el-Kutb, Muhammed Ed-dâlîbelta, 3.bs., Mektebetu’l- ’asriyye, Beyrut 1416/1995.
İbn Kesîr, Tefsîru’l-Kur’âni’l-azîm, thk. Muhammed Ahmed ‘Âşûr v.dğr, Dâru Kahraman, İstanbul 1984.
İbn Kuteybe, İbn Kuteybe, Tefsîru garîbi’l-Kur’ân, thk. Esseyyid Ahmed Sakr, Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye, Beyrut 1398/1978, 56.
İzzet Derveze, Kur’ân’a Göre Hz. Muhammet’in Hayatı (Mekke Dönemi), trc. Mehmet Yolcu, İstanbul 1995.
J. Maxwell Miller, Hayes, John H., A History of Ancient Israel and Judah, Britain 1986.
Johnson, Paul, Yahudi Tarihi, trc. Filiz Orman, Pozitif Yayınları, İstanbul 2000.
Kasımî, Muhammed Cemâlüddîn, tlk. Muhammed Fuâd Abdulbakî, Mehâsinu’t-tevîl, Dâru İhyâi’l-Kutubi’l-Arabiyye, yy. ts..
Kaufmann, Francine, Eisenberg, Josy, ‚Yahudi Kaynaklarına Göre Yahudi- lik‛, Din Fenomeni, der. Mehmet Aydın, 3.bs., Din Bilimleri Yayın- ları, Konya 2000.
Kitagawa, Joseph, ‚Priesthood in the History of Religions‛, To Be A Priest, New York 1975.
Kurt, Ali Osman, Erken Dönem Yahudi Tarihi/Yahudiliğin Mimarı Ezra; IQ Kültür Sanat Yayıncılık, 2007.
Levine, Baruch A., ‚Jevish Priesthood‚, The Encyclopedia of Religion, ed. Mirce Eliada, Macmillan Publishing, New York, London 1987.
Levine, Baruch A., ‚Levites‛, The Encyclopedia of Religion, ed. Mirce Eliada, Macmillan Publishing, New York.
M. Ha., ‚Priests and Priesthood‚, Encyclopedia Judaica, Jerusalem 1972.
Mahallî-es-Suyûtî, Celâluddîn-Celâluddîn, Tefsîru’l-celâleyn, 2. bs., Dâru ibn kesîr, Beyrut 1410/1990.
Mâturîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd, Te’vîlâtu ehli’s-sunne, thk. Fâtıma Yûsuf el-Haymî, Muessesetu’r-risâle, Bey- rut 1425/2004.
McKenzie, Peter, The Christians (Their Beliefs and Practices), Abingdon Press, London 1988.
McKenzie, Peter, The Christians, Abingdon Press, London 1988.
Mensching, Gustav, Dinî Sosyoloji, trc. Mehmet Aydın, Tekin Kitapevi, Konya 1994.
Mütercim Âsım, Kâmûs Tercümesi, Bahriye Matbaası, yy. 1305.
Neusner, Neusner, Jacob, ‚Rabbinic Judaism in Late Antiquity‛, Encyclopedia of Religion, ed. Mircea Eliade, Macmillan Publishing, New York, London 1987.
Peters, F. E., Judaism, Christianity and Islam- The Classical Texts and Their Interpretation, New Jersey 1990. Fahruddîn, 1411/1990.
Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye, Beyrut
Reşid Rıza, Reşid Rıza, Tefsîru’l-kur’âni’l-hakîm, 2.bs., yy. ts.
Rowland, C. C., ‚İsa ve İlk Kilise‛, trc. Mahmut Aydın, İslâmiyât, III, sy. 4, (Ekim-Aralık 2000).
Shahak, Israel, Yahudi Tarihi Yahudi Dini, trc. Ahmet Emin Dağ, Anka Yayınları, İstanbul 2002.
Sharpe, Eric J., Dinler Tarihinde 50 Anahtar Kavram, trc. Ahmet Güç, Arasta Yayınları, Bursa 2000.
T. H., ‚Yahudiler‛, İA, İstanbul 1986.
Tabâtabâî, Muhammed Hüseyin, el-Mîzân fî tefsîri’l-kur’ân, Dâru’l-kutubi’l- islâmiyye, 3.bs., Kum 1397h..
Taberî, İbn Cerîr, Câmiu’l-beyân ‘an te’vîli âyı’l-kur’ân, Dâru’l-fikr, Beyrut 1408/1988.
Tümer, Günay, Küçük, Abdurrahman, Dinler Tarihi, 2.bs., Ankara 1993.
Vaux, Roland De, Ancient Israel (It’s life and Institutions), trc. John Mc Hugh, New York 1994.
Vecdî, Muhammed Ferîd, el-Mushaf el-müfesser, Dâru’ş-şa’b, Kahire ts.
Wach, Joachim, Din Sosyolojisi, trc. Ünver Günay, İFAV, İstanbul 1995.
Weber, Max, Sosyoloji Yazıları, trc. Taha Parla, İletişim Yayınları, İstanbul
Zebîdî, Tâcu’l ‘arûs min cevheri’l-kâmûs, İbrahim et-Terzî, Dâru ihyâi’t- turâsi’l-’arabî, Beyrut 1386/1966.
Zeccâc, Ebî İshâk İbrahim b. es-Serî, Me’âni’l-Kur’ân ve i’râbuhu, thk. ‘Abdulcelîl Abduh Şelebî, ‘Âlemu’l-kutub, Beyrut 1408/1988.
Zemahşerî, Ebû’l-Kâsım Cârullah, el-Keşşâf ‘an hakâikı’t-tenzîl ve ‘uyûni’l- ekâvîl fî vucûhi’t-te’vîl, Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye, Beyrut 1424/2003.
The Jewish Priesthood in the Qur’an:
A Comparative Study of the Jewish Tradition
Citation/©: Karslı, İbrahim Hilmi, (2010). The Jewish Priesthood in the
Qur’an: A Comparative Study of the Jewish Tradition, Milel ve Nihal, 7 (1), 61-93.
Abstract: It is a sociological fact that all religions need leadership and guid
ance in a broader sense. In that context, the Jewish priesthood occupies
very important place. The main Jewish literature presents highly rich in
formation in this subject. The Qur’an also includes some important find
ings with regard to the Jewish priesthood and makes warnings about their
status in its revelation period. The present article aims to examine multi
dimensional changes the Jewish priesthood has been subjected throughout
history depending on Jewish sources as well as the Qur’an and exegetical literature.
Key Words: the Qur’an, Tanah (the Old Testament), priesthood, tahrif (distor- tion), rabbani.