Sosyoloji’nin Öğretmen Okullarında Ders Olarak Okutulmasına Yönelik Görüşler : İbrahim Alaaddin Gövsa ve Hilmi Ziya Ülken

Eğitim müfredatları toplumsal gerçekleri göz önünde bulundurmak ve toplumun ihtiyaçlarına ve kalkınmasına yönelik hedefleri içerir nitelikte olmalıdır. Bireyin toplumu tanıması ve toplumsal yapının temel özelliklerini ve sorunlarını yorumlaması toplumsal yapıya ilişkin temel kavramları ve ilkeleri bilmesi ile sağlanabilir. Bu nedenle müfredatlar farklı disiplinlerin ortak ilkeleri  ve anlayışı ile hazırlanır. Özellikle öğretmenlik mesleğini icra edecek bireylere verilen mesleki eğitimde, eğitimin toplumda meydana gelecek istendik yönde yapısal değişimleri harekete geçireceği gerçeği doğrultusunda sosyoloji eğitimi müfredatın bir parçasıdır. Ancak sosyolojinin ders olarak okutulmaya başlaması gereklilik olarak görülmesinin  yanında ders kitaplarının içerik ve niteliğinin, dersi veren eğitimcinin akademik donanımının ne olması gerektiğinin tartışılmasına yol açmıştır. 1924 yılında öğretmen okulu müfredatına ilk kez sosyoloji dersinin konulması yönünde alınan karar sonrası İbrahim Alaaddin Gövsa bu yönde ilk eleştirileri dile getirmiştir. Bu çalışmada İbrahim Alaaddin Gövsa’nın eleştirilerinin dayandığı temel noktalar ve gerekçeleri ile özellikle Batılı kaynakları irdelenecek ve eğitimde sosyolojinin yerine ilişkin dönemin  bakış açısı ortaya konmaya çalışılacaktır. 

Opinions on Teaching Sociology as a Lesson in Teacher Schools: İbrahim Alaaddin Gövsa and Hilmi Ziya Ülken

In this study, the critical thoughts of the sociologists and educators of the statement after the decision taken in 1924 for the first time to include sociology in the teacher school curriculum will be discussed. İbrahim Alaaddin Gövsa, who expressed his opinion on the curriculum of sociology, also expressed the first criticisms in this direction. In addition, Hilmi Ziya Ülken's article, which was written by Gövsa in 1927, was also discussed in this study in terms of revealing the perspective of the period regarding the sociology curriculum and the formations of teachers who will teach the course. In this article, the main points on which Ibrahim Alaaddin Gövsa's and Hilmi Ziya Ülke's criticisms of sociology education are based and their reasons and the Western sources that form the basis of the opinions of the thinkers will be examined and the perspective of the place of sociology in education will be put forward.

___

  • Anık, M.(2008) Lise “Sosyoloji Ders Kitapları Üzerine Eleştirel Bir Değerlendirme”, Sosyoloji Dergisi, 3. Dizi, 16. Sayı, 2008/1, ss.145-191.
  • Hilmi Ziya [Ülken](1927). Liseler ve Muallim Mekteblerinde İctima'iyyât Programları İstanbul, 1927. Felsefe ve İçtimaiyat Mecmuası, Sayı.1 ss.73-75.
  • Hilmi Ziya [Ülken](1932), Umumi İçtimaiyat, Matbaa-i Ebüzziya.
  • İbrahim Alaaddin[Gövsa],(1925). “Muallim Mekteblerinde İçtimaiyyat”, Tedrisat Mecmuası, XIII. cilt, Sayı.67. ss. 277-283.
  • Tan, M.(1987). “Ortaöğretim Kurumlarında Sosyoloji Öğretimi”, Ortaöğretim Kurumlarında Sosyal Bilimler Öğretimi ve Sorunları, Ankara, TED Yayınları.
  • Ülken, H. Z.(1943). Sosyoloji. İstanbul: Remzi Kitabevi.
  • Liseler(1340). Liselerin İkinci Devre Müfredat Programı İstanbul: Matbaa-i Âmire. 1924
  • Zabun, B, (2013). “Türkiye’de Sosyoloji Öğretimi Üzerine Kapsamlı İlk Çözümleme: Hilmi Ziya Ülken”, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı.37.
  • Zabun, B. & Berber, Ş. (2019). “İdeolojik Sosyoloji Öğretimi: Halk Fırkası Programı Doğrultusunda Yazılan İlk Ders Kitabı (Necmeddin Sadak)”, International Social Mentality and Researcher Thinkers Journal, Sayı:5(21)