İmam Matürîdî’nin Te’vilatü’l-Kur’an’ında Akıl Yürütmeyle İlgili Kavramlar –Fıkıh, İstidlâl, Kıyas

İmam Matürîdî, akaid alanında bir mezhebin kurucu imamı olmasının yanında Te’vilâtü’lKur’an adlı Kur’an yorumuyla da büyük müfessirlerden biridir. Onun bu eseri sadece tefsir alanının değil, aşağı yukarı bütün İslâmî ilimler için bir hazine değerindedir. Matürîdî’nin akılcı İslâm yorumu konusundaki liderliği göz önüne alınırsa, tefsirinde de akıl ve akılcılık hususunda önemli vurgularının olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Biz bu çalışmamızda fıkıh usulü ilmi açısından önem taşıyan akıl ve akıl yürütmeyle ilgili fıkıh, istidlâl, nazar, kıyas gibi kavramların Te’vilatü’lKur’an’da hangi anlamlarda kullanıldığını tespit etmeyi amaçlamaktayız.

Anahtar Kelimeler:

İmam Matürîdî, Te’vialtü’l-Kur’an, fıkıh, istidlâl, nazar, kıyas

Mental Executive Concepts in İmam Maturidi’s Te’vilatü’l-Kur’an-Imam

Matürîdî is founder of the believe sects on Ahl al-Sunne also he is the most important comentators of Quran because of his book Te’vilatü’l-Quran. He has a rational understanding about İslâm and its essential book Qoran. He used many rational concepts like fıqh, istidlâl (inference), kiyas (comparison), his book. We try to examine three concepts about rational thinking: Fıkh, Istidlal and Kıyas in his book Te’vilatü’l-Qoran.

Keywords:

İmam al-Maturidi, Te’vilatü’l-Qoran, Fıqh, istidlâl (inference), kiyas (comparison),

PDF

___

el-Amidî, Seyfüddin Ebi’l-Hasan Ali b. Ebi Ali b. Muhammed, el-İhkam fi Usuli’l-Ahkam, tah. Şeyh İbrahim el-Acuz, Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, ts. Apaydın, H. Yunus, “Kıyas” mad., DİA, 25/529-539.
el-Basri, Ebu’l-Hüseyn Muhammed b. Ali bin Tayyib, Kitabu’l-Mu’temed fi Usuli’l-Fıkh, tah. Muhammed Hamidullah, Mahedü’l-İlmiyyi’-Fransi, Dımaşk, 1964.
ed-Debusî, Ebu Zeyd Ubeydullah b. Ömer b. İsa, Takvimü’l-Edille fi Usuli’l-Fıkh, tah. Halil Muhyiddin, Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 2001.
Duman, Ali, “Ebu Hanife’nin Hüküm İstinbat Yöntemi’nin Fukaha Usulündeki Rolü”, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, 2009, S.13,
Duman, Ali, “İmam Matürîdî, Hayatı, Eserleri ve İslam Düşüncesindeki Yeri”, Hikmet Yurdu Düşünce-Yorum Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, Yıl:2, S.4 (Temmuz-Aralık 2009), 109-126.
Duman, Ali, İlitam ve İlahiyat Fakülteleri İçin İslam Hukuk Usulü Dersleri, Ankara, 2014.
Ebu Zehre, Muhammed, İslam Hukuk Metodolojisi (Fıkıh Usulü), çev. Abdülkadir Şener, Fecr Yay., Ankara, 1986
Ecer, Ahmet Vehbi, Büyük Türk Alimi Maturîdî, Yesevi Yayıncılık, II. Baskı, İstanbul, 2007.
el-Halidî, Salih Abdülfettah, İtabu’r-Resûl fi’l-Kur’an –Tahlilün ve Tevcihün-, Darü’lKalem, Dımaşk, 2002.
İbn Kesir, Tefsirü Kur’ani’l-Azim (Hadislerle Kur’an-ı Kerim Tefsiri), çev. Bekir KarlığaBedreddin Çetiner, Çağrı Yayınları, Ankara, 1985.
İbn Manzûr, Lisanü’l-Arab, Daru İhyai’t-Turasi’l-Arabi, Beyrut, 1997
Karaman, Hayrettin, “Fıkıh” mad., DİA, 13/1.
el-Kefrâvî, Es’ad Abdülgani es-Seyyid, İstidlâl inde’l-Usûliyyîn, Daru’s-Selam, Kahire, 2002.
Koca, Ferhat, “İstidlâl” mad., DİA, 23/323-325.
el-Lamişi, Ebu’s-Sena Mahmud b. Zeyd el-Hanefi el-Matürîdî, Kitabun fi Usuli’l-Fıkh, tah. Abdülmecid Türki, Daru’l-Garbi’l-İslami, Beyrut, 1995
en-Nesefî, Ebu’l-Muin Meymun, Tabsıratü’l-Edille fi Usuli’d-Din, tah. Hüseyin Atay, Ankara, 1993.
Özcan, Hanifi, “Matürîdî’nin Bilgi Teorisinde Fıkh Terimi”, Dokuz Eylül Üniv. İFD., S.4, 143-150.
Özdeş, Talip, “Matürîdî’nin Fıkhi Yönü ve Metodu Üzerine Bazı Değerlendirmeler” CÜİFD, S.2, Sivas-1998, 343-360.
Özdeş, Talip, Maturîdî’nin Tefsir Anlayışı, İnsan Yayınları, İstanbul, 2003.
Özen, Şükrü, “İmam Matürîdî’nin Fıkıh Usulünün İnşası”, (Derleme: Sönmez Kutlu, İmam Matürîdî ve Matürîdîlik, Ankara, 2006 içinde), 203-242.