Rana CAN, Hatice TAMBAĞ, Melike ÖZTÜRK, Metin KAYKUNOĞLU, Rabiye ERENOĞLU, Fatma GÜMÜŞOĞLU

Yoğun Bakım Hemşirelerinin Ötanazi, Ölüm ve Ölümcül Hastaya Karşı Tutumları

Giriş: Hemşireler hastane ortamında yaşanılan ölümlere en yakın tanıklık eden sağlık profesyonellerindendir. Özellikle yoğun bakım hemşireleri bu durumla daha çok karşı karşıya kalmaktadırlar.Amaç: Bu çalışmanın amacı da üniversite hastanesinin yoğun bakım ünitesinde görev alan hemşirelerin ötanazi, ölüm, ölümcül hastaya yaklaşım konusundaki tutumlarını belirlemektir.Gereç ve Yöntem: Araştırmanın veri toplama formu iki kısımdan oluşmaktadır. Birinci kısımda 16 soruluk kişisel bilgi formu; ikinci kısımda Ötanazi, Ölüm ve Ölümcül Hastaya İlişkin Tutum Ölçeği (ÖTÖ) kullanılmıştır. Veriler Haziran –Aralık 2015 tarihleri arasında toplanmıştır. Araştırma evreni 367 yoğun bakım hemşiresinden oluşmakta olup araştırmaya katılmayı kabul eden ve ulaşılan 243 hemşireyle çalışma yürütülmüştür. Verilerin değerlendirilmesinde frekans dağılımı, Independent Sample t Test, One-Way Anova testi, Tukey testi kullanılmıştır. Araştırma için A Üniversitesi Klinik Araştırmalar Etik Kurul’undan izin alınmıştır.Bulgular: Katılımcıların yaş ortalaması 26,71, çalışma yılı ortalaması 5,84’dir. ÖTÖ puan ortalaması 85,07’dir. Ölçeğin üç alt boyutundaki puan ortalamaları ise ötanaziye ilişkin tutum alt boyutu için 36,09; ölüme ilişkin tutum alt boyutu 25.57; ölümcül hastaya ilişkin tutum alt boyutu 23.40’dır. Sonuç: Katılımcıların ölüm, ölümcül hasta ve ötanaziye yaklaşımlarının genel olarak olumsuz olduğunu göstermektedir. Katılımcıların ölümcül hastaya ilişkin tutumlarının ölçeğin diğer alt gruplarına göre daha olumlu olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Ötanazi, Ölüm, yoğun bakım hemşiresi

The Attitudes of Intensive Care Nurses Towards Euthanasia, Death and Terminal Patients

Introduction: Nurses, being health professionals, are the closest witnesses of deaths occuring at hospital environment. Especially the intensive care unit nurses encounter this situation more than other health care workers. Objective: Aims to study, to investigate the attitudes of intensive care nurses at two different university hospitals towards euthanasia, death and terminal patients. Methods: The data collection form be formed 16 item personal information form and the Attitude Scale About Euthanasia, Death and Dying Patient (ASBEDDP). The data were collected between June -December 2015. The study's universe is composed of 367 nurses, 243 attainable intensive care unit nurses who accepted to attend the study has been included in the sample of the research. For data evaluation were used for, frequency distribution, Independent Sample t Test, One-Way Anova test and Tukey test. Ethics committee approval was received from A University Clinical Research Ethics Committee.Results: The age average of participants was determined as 26,71 and average nurses working year was found to be 5.84 years. The average point for the Attitude Scale About Euthanasia, Death and Dying Patient was found as 85.07 points. The sub field scores were found as 36.09 for attitude towards euthanasia, 25.57 for attitude towards death and 23.40 for attitude towards terminal patient. Conclusion: It was found that participants have a negative attitude towards death, dying patient and euthanasia in general. The attitude of participants towards dying patient was found to be more positive by comparison with other sub-fields of the scale.

Keywords:

Euthanasia, Death, Intensive care nurse,

PDF

___

1. Ay MA. Hemşirelerin ölüm, ölümcül hasta ve ötanaziye ilişkin tutumları. Tez Danışmanı Prof. Dr. Fatma Öz. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Psikiyatri Hemşireliği Programı Yüksek Lisans Tezi. Ankara: 2013.
2. Karahisar F. Ölümcül hasta, hemşire ve hekimlerin ölüm ve ötanaziye ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Tez Danışmanı Doç. Dr. Mağfiret Kara Kaşıkçı. Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Esasları Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi. Erzurum: 2006.
3. Bach V, Ploeg J, Black M. Nursing roles in end-of-life decision making in critical care settings. Western Journal of Nursing Research 2009;31(4):496-512.
4. Langley G, Schmollgruber S. End-of-life care in intensive care units. SAJCC 2006;22(2):58-67.
5. Ersoy N, Altun İ. Hemşirelerin yardımlı intihar hakkında görüşleri ile ilgili bir çalışma. Türkiye Klinikleri J Med Ethics 2001;9(1):49-55.
6. Aypar Ü. Ötenazi. Hacettepe Tıp Dergisi 1997;28(1):43-7.
7. Çobanoğlu N. Ötanazi. Kuramsal ve Uygulamalı Tıp Etiği. Eflatun Yayınevi, Ankara; 2009. pp: 203-13.
8. Ersoy N. Ötanazi ve yardımlı intihar. Çağdaş Tıp Etiği. Editör: Demirhan Erdemir A, Öncel Ö, Aksoy Ş. Nobel Tıp Kitabevi, İstanbul; 2003. pp: 328-57.
9. Essex KH. Euthanasia. TMSJ 2000;11(2):191-212.
10. Pugno PA. One physician’s perspective: Euthanasia and physician-assisted suicide. Health Care Analysis 2004;12(3):215-223.
11. Fenigsen R. Other people’s lives: Reflections on medicine, ethics, and euthanasia. Issues in Law & Medicine 2010;26(1):33-76.
12. Biyoetik Terimleri Sözlüğü. Editör: Oğuz Y, Tepe H, Örnek Büken N, Kırımsoy Kucur D. 1. Basım Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları; 2005 pp:193-194.
13. Üstün Ç. Ötanazi istemli bir hak mı, cinayet mi? Tıp Etiği Kavramlarına Giriş. İzmir, Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Yayınları; 2002. pp:101-17
14. Karaaslan B ve ark. Hemşirelerin çalıştıkları bölümlere göre ötanazi hakkındaki görüşlerinin değerlendirilmesi. Dicle Tıp Dergisi 2014;41(4):700-6.
15. Çalışkan D, Özdemir O, Akdur R. Abidinpaşa sağlık grup başkanlığı bölgesinde çalışan hekimlerin ötanazi konusunda bilgi tutum davranışları ile ilgili bir çalışma. T Klinikleri Tıp Etiği-Hukuku-Tarihi Dergisi 2003;11:91-101.
16. Beder A ve ark. Hemşire ve hekimlerin ötanaziye ilişkin görüşleri. Klinik ve Deneysel Araştırmalar Dergisi 2010;1(2):91-8. 17. Tepehan S, Özkara E, Yavuz MF. Yoğun bakım ve diğer birimlerde görev yapan hemşirelerin ötanaziye yaklaşımı. Adli Tıp Dergisi 2011;25(2):115-24.
18. Kavas MV ve ark. Ankara üniversitesi tıp fakültesi öğrencilerinde ölüm ve ölümcül hastadan kaçınıcı tutum düzeyleri. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası 2012; 65(1):19-32.
19. Şenol S, ve ark. Hekimler için ötanazi, ölüm ve ölümcül hastaya ilişkin tutum ölçeği’nin faktör yapısı ve iç tutarlığı. 3P Dergisi 1996;4(3):185-190.
20. Engin E ve ark. Tıp ve hemşirelik fakültesi öğrencilerinin ötanaziye karşı tutumları. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 2017;10(52):654-59.
21. İnci F. Hemşirelerin Uygulanan Ölüme İlişkin Eğitimin Hemşirelerin Kaygı, Depresyon ve Tutumlarına Etkisi. Tez Danışmanı Prof. Dr. Fatma Öz. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Psikiyatri Hemşireliği Programı Doktora Tezi. Ankara: 2008.
22. Demir G, Biçer S, Ünsal A. Hemşirelik öğrencilerinin ötanaziye ilişkin düşünceleri. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2016;5(1):1-11.
23. Kumaş G. Adana İlindeki Çeşitli Hastanelerin yoğun bakım ünitelerinde çalışan hemşirelerin ötanazi hakkındaki düşünceleri. Tez Danışmanı: Prof Dr Nazan Alparslan. Çukurova Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi. Adana: 2005.
24. Alborzi J, et al. Investigating of moral distress and attitude to euthanasia in the ıntensive care unit nurses. Int J Pediatr 2018;6(11):8475-82.
25. Ray R, Raju M. Attitude towards euthanasia among ethiopian health professionals and its relationship with their death anxiety. International Journal of Multidisciplinary Educational Research 2017;6(9):157-72.
26. Özkıriş A, ve ark. Hekim tutumları üzerine bir çalışma: ölüm ve ölümcül hastaya yaklaşım. Düşünen Adam Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi 2011;24:89-100.
27. Uysal C, ve ark. Hekimlerin ölümle karşılaşma sıklıklarına göre ötanazi hakkındaki görüşlerinin değerlendirilmesi. Adli Tıp Bülteni 2013;18(3):91-7.
28. Kara B, Günay O. Euthanasia-related knowledge and attitudes of ıntensive care nurses working in five provinces in central anatolian region. Yoğun Bakım Dergisi 2017;8(3):77-81.
29. Özdemir K. Yoğun bakım hemşirelerinde görülen ölüm kaygısı. Tez Danışmanı: Yard Doç Dr Mine Ekinci. Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Psikiyatri Hemşireliği Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi. Erzurum: 2014.
30. Nehir S, ve ark. Üniversite öğrencilerinin ötenaziye ilişkin düşünceleri: bir yüksekokul örneği. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi 2006;1(2):26-36.
31. Iranmanesh S, Dargahi H, Abbaszadeh A. Attitudes of Iranian nurses toward caring for dying patients. Palliative and Supportive Care 2008;6:363–9.
32. Kumral B, Özdeş T. Tekirdağ ilindeki hekimlerin ötenaziye yaklaşımlarının değerlendirilmesi. Int J Basic Clin Med 2013;1(3):150-6.
33. Çelik S, ve ark. Yoğun bakım hemşirelerinin ötenazi hakkındaki düşünceleri. DEUHYO ED 2012;5(3):101-109.
34. Akkurt Yalçıntürk A, Batmaz M. Sağlık profesyonellerinin ötanazi hakkındaki düşünceleri. Hemşirelik Bilimi Dergisi 2018;1(2):23–28.
35. Çelik N. Yoğun bakım hemşirelerinin ölüme ve saygın ölüm ilkelerine ilişkin tutumları. Mersin Üniv Saglık Bilim Dergisi 2019;12(2):316-27.