XIV. yüzyılda yazılmış olan “Teşrihü’l-Ebdan min e’t-Tıb” adlı eserde spinal sinirlerin anatomisi

Anatominin görsel boyutunun ihmal edilemeyeceği, görsellikten yoksun bir anatomi eğitiminin hekimin iyi yetişmesini noksan bırakabileceği düşünüldüğünde geçmiş dönemlerdeki resimli anatomi kitaplarının oldukça kıymetli olduğu anlaşılacaktır. Bu çalışmanın amacı XIV. Yüzyılda yazılmış olan Teşrihü’l-Ebdan min e’t-Tıb adlı eserde bahsedilen spinal sinir anatomisinin incelenmesi ve o dönemdeki bilgilerin günümüz bilgileri ile karşılaştırılmasıdır.Kitapta, sinir sistemi ayrı bir başlık altında incelenmiştir. İlk olarak sinirler hakkında genel bilgiler verilmiş ardından kranial ve spinal sinirler anlatılmıştır. Yazar, eserinde insanlar ile hayvanlar arasında his ve hareket olmak üzere iki fark olduğunu ifade etmiştir. His ve hareketin merkezinin beyin olduğunu ve bütün sinirlerin beyne ulaştığını söylemiştir. Tarihi tıp kitaplarında eksik ve yanlış bilgiler olsa da bu kitapların bilimsel gelişimi göstermesi açısından değeri yüksektir. Mansur’un Teşrihü’l-Ebdan min e’t-Tıb isimli eserininanatomi tarihi açısından önemli bir yerinin olduğu, etkisinin kendinden sonraki dönemlere de yansıdığı görülmektedir. Eserde verilen bilgilerin eksiklikleri ve yanlışlıklarına rağmen bu eserin anatominin tarihsel gelişimine katkı sağladığını düşünmekteyiz. 

The anatomy of spinal nerves in the “Teşrihü’l-Ebdan Min e’t-Tıb” written in the fourteenth century

Considering that the visual dimension of anatomy cannot be ignored and an anatomy education without the visual part will make a doctor imperfect in their profession, it may be seen that pictorial anatomy books written in previous periods are highly valuable.The purpose of this study is to investigate the spinal nerve anatomy included in the work titled Teşrihü’l-Ebdan min e’t-Tıb written in the XIVth century and compare the information at that period to the information of our time.The nervous system was analyzed under a separate title in the book. Firstly, general information was provided about nerves, and then cranial and spinal nerves were described. The author stated in his work that there are two differences between humans and animals as feeling and movement. He stated that the center for feeling and movement is the brain and all nerves converge in the brain. Although there are insufficient or incorrect information in historical books of medicine, such books are highly valuable as they show the scientific progress. It is apparent that Mansur’s work titled Teşrihü’l-Ebdan min e’t-Tıb has a significant place in the history of anatomy, and its influence was reflected in the following periods. Despite the occasions of insufficient or incorrect information in the piece, we think it contributed to the historical development of anatomy.

___

  • 1. Acıduman A, Arda B. Anatominin görsel boyutu üzerine tarihsel bir örnek: Harîta-i Vücûd-i Beşer 1327 (1911/12). Cocuk Sagligi ve Hastaliklari Dergisi 2010;53(1):66-75 2. Ziaee AA. Persian Illustrated Anatomy from Timurid Iran. IOSR-JHSS 2014;19(2):49-52 3. Kâhya E, Bilgen B. Kitab-ı Teşrihü'l-ebdan min e't-tıb. Atatürk Kültür Merkezi, Ankara; 2014. 4. Khalili M, et al. Illustration of the heart and blood vessels in medieval times. Int J cardiol 2010; 143: 4-7 5. Çetkin M, et al. Anatomy of spinal nerves in the first Turkish illustrated anatomy handwritten textbook. Childs Nerv Syst2017;33(2):205-9. 6. Kâhya E. Şemseddîn-i İtȃkî’nin Resimli Anatomi Kitabı. Ankara Kültür Merkezi Yayınları, Ankara; 1996. 7. Kâhya E. Şemseddîn-i Itâkî. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı Yayın Matbaacılık, İstanbul; 1988. 8. Adıvar A. Osmanlı Türklerinde İlim, 4. baskı. Remzi Kitabevi, İstanbul; 1982. 9. Batırel HF. Early Islamic physicians and thorax. Ann Thorac surg 1999;67(2):578-80.