XIII. Yüzyılda Güçlü Bir Toplumun Gelişmesine Katkı Sunan Fatma Bacı ve Dünyanın İlk Kadın Örgütlerinden: Bacıyân-ı Rûm (Anadolu Bacılar Teşkilatı)
XIII. yüzyılda Ahi Evran tarafından kurulmuş olan Ahilik Teşkilatı bilim, sanat ve ahlakın ışığında ekonomik, sosyal ve kültürel faaliyetlerde bulunmuştur. Anadolu Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde yaptıkları faaliyetlerde insanı öncelemişler ve günümüze kadar ulaşan kültürel ve ahlaki miraslar bırakmışlardır. Ahilik teşkilatının yanı sıra neredeyse aynısı gibi faaliyet gösteren bir de kadın kolu vardır. Ahi Evran’ın karısı Fatma Bacı tarafından kurulan Bacıyan-ı Rûm ( Anadolu Bacıları Teşkilatı) kadınların ekonomik, sosyal ve kültürel anlamda gelişmesine katkı sunmuştur. Bilim, sanat ve ahlak temelinde faaliyetlerini sürdüren Ahilik Teşkilatı ve Bacıyan-ı Rûm cinsiyetçi tutum ve yaklaşımlardan uzak durarak her bir ferdin katkılarıyla toplumsal kalkınma için çalışmalarını sürdürmüşlerdir. Literatürde, Ahi Evran’ın hekim olduğu ve tıp ile ilgili de bilimsel eserler vermiş olduğu belirtilmektedir. Ahilik teşkilatının mesleki eğitim ve ahlaki değerleri hekimlik ile çok benzerlik göstermektedir. Fatma Bacı’nın kurduğu, Ahilik teşkilatının kadın kolu olan Bacıyân-ı Rûm örgütünün de kadın sanatkârlar yetiştirmesi açısından incelenmeye değer olduğunu düşünmekteyiz. Bu çalışmada, temeli yaklaşık 700 yıl öncesine kadar uzanan bir teşkilatın kadına değer verme motivasyonlarını yeniden ortaya çıkarmak amaçlanmaktadır. Bunun neticesinde ise günümüzde çözümü çok güç bir hal almış olan kadına yönelik olumsuz tutum ve davranışların çözümüne katkı sunacak tarihsel bir bakış açısı kazandırmaktır.
Anahtar Kelimeler:
Fatma Bacı, Bacıyan- ı Rûm(Anadolu Bacılar Teşkilatı)
Fatma Bacı Who Contributed to The Development of A Stronger Society In The XIIIth Century and One of The First Women's Organizations of The World: Bacıyân-ı Rum (Anatolian Sisters’ Organization)
The Akhism Organization, founded by Ahi Evran in the XIIIth century, made economic, social and cultural activities in the light of science, art and morality. During Anatolian Seljuk and Ottoman periods they did human-centered activities and have reached the cultural and moral heritage has reached today.Along with the Akhism organization, there is also a female arm which operates almost the same. Bacıyân-ı Rum (Anatolian Bacılar Organization), founded by Fatma Bacı (Sister Fatma), the wife of Ahi Evran, contributed to the development of women in economic, social and cultural sense. By continuing their activities on the basis of science, art and morality, the Ahilik Organization and Bacıyân-Rum have continued to work for the development of society with each individual, avoiding gendered attitudes and approaches. It is stated in the literature that Ahi Evran was a physician and gave scientific works related to medicine. The vocational education and moral values of the Akhism organization are very similar to those of medicine. We think that it is worth examining in terms of the training of female craftsmen of the Bacıyân-ı Rum organization which is established by Fatma Bacı and which is the women's arm of the Akhism organization. In this study, it is aimed to reevolve the motivation of women to give value to an organization which dates back to about 700 years ago. As a result, it is to gain a historical point of view which will contribute to the solution of negative attitudes and behaviors towards women, whose solution has become very difficult nowadays.
___
- 1. Çağatay N. Bir Türk Kurumu Olan Ahilik, Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1997;2, Ankara. 2. Köksal MF. Ahi Evran ve Ahilik, Kırşehir Valiliği Kültür Hizmeti, 2011;5:3, Kırşehir. 3. Çağatay N. Anadolu’da Ahilik ve Bunun Kurucusu Ahi Evren, TTK Belleten, 1982;423- 436. 4. Çubukçu H. Bâciyân-ı Rûm ve Anadolu Tasavvufundaki Yeri, FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 2015; 5:217-231. 5. Bayram M. Ahi Evran ve Ahilik, https://mikailbayram.tr.gg/AH%26%23304%3B-EVRAN-VE-AH%26%23304%3BL%26%23304%3BK.htm [Internet]. Erişim Tarihi: 05.05.2017 6. Bayram M. Fatma Bacı ve Bacyân-ı Rûm (Anadolu Bacılar Teşkilatı), Çizgi Kitabevi, Haziran 2016, Konya 7. Bayram M. Bacıyân- ı Rûm (Anadolu Bacılar) ve Fatma Bacı, Türkler, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara2002, c. 6, s. 365-379. 8. Gündüz A. Tarihî Süreç İçerisinde Türk Toplumlarında ve Devletlerinde Kadının Yeri ve Önemi, The Journal of Academic Social Science Studies, International Journal of Social Science Volume 5 Issue 5, p. 129-148, October 2012 s.144-145. 9. Sağol G. Destan Kahramanlarının Evlenmek İçin Göstermek Zorunda Oldukları Hünerler, Türklük Bilgisi Araştırmaları, 28/1, 2004;301- 310. 10. Paydaş K. Eflaki’nin Menakıb’ül Arifin Adlı Eserine Göre 13-14. yy’da Selçuklu Payitahtında Kadınların Konumu, The Journal of Academic Social Science Studies, Volume 6 Issue 8, p. 457-481, October 2013. 11. Okan N. Alevilikte Kadın Erkek Eşitliği Söylemine Eleştirel Bir Yaklaşım, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Antropoloji Dergisi, Sayı 28, s. 27-40, http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/71/1948/20381.pdf , [İnternet]. Erişim Tarihi: 02.11.2017 12. Kemaloğlu M. XI. – XIII. Yüzyıl Türkiye Selçuklu Devletinde Sosyal Zümreler, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, Sayı 4, s. 145- 158, Haziran 2011. 13. Bayram M. Fatma Bacı ve Bacıyân-ı Rûm (Anadolu Bacıları Teşkilatı), Nüve Kültür Merkezi Yayınları, Ocak 2008;3: 62- 63. 14. Döğüş S. Kadın Alplardan Bacıyân-ı Rûm’a (Anadolu Bacıları Teskilatı); Türklerde Kadının Siyasi ve Sosyal Mevkii, KSÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 2015;12:1:127-150. 15. Gülvahaboğlu A, Sosyal Güvenlik Öncüsü Ahi Evran Veli ve Ahilik, Memleket Yayınları, Kasım 1991, Yenişehir, Ankara. 16. Varinli İ, Akgül D. Günümüzde Uygulanan Kadınlara Yönelik İstihdam Projeleri ve Bacıyan- ı Rûmlarda Kadın, II. Uluslararası Ahilik Sempozyumu Kitabı, 19-20 Eylül 2012;75-86.
- ISSN: 1309-761X
- Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
- Başlangıç: 2010
- Yayıncı: OYA ÖGENLER