Gizem AYKAÇ, Mehmet Barlas UZUN, Gulbin ÖZÇELİKAY

Her Yönüyle Çay “Camellia Sinensis”

Çay, özellikle Türkiye’de olmak üzere tüm dünyada en fazla içilen ve içme alışkanlığı gittikçe artan bir bitki olarak 5000 yıllık bir geçmişe sahiptir.Bitki yeşil çay ve siyah çay olmak üzere iki çeşit olarak bilinir. Yeşil çay genellikle antioksidan özelliğinin fazla olması nedeniyle siyah çaya göre daha faydalıdır. Fakat tatları ve kimyevî bileşenleri, tutuldukları fermantasyon işlemlerine bağlı olarak değişir. Siyah çay, yeşil olarak kesilen yaprakların oksidasyonu ile yani yapraklar siyahlaşıncaya kadar nemli odalarda, soğukta tutularak elde edilir. Oksidasyon boyunca polifenol maddelerin (kanser oluşumunu engelleyen maddeler) çoğu, kuvvetli antioksidanlar ile birleşir ve antikanser özellikleri belli miktarda kaybolur. Bu sebeple yeşil çay, siyah çaya göre daha kuvvetli polifenoller içerdiğinden biraz daha güçlü bir antioksidandır.Öncelikle çayın iyi demlenmesi için kireçsiz su ve porselen demlik kullanılması önerilir. Her bir bardak için ortalama bir çay kaşığı dolusu çay demliğe konulmalıdır. Su kaynatılarak, kaynamış su demlikteki çay üzerine ilave edilir. Tam lezzetin ortaya çıkabilmesi için en az 5-7 dakika çayın demlenmesi için beklenilmeli ve daha sonra servis yapılmalıdır. Çay yaprakları midevi, kuvvet verici, idrar artırıcı ve kabız etkilerine sahiptir. Bu çalışmada, çayın tıbbı ve geleneksel kullanışlarından örnekler verilmenin yanında sosyal yönü üzerinde de tartışılacaktır

Anahtar Kelimeler:

Çay, Türk Kültüründe Çay, Camellia Sinensis, Thea Sinensis

Tea In Every Aspect “Camellia Sinensis”

Abstract Tea is the most driking plant in the whole world and its drinking habit is increasing gradually especially in Turkey. It has 5000 year old history. The plant is known as two different types of green tea and black tea. Green tea is more useful than black tea because of its much antioxidant activity. However its tastes and chemical compounds change depending on fermentation process applied. Black tea is gained by keeping leaves in cold, damp rooms until they get black as a result of oxidation of green leaves. Most of polyphenol substances combine with strong antioxidants during the oxidation and a certain amount of anticancer property is dissappeared. Green tea is stronger than balck tea in terms of antioxidant activity due to stronger polyphenols. For infuse tea better limeless water and porcelain teapot is recommended. Almost one teaspoonful tea should be put in pot per glass. Boiled water is poured on the tea in the pot. For taste it fully the tea should be kept in the pot at least 5 or 7 minutes. Tea leaf has gastric, roborant, diuretic effect and it causes constipation. In this study it will be discussed the social aspects of tea besides giving some examples about medicinal and traditional uses of it.

Keywords:

tea, tea in Turkish culture, Camellia sinensis, Thea sinensis,

PDF

___

Tanker M, Tanker N. Farmakognozi. Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Yayınları. Ankara; 2003.
Spillane E. George Joseph Camel. In The Catholic Encyclopedia. New York: Robert Appleton Company. 1908; [cited
Jun 26] Available from: http://www.newadvent.org/cathen/03216b.htm
MEB. Yiyecek içecek hizmetleri çay hazırlama ve servisi. mesleki eğitim ve öğretim sisteminin güçlendirilmesi projesi. Ankara; 2006.
Demirhan A. Şifalı bitkiler, Doğal ilaçlarla geleneksel tedaviler. Alfa Yayınları. İstanbul; 2001.
Güneş S. Türk Çay Kültürü ve Ürünleri. Milli Folklor. 2012;93: 234-251.
Devlet Planlama Teşkilatı. Gıda sanayii özel ihtisas komisyonu raporu; çay sanayii alt komisyon raporu. Sekizinci beş yıllık kalkınma planı; 2012; Ankara
Çelik F. Çay (Camellia sinensis); İçeriği, Sağlık üzerindeki koruyucu etkisi ve önerilen tüketimi. Türkiye Klinikleri Tıp Bi- limleri Dergisi. 2006; 26: 642-648.
Baytop T. Türkiye’de bitkilerle tedavi; geçmişte ve bugün. İstanbul Üniversitesi Yayınları; 1984.
Ook MH, El Bedouı J, Schini-Kerth VB. Antiangiogenic properties of natural polyphenols from red wine and green tea. Journal of Nutritional Biochemistry. 2005;16: 1-8.
El Bedoui J, Oak MH, Anglard P, Schini-Kerth VB. Catechins prevent vascular smooth muscle cell ınvasion by ınhibiting mt1-mmp activity and mmp-2 expression. Cardiovasc Research. 2005; 67: 317-325
Tosun İ, Karadeniz B. Çay ve çay fenoliklerinin antioksidan aktivitesi. On Dokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Der- gisi. 2005; 20(1): 78-83
PDR for Herbal Medicines. Toprak D, Karaca E. Yeşil Çay. [Internet] Son Erişim: 10.04.2013. Erişim: http://www.ulusalcaykonseyi.org.tr/dosyalar/ Ye%C5%9Fil%20%C3%87ay.pdf
Ito En [Internet]. Preparing Tea. Son Erişim: 06.05.2013. Son Erişim: https://www.itoen.com/media/pdf/preparing_tea.pdf
Erdemir AV. Genel hatlarıyla cha-no-yu. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2010; 29: 105-115
Reimertz S. Çayın Kültür Tarihi. Dost Kitabevi Yayınları. Ankara; 2003
Ulusay Çay Konseyi [Internet]. Çay Nasıl Demlenir? Son Erişim: 19.05.2013. Erişim: http://www.ulusalcaykonseyi.org. tr/index.php/cay-demleme
Çay Demlemede Sürenin Önemi. Çay Dünyası Gazetesi. 6 Mart 2012
Tezcan M. Erzurum kültürü ve kişiliği. Tarih İçinde Erzurum Sempozyumu. Erzurum; 1987
Ntvmsnbc Arşivi [Internet]. Poşet çay bu yıl yüz yaşına giriyor. Son Erişim: 19.08.2013. Erişim: http://arsiv.ntvmsnbc. com/news/449878.asp
Çay Endüstrisinde İş Sağlığı ve Güvenliği. Köy-Koop Haber Gazetesi. Ağustos, 2012. Sayı 12
Ulusay Çay Konseyi [Internet]. Kaliteli Çayı Nasıl Anlarız?. Son Erişim: 19.05.2013. Erişim: http://www.ulusalcaykonseyi. org.tr/index.php/kaliteli-cay-i-nasil-anlariz
Chaturvedula VSP., Prakash, I. The aroma, taste, color and bioactive constituents of tea. Journal of Medicinal Plants Research. 2011; 5(11): 2110-2124
Honda Y. History of turkish tea drinking habits. Proceedings of Turkish Tea Culture Lecture Meeting ; 2012 May, 22 ; Tokyo
TÜİK [Internet]. Bitkisel Üretim İstatistikleri. Haber Bülteni. Sayı: 13661. Son Erişim: 27.06.2013 Erişim: http://www. tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=13661
Üstün R. Türkiye’de Kaçak Çay Raporu. Son Erişim: 27.06.2013. Erişim: http://www.biriz.biz/cay/raporlar/turkiyede_ka- cak_cay_raporu.pdf
Kişi Başına Çay Tüketimi 3,4 Kilogram. Aktif Haber Gazetesi. 10 Aralık 2012