Meme kanserli hastalarda progresif gevşeme egzersizlerinin kemoterapi semptomlarına etkisi: Literatür derlemesi

Meme kanseri, dünyada görülme sıklığı açısından artış gösteren sağlık sorunlarından biridir ve kadınlar arasında en sık görülen kanser türüdür. Meme kanserinin tedavisinde kullanılan kemoterapi ilaçları, kanserli hücreleri yok etmenin yanı sıra, normal olan sağlıklı hücrelere de zarar verdiğinden, hastalarda pek çok yan etkiye neden olmaktadır. Ağrı, yorgunluk, bulantı kusma, anksiyete, depresyon, iştahsızlık, uyku problemleri, cilt ve tırnak değişiklikleri, nefes darlığı, ağız ülserleri ve kas ve sinir sistemine ait yan etkiler gibi önemli semptomlar hastaların yaşam kalitesini olumsuz etkilemektedir. Kemoterapiye bağlı semptomların yönetiminde, farmakolojik tedavilerin yanı sıra çok sayıda farmakolojik olmayan yaklaşımlar da kullanılmaktadır. Bu yöntemlerden biri de kolay öğrenilen, maliyet gerektirmeyen ve yan etkileri olmayan gevşeme egzersizleridir. Literatürde yapılan çalışmalara göre; progresif gevşeme egzersizlerinin, meme kanserli hastalarda kemoterapi semptomlarının şiddetini azaltmada olumlu etkisi olduğu görülmüştür. Hastaların semptom şiddetlerinin kontrol altına alınması ile biyopsikososyal iyi olma durumlarının arttırdığı görülmektedir. Bu literatür derlemesindeki amaç; hemşireleri, gevşeme egzersizleri ve kemoterapi semptom yönetimi konusunda bilgilendirmek ve literatüre katkı sağlamaktır.

Anahtar Kelimeler:

Gevşeme egzersizleri, kemoterapi, kemoterapi semptomları, meme kanseri

PDF

___

1. International Agency for Research on Cancer,(2012). GLOBOCAN 2012: estimated cancer incidence, mortality and prevalence worldwide in 2012.http://globocan.iarc.fr/Pages/fact_sheets_population.aspx?country=792. Erişim tarihi: 11.12.2017
2. Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı. Halk Sağlığı Kurumu, Türkiye Kanser İstatistikleri,2014. http://kanser.gov.tr/daire-faaliyetleri/kanser-istatistikleri. Erişim Tarihi: 11.12.2017
3. Aydıner A, Topuz E. Evre I ve II Meme Kanserinde Adjuvan Sistemik Tedavi. Eds.:Topuz E, Aydıner A, Dinçer M. Meme Kanseri. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri, 2003;398-430.
4. Can G. Antineoplastik İlaçların Yan Etkileri ve Hemşirelik Yaklaşımları. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi 2005;2 (2):8-15
5. Huang S.T., Good M., Zauszniewski J.A. The effectiveness of music in relieving pain in cancer patients: a randomized controlled trial. International journal of nursing studies 2010;47(11):1354-1362.
6. Kwekkeboom K.L., Gretarsdottir E. Systematic review of relaxation interventions for pain. Journal of Nursing Scholarship 2006;38(3), 269-277.
7. Rodgers G.M., Becker P.S., Blinder M., Cella D., Chanan-Khan A., Cleeland C.,et al. Cancer-and chemotherapy-induced anemia. Journal of the National Comprehensive Cancer Network 2012;10(5):628-653.
8. Çınar S. Kanserli Hastalarda Yorgunluk. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi 2009; 17(1):61-68.
9. de Carvalho E.C., Martins F.T.M., dos Santos, C.B.A pilot study of a relaxation technique for management of nausea and vomiting in patients receiving cancer chemotherapy. Cancer nursing 2007;30(2):163-167.
10. Tipton J.M., McDaniel R.W., Barbour L., Johnston M.P. Putting evidence into practice: evidence-based interventions to prevent, manage, and treat chemotherapy-induced nausea and vomiting. Clinical Journal of Oncology Nursing 2007;11(1):69-78
11. Martin R.C., Dahlen E.R. Cognitive emotion regulation in the prediction of depression, anxiety,stress, and anger. Personality and individual differences 2005;39(7):1249-1260.
12. Yılmaz B., Erdem D., Kemal Y. Kanser hastalarında beslenme. İç hastalıkları dergisi 2011;18(3):133-143.
13. Roscoe J.A., Perlis M.L., Pigeon W.R., O'Neill K.H., Heckler C.E., Matteson-Rusby S.E., et al. Few changes observed in polysomnographic-assessed sleep before and after completion of chemotherapy. Journal of psychosomatic research 2011;71(6):423-428.
14. Gilbar P., Hain A., Peereboom V.M. Nail toxicity induced by cancer chemotherapy. Journal of Oncology Pharmacy Practice 2009;15(3):143-155.
15. Akyolcu N. Kanserli Hastalarda Dispne Ve Hemşirelik Bakımı. CÜ Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2002;6(1):1-8.
16. Çavuşoğlu H. Oral mukozit yönetiminde kanıta dayalı hemşirelik. Türkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences 2007;27(3):398-406.
17. Janusch M., Fischer M., Marsch W.C.H., Holzhausen H.J., Kegel T., Helmbold P. The hand-foot syndrome–a frequent secondary manifestation in antineoplastic chemotherapy. European Journal of Dermatology 2006;16(5):494-499.
18. Carelle N., Piotto E., Bellanger A., Germanaud J., Thuillier A., Khayat D. Changing patient perceptions of the side effects of cancer chemotherapy. Cancer 2002;95(1):155-163.
19. Alacacıoğlu A., Yavuzşen T., Diriöz M., Yeşil L., Bayrı D., Yılmaz Y. Kemoterapi alan kanser hastalarında anksiyete düzeylerindeki değişiklikler. Uluslararası Hematoloji-Onkoloji Dergisi 2007;17: 87-93. 20. Fan G., Filipczak L., Chow E. Symptom clusters in cancer patients: a review of the literature. Current Oncology 2007;14(5):173-179.
21. Kim J.E.E., Dodd M.J., Aouizerat B.E., Jahan T., Miaskowski C. A review of the prevalence and impact of multiple symptoms in oncology patients. Journal of pain and symptom management 2009;37(4):715-736.
22. Clark J.A., Talcott J.A. Symptom indexes to assess outcomes of treatment for early prostate cancer. Medical care 2001;39(10):1118-1130.
23. Alligood M.R. Nursing Theorists and Their Work-e-Book. Elsevier Health Sciences, 2013.
24. Stuart GW. Cognitive behavioral therapy. Principles and Practice of Psychiatric Nursing, 7th edition: Eds GW Stuart, MT Laraia,2001:658-673.
25. McCallie M.S., Blum C.M., Hood C.J. Progressive muscle relaxation. Journal of Human Behavior in the Social Environment 2006;13(3):51-66.
26. Seers K., Carroll D. Relaxation techniques for acute pain management: a systematic review. Journal of Advanced Nursing 1998;27(3):466-475.
27. Charalambous A. The effect of progressive muscle relaxation and guided imagery in improving psychological well-being and quality-of-life for breast and prostate cancer patients: Initial report. European Journal of Integrative Medicine 2011;3(3):125.
28. Kwekkeboom K.L., Hau H., Wanta B., Bumpus M. Patients’ perceptions of the effectiveness of guided imagery and progressive muscle relaxation interventions used for cancer pain. Complementary therapies in clinical practice 2008;14(3):185-194.
29. Kim S.D., Kim H.S. Effects of a relaxation breathing exercise on fatigue in haemopoietic stem cell transplantation patients. Journal of clinical nursing 2005;14(1):51-55.
30. Simeit R., Deck R., Conta-Marx B. Sleep management training for cancer patients with insomnia. Supportive care in Cancer 2004;12(3):176-183.
31. Song Q.H., Xu R.M., Zhang Q.H., Ma M., Zhao X.P. Relaxation training during chemotherapy for breast cancer improves mental health and lessens adverse events. International journal of clinical and experimental medicine 2013;6(10):979.
32. Berger A.M., VonEssen S., Kuhn B.R., Piper B.F., Farr L., Agrawal S.et al. Feasibility of a Sleep Intervention During Adjuvant Breast Cancer Chemotherapy. In Oncology nursing forum 2002;29(10):1431-1441.
33. Berger A.M., VonEssen S., Kuhn B.R., Piper B.F., Agrawal S., Lynch J.C., Higginbotham P. Adherence, sleep, and fatigue outcomes after adjuvant breast cancer chemotherapy: results of a feasibility intervention study. In Oncology nursing forum 2003;30(3):513-522.
34. Demiralp M., Oflaz F., Komurcu S. Effects of relaxation training on sleep quality and fatigue in patients with breast cancer undergoing adjuvant chemotherapy. Journal of clinical nursing 2010;19(7‐8):1073-1083. 35. Molassiotis A. A pilot study of the use of progressive muscle relaxation training in the management of post‐chemotherapy nausea and vomiting. European Journal of Cancer Care 2000;9(4):230-234.
36. Molassiotis A., Yung H.P., Yam B.M., Chan F.Y., Mok T. The effectiveness of progressive muscle relaxation training in managing chemotherapy-induced nausea and vomiting in Chinese breast cancer patients: a randomised controlled trial. Supportive Care in Cancer 2002;10(3):237-246
37. Yilmaz S.G., Arslan S. Effects of progressive relaxation exercises on anxiety and comfort of Turkish breast cancer patients receiving chemotherapy. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention 2015;16(1):217-220.
38. Yoo H.J., Ahn S.H., Kim S.B., Kim W.K., Han O.S. Efficacy of progressive muscle relaxation training and guided imagery in reducing chemotherapy side effects in patients with breast cancer and in improving their quality of life. Supportive Care in Cancer 2005;13(10):826-833.
39. Nazik E., Öztunç G., Şahin B. Kemoterapi Alan Meme Kanserli Hastalarda Progresif Gevşeme Egzersizlerinin Uyku Kalitesi Ve Ağrıya Etkisi. Journal Of Anatolia Nursing And Health Sciences 2014;17(3):171-178.