Hekim dışı sağlık çalışanlarının sigara içme ve bağımlılık düzeyleri ile ilişkili etmenler

Amaç: Tütün kullanım toplumun tüm kesimlerinde olduğu gibi sağlık çalışanlarında da önemli bir sağlık sorunudur ve sağlık çalışanlarının tütün kullanımına ilişkin görüşleri toplumun sağlık davranışları üzerine etkilidir. Bu çalışmanın amacı bir üniversite hastanesinde hekim dışı sağlık çalışanlarının, sigara içme durumlarının, bağımlılık düzeylerinin, dumansız hava sahası uygulamasıyla ilgili görüşlerinin ve sigara içmeleriyle ilişkili etmenlerin belirlenmesidir. Yöntem: Kesitsel nitelikte olan bu çalışma Mart-Nisan 2016 tarihlerinde yürütülmüştür. Adnan Menderes Üniversitesi Uygulama ve Araştırma Hastanesi’nde çalışan ve çalışmaya katılmayı kabul eden 308 hekim dışı sağlık personeli [Hemşire, ebe, acil tıp teknikeri (ATT)] araştırma grubunu oluşturmuştur. Katılımcıların sigara içme durumları, sosyo-demografik özellikleri sorgulanmıştır. Sigara kullananların bağımlılık düzeyini belirlemek için Fagerström Nikotin Bağımlılık Ölçeği uygulanmıştır. İstatistiksel değerlendirmede “Ki-Kare Testi” ve “Fisher’s Exact Test” kullanılmış ve anlamlılık sınırı olarak p<0.05 alınmıştır. Bulgular: Katılımcıların %35.1’i sigara kullandığını bildirmiştir. Kadın sağlıkçıların %31.1’i, erkeklerin %61’i sigara kullanmaktadır. Katılımcıların %47.1’i çok yüksek düzeyde nikotin bağımlısıdır. Hekim dışı sağlık çalışanlarında, her iki cinsiyet için de geliri az olanların daha fazla sigara içtiği saptanmıştır (p<0.05). Bekâr ve eğitim durumu düşük olan kadınlar istatistiksel olarak anlamlı biçimde daha fazla sigara içmektedir (p<0.05). Her iki cinsiyet için çalışma birimi, çalışma yılı, biçimi ve haftalık çalışma saati ile sigara kullanımı arasında anlamlı fark saptanmamıştır (p>0.05). Sonuç: Hekim dışı sağlık çalışanlarının rol model olması beklenirken topluma kıyasla sigara kullanma yaygınlıklarının yüksek olduğu, ancak büyük oranda hastanelerde dumansız hava sahası uygulamasının gerektiğini ifade ettikleri görülmektedir. Bekâr ve düşük eğitimli kadın sağlık çalışanları sigara içme konusunda riskli gruplardır. Sigara içmekte olan sağlık çalışanlarının bu bağımlılıktan kurtulmaları için profesyonel yardım almalarının sağlanması, sigara bırakma polikliniklerine yönlendirilmesi yararlı olacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Fagerström Nikotin Bağımlılık Testi, Sigara kullanımı, hekim dışı sağlık çalışanı, Fagerström Nikotin Bağımlılık Testi, dumansız hava sahası uygulaması

PDF

___

1. World Health Organization (2016). MPOWER Tütün salgınını kontrol etmeye yönelik politika paketi. http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/43888/5/9789241596633_tur.pdf.
2. Mathers CD, Loncar D. Projections of global mortality and burden of disease from 2002 to 2030. PLoS Med, 2006; 3(11): e442.
3. Tütün Kontrolunda Sağlık Profesyonellerinin Rolü Çeviri: Prof. Dr. Nazmi Bilir Dr. Gökhan Telatar Hacettepe Üniversitesi Halk Sağlığı Enstitüsü; (Dünyada ve Türkiye’de Tütün Kullanımı Epidemiyolojisi 2012. https://issuu.com/journalagent/docs/tghyk.34 .
4. http://www.who.int/tobacco/surveillance/en_tfi_gats_turkey_2009.pdf?ua=1
5.World Health Organization 2015.Tobacco.http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs339/en/.
6. Küresel Yetişkin Tütün Araştırması -.www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1042
7.Küresel Yetişkin Tütün Araştırması Türkiye 2012 ISBN: 978-975-590-502-0 Sağlık Bakanlığı Yayın No: 948. THSK http://www.halksagligiens.hacettepe.edu.tr/KYTA_TR.pdf
8.http://www.havanikoru.org.tr/dosya/eylem_plani/ulusal-tutun-kontrol-programi-eylem-plani.pdf)
9.http://havanikoru.saglik.gov.tr/dosya/Docs_Arastirmalar/Turkiyede_Saglik_Calisanlari_Arasinda_Sigara_Icme_Durumu_ve_Etkileyen_Faktorler_Arastirmasi_Kisa.pdf).
10. Uysal MA, Kadakal F, Karşıdağ Ç, et al. Fagerstrom test for nicotine dependence: Reliability in a Turkish sample and factor analysis. Tüberküloz ve Toraks Dergisi 2004;52(2):115-21.
11. Erbaycu A.E., Aksel N., Çakan A., Özsöz A., İzmir İlinde Sağlık Çalışanlarının Sigara İçme Alışkanlıkları. Toraks Dergisi. Nisan 2004. Cilt:5, Sayı:1 s:6-9.
12. Altın R., Kart L., Ünalacak Ü., Dutkun Y., Örnek T., Tıp Fakültesi Hastanesinde Çalışanlarda Sigara İçme Prevelansı ve Sigaraya Karşı Tutumlarının Değerlendirilmesi. Kocatepe Tıp Dergisi, 5:63-67 Mayıs 2004.
13. Ayşe Turan, Pelin Duru Çetinkaya, Ercan Çil, Ferhat Çetinkaya, Ahmet Levent Başaran Adana Numune Eğitim ve 2014;2 (2):6-9 Araştırma Hastanesi Tıp Dergisi)
14. Sağlıkçı Gençler Sigara Yasaklarını Destekliyor mu? Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Görüşleri Raika Durusoy, Aslı Davas Aksan, Hür Hassoy, Işıl Ergin Tur Toraks Der2011; 12: 145-52
15. Türkiye’de Çeşitli Sağlık Kurumlarında Doktor, Hemşire ve Tıp Fakültesi Öğrencilerinin Sigara İçme Boyutu Sabahat TEZCAN, Nazan YARDIM Tüberküloz ve Toraks Dergisi 2003; 51(4): 390-397
16. Current and past smoking patterns in a Central European urban population: a cross-sectional study in a high-burden country Narine K. Movsisyan, Ondrej Sochor, Eva Kralikova, Renata Cifkova, Hana Ross and Francisco Lopez-Jimenez. BMC Public Health 2016,16:571.
17. Lopez AD, Collishaw NE, Piha T (1994) A descriptive model of the cigarette epidemic in developed countries. Tob Control 3:242–247.
18. Huisman M, Kunst AE, Mackenbach JP (2005) Inequalities in the prevalence of smoking in the European Union: comparing education and income. Prev Med 40:756–764.
19. Hassoy H, Ergin I, Kunst AE: Socioeconomic inequalities in current Daily smoking in five Turkish regions. Int J Public Health (2014) 59:251–260.