Türkiye'nin iktisadi ve siyasi tarihinde toprak reformu tartışmalarının rolü

Toprak reformu tartışması, Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşundan itibaren aralıklı olarak gündeme gelmiş ve gündeme geldiği her dönemde iktidarı elin¬de tutan mülk sahibi sınıfın iç kompozisyonunda, kentli sermaye sahipleri ve büyük toprak sahipleri arasındaki dengeler üzerinden geçici bir çözüme ulaş¬mıştır. Giderek şiddetlenen tartışma, çok partili rejime geçişle birlikte ülke siyasetindeki temel taraflaşmanın fay hattını oluşturmuş; Cumhuriyet Halk Partisi ile Demokrat Parti arasındaki ayrışmanın merkezinde kentli burju¬vazi ile büyük toprak sahiplerinin çıkarları arasındaki farklılıklar durmuştur. Tartışma, herhangi bir belirleyici sonuca ulaşmamış, daha çok büyük toprak sahiplerinin tedricen burjuvalaşması ve kentlileşerek topraklarına yabancı laşması sonucunda sönümlenmiştir. Bu bakımdan toprak reformu tartışması, Türkiye siyaset tarihinin en önemli başlıklarından birini oluşturmaktadır ve bu konuda yapılacak kapsamlı bir analiz yoluyla Türkiye toplumunun sınıfsal gelişimi hakkında çok önemli bulgulara ulaşmak mümkündür. Bu çalışmanın amacı, Türkiye 'de kapitalizmin, modern toplumsal sınıfların ve siyasi iktidarın gelişimini toprak reformu bağlamında ele almaktır.

Anahtar Kelimeler:

arazi kullanımı, Türkiye

The role of land reform debate in the economic and political history of Turkey

The debate on land reform has surfaced intermittently after the foundation of Turkish Republic and was temporarily resolved at each of these debates according to the internal balance of the ruling propertied class between the metropolitan capitalists and large landowners. The debate became heated after transition to multi-party democracy and formed the fault line in the main divide of Turkish politics; in the middle of which stood the conflicting interests of metropolitan bourgeois and large landowners represented respectively by Cumhuriyet Halk Partisi and Demokrat Parti. The debate did not reach a definitive conclusion but faded away as the large landowners gradually merged with the metropolitan bourgeois and became alienated to their rural property. In this sense, land reform debate is one of the most important topics in the history of Turkish politics and it is possible to reach very important conclusions about the development of modern classes in Turkish society through a thorough analysis of this topic. This article aims at examining the development of capitalism, modern social classes and political power in Turkey in the context of land reform.

Keywords:

land use, Turkey,

PDF

___

Aktan, Reşat, "Toprak Reformu," Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi Sayı 20, No: 2, Haziran 1965.
Avcıoğlu, Doğan, Türkiye 'nin Düzeni (Dün-Bugün-Yarın), Bilgi Yayınevi, Ankara, 1969.
Barkan, Ömer Lütfi, "Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu ve Türkiye'de Zirai Bir Reformun Ana Meseleleri", Toplu Eserler 1, Gözlem Yayınları, İstanbul, 1980.
Boratav, Korkut, Türkiye İktisat Tarihi 1908-2002, İmge Yayınları, İstanbul, 2004.
Hinderink, Jan ve Kıray, Mübeccel, Social Stratification as an Obstacle to Development: A Study of Four Turkish Villages, Praeger Publishers, New York, 1970.
Karaömerlioğlu, Asım, "Bir Tepeden Reform Denemesi: 'Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu'nun Hikâyesi", Birikim, Sayı 107, Mart 1998.
Keyder, Çağlar ve Şevket Pamuk, "Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu Üzerine Tezler", Yapıt 8, Aralık - Ocak 1984-1985.
Köymen, Oya (Silier soyadıyla), Türkiye 'de Tarımsal Yapının Gelişimi (1923-1938), Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 1981.
Köymen, Oya, "Türkiye Tarımı ve Tarım Politikaları 1923-1980", Sosyalist Türkiye Hangi Kaynaklarla Kalkınacak? içinde, NK Yayınları, İstanbul, 2003.
Küçük, Yalçın, Türkiye Üzerine Tezler 1908-1988 I, Tekin Yayınları, İstanbul, 1997.
Oral, Necdet, Türkiye Tarımında Kapitalizm ve Sınıflar: IMF ve Dünya Bankası Programlarının Türkiye Tarımına Etkileri, Ziraat Mühendisleri Odası, Ankara, 2006.
Önal, Nevzat Evrim, "Tanzimat'tan Cumhuriyete Tarımsal Dönüşüm 1858-1918", 1. Anadolu Uluslararası Ekonomi Kongresi'nde Sunulmuş Tebliğ, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir, 2009.
Pamak, Mehmet, Türkiye 'de Toprak Tarım Reformu ve Köy Kalkınması, Emel Yayınları, Ankara, 1982.
Rozaliev, Y.N., Türkiye'de Kapitalizmin Gelişme Özellikleri (1923- 1960), Onur Yayınları, Ankara, 1978.
Sertel, Sabiha, Roman Gibi, Ant Yayınları, İstanbul, 1969. Tezel, Yahya, Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi, Yurt Yayınları, Ankara, 1986.
Tökin, İsmail Hüsrev, Türkiye Köy İktisadiyatı, İletişim Yayınları, İstanbul, 1990.
Tökin, İsmail Hüsrev, "Türkiye Köy İktisadiyatında Toprak Rantı", Kadro, Sayı 4, Nisan 1932.