Doğal kaynağa dayalı sermaye birikimi ve orman sayılan alanlarda mülkiyet hakları

Orman sayılan alanlarda mülkiyet hakları çeşitli kesimlerin dahil olduğu politik bir süreçle biçimleniyor. Son yüzelli yılı aşkın dönemde bu süreç orman ekosistemlerinde doğal kaynağa dayalı sermaye birikimi bağlamında biçimlendi. Bu yazının amacını bu alanlarda mülkiyet haklarındaki değişimleri sermaye birikim sürecinde devletin taşıdığı işlevler ve emeğin denetlenme biçimlerindeki dönüşümler bağlamında açıklamak oluşturuyor. Yazıda orman arazilerinde mülkiyet haklarının dönüşüm süreci son yüz elli yıldaki üç önemli dönüm noktası çerçevesinde ele alınıyor. İlk dönüm noktasını bireysel mülkiyet haklarının oluşturulduğu ve özellikle kolonilerdeki tropikal ormanlarda devlet mülkiyeti ilkesinin ön plana çıktığı ondokuzuncu yüzyıl ortaları oluşturuyor. İkinci dönüm noktası orman sayılan alanlarda mülkiyet haklarının yalnız sermaye birikiminin değil aynı zamanda ekolojik dengenin sürdürülebilirliği çerçevesinde müzakere edildiği yirminci yüzyıl ortalarına rastlıyor. Üçüncü olarak orman ekosistemlerinde doğal kaynağa dayalı sermaye birikim sürecinde devletin oynadığı rolün dönüştüğü 1980 sonrası ele alınıyor. Yazıda Türkiye ormanlarındaki gelişmeler dünya ormanlarındaki, özellikle de dünya ticaretinin odaklandığı tropikal bölge ormanlarındaki gelişmelerle ilişki içinde ele alınıyor.

Anahtar Kelimeler:

doğal kaynaklar

Natural resource based capital accumulation and property rights in forest areas

Property rights in areas designated as forest are shaped through a political process in which a variety of social groups are involved. For more than 150 years this process has taken place in the context of natural resource based capital accumulation. The aim of this study is to set transformations in property rights in these areas in the context of changes in the functions of the state and the control of labour in capital accumulation. Transformations in property rights in forest areas is analyzed in three landmark dates: mid-Nineteenth Century when individual property rights were constituted and the principle of state property in forest areas was taken up particularly by colonial administrations in tropical forests, mid-Twentieth Century when property rights in forest areas were negotiated in the framework not only of the sustainability of capital accumulation but also the sustainability of global ecosystems, and post-1980 period when the role of states in natural resource based capital accumulation went through transformations. Developments in forests in Turkey are analyzed in relation to developments in the tropical forests where most part of global trade takes place.

Keywords:

natural resources,

___

Ayaz, Hüseyin, Orman Sınırları Dışına Arazi Çıkarma Uygulamasının Yasal Boyutu ve Sosyo-Ekonomik Nedenleri Üzerine Bir Araştırma, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon, 1998.
Ayaz, Hüseyin, Türkiye Ormancılığı'nda 4785 Sayılı Yasanın Uygu- . lanması ve Sonuçları Üzerine Bir Araştırma, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon, 2004.
Chomitz, Kenneth M., At Loggerheads? Agricultural Expansion, Po¬verty Reduction, and Environment in the Tropical Forests, A World Bank Policy Research Report, The World Bank, Washington DC, 2007.
Çağlar, Yücel, "Devlet Ormancılığındaki Özelleştirmeci Uygulamaların ve Sonuçlarının Özgün Boyutları", Türkiye Sosyal Bilimler Kongresi 'ne sunulan bildiri, Ankara, 2009.
Çağlar, Yücel, "'Orman Köylüleri' ve Küçük Üreticilik Üzerine", Onbirinci Tez, Sayı: 7, 1987, s. 59-83.
Çağlar, Yücel, "Türkiye 'Ormanlarındaki' Değişmeler", Türkiye'de Çevrenin ve Çevre Korumanın Tarihi Sempozyumu, Tarih Vakfı, İstanbul, 2000, s. 62-79.
Çağlar, Yücel, Türkiye 'de Orman Köyleri ve Kalkındırılmasına Yönelik Etkinlikler, Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları, No.340, Ankara, 1986.
Dursun, Selçuk, Forest and the State: History of Forestry and Forest Administration in the Ottoman Empire, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Sabancı Üniversitesi, İstanbul, 2007.
DPT, Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı Ormancılık Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Ankara, 2001.
Hardin, Garret, "The Tragedy of the Commons", Science, Sayı: 162, 1968, s. 1244-1245.
İslamoglu, Huri, "Property as a Contested Domain: A Reevaluation of the Ottoman Land Code of 1858", New Perspectives on Property and Land in the Middle East, (Ed. Roger Owen), Harvard Middle Eastern Monographs, MA, 2000, s. 3-63.
İslamoğlu, Huri, "Towards a Political Economy of Legal and Administrative Constitutions of Individual Property", Constituting Mo¬dernity Private Property in the East and West, (Ed. Huri İslamoğlu), I.B.Tauris, London, New York, 2004, s. 3-35.
Klooster, Dan, "Community Forestry and Tree Theft in Mexico: Resis-tance or Complicity in Conservation?", Forests Nature, People, Power (Ed. Martin Doornbos, Ashwani Saith, Ben White), Blackwell, Oxford, 2000, s. 275-299.
McCarthy, John F., "The Changing Regime: Forest Property and Reformasi in Indonesia", Forests Nature, People, Power (Ed. Martin Doornbos, Ashwani Saith, Ben White), Blackwell, Oxford, 2000.
North, Douglas.C., Structure and Change in Economic History, Norton, New York, 1981.
Nygren, Anja, "Development Discourses and Peasant-Forest Relations: Natural Resource Utilization as Social Process", Forests Nature, People, Power (Ed. Martin Doornbos, Ashwani Saith, Ben White), Blackwell, Oxford, 2000, s. 11-35.
Ostrom, Elinor, Governing the Commons: The Evolution of Institutions for Collective Action, Cambridge University Press, Cambridge, 1990.
Peluso, Nancy Lee, Rich Forests, Poor People, Resource Control and Resistence in Java, University of California Press, Berkeley, Los Angeles, 1994.
Sivaramakrishnan, K., "State Sciences and Development Histories: Encoding Local Forestry Knowledge in Bengal", Forests Nature, People, Power (Ed. Martin Doornbos, Ashwani . 69-100.
World Bank, Turkey Forestry Sector Review, Report No. 22458-TU, 27 Haziran, 2001.