Su ve atık su altyapı yatırım alanında kamu özel ortaklığı modeli

16-22 Mart 2009 tarihinde İstanbul‘da gerçekleştirilen 5. Dünya Su Forumu, su ve atıksu alanında gelişmekte olan ülkelerde önemli bir altyapı açığı olduğunu ve bu açığın ancak maliyetin karşılanması koşulunu gözeten bir finansman ve yönetim modeli ile aşılabileceğini açıkladı. Böylelikle, su ve atıksu hizmet alanının metalaştırılmasının çeşitli biçimlerinden biri olan Kamu Özel Ortaklıkları da Forum vesilesiyle yeniden gündeme getirilmiş oldu. Kamu Özel Ortaklıklarının, su alanındaki uluslararası aktörler tarafından 80‘li yıllardan başlayarak çeşitli defalar gündeme getirilişi, ortaya konulan modelin anlaşılabilmesi için gündeme getiriliş dönemlerinin incelenmesi gerektiğini gösterdi. Su ve atıksu altyapı hizmetlerinin örgütlenmesini belirleyen dört dönem olduğu tespit edildi. Bu dönemlerden her birinin doğal tekel alanı olarak nitelendirilen ve kamu yararı gözetilerek örgütlenen su ve atıksu alanını dünya kapitalist sisteminin kendini yeniden üretme dinamik ve politikaları doğrultusunda dönüştürdüğü gösterilmeye çalışıldı. Böylelikle, Kamu Özel Ortaklığı kavramsallaştırmasının, ardındaki tarihsellikle birlikte düşünülmesi gerektiği ortaya konmuş oldu.

Anahtar Kelimeler:

su kaynakları, altyapı, atık su

Public private partnership in water: Model for private sector participation in infrastructure investment

5th World Water Forum which took place in Istanbul on 16-22 March 2009, declared that there was an important infrastructure gap in water and wastewater fields, especially in developing countries and that this gap could only be overcome by a new financial and management model, regarding the cost recovery criterion. Consequently, Public Private Partnerships, which are one of the various forms of commodification in water and wastewater field, become hereby a current issue once again. The fact that Public Private Partnerships have been brought to the fore several times by international actors in water field since the 80s reveals that in order to figure out this model the periods, brought forward through this model, should be analyzed. Four periods, determining the organization of water and wastewater services, are ascertained. It is tried to show that each of these periods transform water and wastewater services, which have been regarded as natural monopolies and have been organized on the basis of public interest, in line with the world capitalist system's reproduction dynamics and politics. Thereby, it is argued that conceptualization of Public Private Partnership should be thought within its historical dynamics.

Keywords:

water resources, infrastructure, waste water,

PDF

___

"Adım Adım ABD'yi Kurtarma Planı", 12 Şubat 2009, www.turkishny.com.
"Bazı Yatırım ve Hizmetlerin Kamu Kesimi ile Özel Sektör İşbirliği Modelleri Çerçevesinde Gerçekleştirilmesine İlişkin Kanun Tasarısı Taslağı Gerekçesi", http://ekutup.dpt.gov.tr/haber/ahd/ gerekce.pdf
5. Dünya Su Forumu İstanbul Su Mutabakatı, Yerel ve Bölgesel İdareler Bildirimi, www.worldwa-terforum5.org (13.05.2009).
Avrupa Birliği Genel Sekreterliği, Müktesebata Uyum Programı, Kamu Alımları, www.abgs.gov. tr (15.01.2008).
Avrupa Uluslararası Müteahhitler Birliği (EIC), Sürdürülebilir İhale Sistemi- Mavi Kitap, Türkiye Müteahhitler Birliği Araştırma ve Yayınları, 2005, http://www.tmb.org.tr/arastirma_yayin-lar/mavi_kitap_son.doc (19.05.2009).
Barlow, Maude, Mavi Sözleşme - Küresel Su Krizi ve Su Hakkı Mücadelesi, İstanbul, Yordam Kitap, 2009.
Bayramoğlu, Sonay, Yönetişim Zihniyeti: Türkiye 'de Üst Kurullar ve Siyasal İktidarın Dönüşümü, İletişim Yayınları, İstanbul, 2005.
BM Binyıl Kalkınma Hedefleri, www.undp.org.tr (25.05.2009).
Bonefeld, Werner, "Monetarism and Crisis", Werner Bonefeld ve John Holloway (Ed.), Global Capital, Nation State and Politics of Money, St.Martin's Press, Londra, 1996.
Briscoe, John, "The Financing of Hydropower, Irrigation and Water Supply Infrastructure in Developing Countries", Water Resources Development, Cilt 15, Sayı 4, 1999, s.459-491.
Camdessus, Michael, "Second Generation Reforms: Reflections and New Challenges", http:// www.imf.org/external/np/speeches/l 999/110899.htm.
Michel Camdessus (Chaired by), Financing Water For All - Report of the World Panel on Financing Water Infrastructure, James Winpenny (Report Written by), 3. Dünya Su Forumu, Kyoto, 2003.
Cameron, David, The Relationship Between Different Ownership and Management Regimes and Drinking Water Safety, A Discussion Paper for The Walkerton Inquiry, Ağustos 2001.
Cammack, Paul, "What the World Bank Means by Poverty Reduction, and Why It Matters", New Political Economy, Cilt 9, Sayı 2, 2004.
Chege, Lucy W., "Private Financing of Construction Projects and Procurement Systems: An Integrated Approach", C1B World Building Congress, Nisan 2001, Wellington, Yeni Zelanda, Sayı 259.
Commission of the European Communities, Green Paper on Public-Private Partnerships and
Community Law on Public Contracts and Concessions, COM, 327 Final, 30 Nisan 2004, Brüksel, http://europa.eu.int/comm/internal_market (12.11.2007).
Çelik, Ceyhun, "Türkiye'de Su Hizmetlerinin ve Su Hukukunun Gelişimi", DSİ Teknik Bülteni, Sayı 103, s.l0-23.
Çelik, Eda Yazıcıoğlu, "Kamu Özel Sektör İşbirliği Modeli: Kamu Hizmeti Hakkının Paylaşılması", Toplum ve Hekim, 23 (1), Ocak-Şubat 2008.
Çınar, Tayfun ve Özdinç, Hülya K. (Ed.), Su Yönetimi - Küresel Politika ve Uygulamalara Eleştiri, Memleket Yayınları, Ankara, 2006.
Çınar, Tayfun, "Su Hizmetlerinin Özelleştirilmesinde Model Ülkeler ve Türkiye Örneği", Toplum ve Hekim, Cilt 23, Sayı 1,2008, s.41-52.
Çınar, Tayfun, Dünyada ve Türkiye'de Başkentlik Sorunu, Mülkiyeliler Vakfı Yayınları, Ankara, 2004.
De Mello, Luiz R. JR, "Fiscal Decentralization and Intergovernmental Fiscal Relations: A Cross-Country Analysis", World Development, Cilt 28, Sayı 2, 2000, s.365-380.
DPT, 9. Kalkınma Planı (2007-2013) İnşaat, Mühendislik-Mimarlık, Teknik Müşavirlik ve Müteahhitlik Hizmetleri, ÖİK Nihai Raporu.
DSİ, Su ve DSİ, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü 1954-2009, Ankara, 2009, http://www.dsi.gov. tr/pdf_dosyalar/dsi_hakkinda.pdf.
DSİ, 2006 Yılı Faaliyet Raporu, www.dsi.gov.tr.
DSİ, 2008 Yılı Faaliyet Raporu, www.dsi.gov.tr.
Durmuş, Mustafa, Kapitalizmin Krizi - 2008 Krizinin Eleştirel Bir Çözümlemesi, Tan Kitabevi Yayınları, Ankara, 2009.
Dünya Bankası, "Private Activity in infrastructure reached a new peak in 2007", Public-Private Infrastructure Advisory Facility, Kasım 2008, www.ppi.worldbank.org.
Dünya Bankası, "Private Water Projects at a New Peak in 2007, but Investment Levels Low", Public-Private Infrastructure Advisory Facility, Mayıs 2008, www.ppi.worldbank.org.
Dünya Bankası, Approaches to Private Participation in Water Services - A Toolkit, Washington D.C., 2004.
Dünya Bankası, Infrastructure Action Plan, Informal Board Meeting, 2003.
Dünya Bankası, Toolkits for Private Participation in Water and Sanitation, Washington, D.C., 1997.
Dünya Bankası, Water Resources Sector Strategy, Strategic Directions for World Bank Engagement, Washington, The World Bank, 2004.
Emek, Uğur, Ek ve Değişiklikleri ile Yap-İşlet-Devret (YİD), Yap-İşlet (Yİ) ve Kamu Hizmeti İmtiyazı Mevzuatı, DPT, Ankara, Şubat 1999.
Farklılıkların Suda Yakınlaşması, www.worldwaterforum5.org (21.05.2009).
Fay, Marianne ve Yepes, Tito, "Investing in Infrastructure: What is needed from 2000-2010", Policy Research Working Paper, WPS 3102, World Bank, 2003.
Foster, John Bellamy ve Magdoff, Fred, "Finansal Sıkışma ve Durgunluk: Reel Ekonomiye Dönüş", Monthly Review, Türkçe Çev. Kalkedon Yayınları, Sayı 20, Nisan 2009, s.33-34.
Foster, John Bellamy, "Durgunluk, Kriz ve Emek", Neoliberalizm ve Kriz, Kalkedon Yayınları, İstanbul, 2008.
Gözler, Kemal, İdare Hukuku Dersleri, Ekin Kitabevi Yayınları, Bursa, 2006.
Güler, Birgül Ayman (Ed.) Su Hizmetleri Yönetimi - Genel Yapı, TODAİE - YYAEM Yayını, Ankara, 1999.
Güler, Birgül Ayman, Devlette Reform Yazıları, Paragraf Yayınevi, Ankara, 2005.
Harrison, Edward, "Press Release: Public Private Investment Program", 23 Mart 2009, www.cre-ditwritedowns.com.
Iimi, Atsushi, "(UN)Bundling Public-Private Partnership Contracts in the Water Sector: Competition in Auctions and Economies of Scale in Operation", The World Bank, Finance, Economics and Urban Development Department, Policy Research Working Paper, Sayı 4459, Ocak 2009.
Karahanoğulları, Onur, Kamu Hizmeti - Kavram ve Hukuksal Rejim, Turhan Kitabevi Yayınları, Ankara, 2004.
Kerf, Mihel, Concessions for Infrastructure: A Guide to Their Design and Award-Privatization Toolkits, World Bank, Washington D.C., 1998.
Kessides, Ioannis N., Reforming Infrastructure: Privatisation, Regulation and Competition, World Bank Policy Research Report, Washington, The World Bank ve Oxford University Press, 2004.
Mergos, Georges, "Private Participation in the Water Sector: Recent Trends and Issues", 5. International Conference " Water Resources Management in the Era of Transition "da sunulan tebliğ, European Water Resources Association (EWRA) ve Atina Teknik Üniversitesi, Eylül 2002.
Minibaş, Türkel, "Sürdürülebilir Kalkınma ve Etkileri", http://www.tubitak.gov.tr/tubitak_con-tent_files/vizyon2023/csk/EK-l 5.pdf.
North, Douglass, Kurumlar, Kurumsal Değişim ve Ekonomik Performans, Sabancı Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2002.
Ölmezoğullan, Nalan ve Çetin, Tamer, "Doğal Tekeller, Regülasyonu ve Rekabetçi Uygulamalar", İktisat İşletme ve Finans, Cilt 20, Sayı 232, 2005, s.36-55.
Seyidoğlu, Halil, Ekonomik Terimler Ansiklopedik Sözlük, Güzem Can Yayınları, İstanbul, 1999.
Stiglitz, Joseph E., "Towards a New Paradigm for Development: Strategies, Policies, and Processes", Prebisch Lecture at UNCTAD Geneva, 19 Ekim 1998.
Stratejik Teknik Ekonomik Araştırmalar Merkezi, www.steam.com.tr.
T.C. Başbakanlık Strateji Geliştirme Başkanlığı, Birleşik Krallık'ta Kamu Yönetimi Reformları (1979-2008), (Kamu İdarelerinde Stratejik Yönetim Projesi Raporu), Ankara, 2008.
Tözeren, Hüsnü ve Özgür, Necat, "Altyapı Özelleştirmelerine Karşı Bir Görüş", TMH-Türkiye Mühendislik Haberleri, Sayı 452, 2008.
TÜSİAD, Küresel Su Krizine Çözüm Arayışları: Şebeke Suyu Hizmetlerine Özel Sektör Katılımı -Dünya Örnekleri Işığında Türkiye İçin Öneriler, TÜSİAD Yayın No: T/2008-09/470, İstanbul, Eylül 2008.
Ulaş, Sarp Erk, Felsefe Sözlüğü, Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara, 2002.
Yeldan, Erinç, "ABD'nin Yeni Kurtarma Paketi", Cumhuriyet, 25 Mart 2009.
Yeldan, Erinç, "Bretton Woods-2 Mümkün mü?", Cumhuriyet, 5 Kasım 2008.
Yeldan, Erinç, "Kapitalizmin Yeni Nesil Krizleri ve Türkiye Gerçeği", Cumhuriyet, 19 Kasım 2008.
Yeldan, Erinç, "Kapitalizmin Yeniden Finansallaşması ve 2007 Krizi", Cumhuriyet, 1 Ekim 2008.
Yeldan, Erinç, "Neo-liberal Küreselleşme İdeolojisinin Kalkınma Söylemi Üzerine Değerlendirme", Praksis, Küreselleşme, Emperyalizm: Ne Yapmalı, Nasıl Direnmeli?, Sayı 7, Eylül 2002.