KAMU ÖRGÜTLENMESİNDE PLANLAMANIN YERİ: TÜRKİYE'DE PLANLAMANIN ÖRGÜTLENMESİNİN KÖKENLERİ VE DÖNÜŞÜMÜ (1960-1980)

Planlama örgütlenmesi, hukuki ilkelere dayanmakla birlikte fiilen toplumun sosyo-ekonomik örgütlenmesi tarafından belirlenmektedir. Hukuken idarenin bütünlüğü ve kamu yararı kavramlarına bağlı olan kamu örgütlenmesi, fiilen sermayenin etkisi altında şekillenir. Bu çalışma, bu hukuki ve fiili durum arasındaki ilişkinin planlama tartışmalarında ve Türkiye'de planlamanın gelişimindeki yerini ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Liberal ve Marksist yaklaşımlara göre kapitalizmin gelişiminde planlama örgütlenmesine ilişkin yapılan tartışmalar, sermayenin tekelleşmesinin ve karşısında çıkarılan sosyalizmin, planlama örgütlenmesini fiili olandan hukuki olana doğru dönüştürdüğünü göstermektedir. Bu çerçevede, Türkiye'de planlama örgütlenmesinin hukuki şekillenmesi ve kamu yararı ve idarenin bütünlüğü dayanaklarına tekelci sermayenin fiili etkisi ele alınmaktadır. Buradan hareketle Türkiye'de planlamanın bir kamu örgütlenmesi olarak Planlı Dönem'deki dönüşümü incelenmektedir.

THE PLACE OF PLANNING IN PUBLIC ORGANIZATION: THE ORIGINS AND TRANSFORMATION OF PLANNING ORGANIZATION IN TURKEY (1960-1980)

The organization of planning, while being based on legal principles is actually determined by the socio-economic organization of society. Public organization is de jure affiliated to the principles of administrative integrity and public interest, but on the other hand it is de facto shaped under the influence of capital. This study aims to disclose the relation between the legal and actual status regarding its place in discussions on planning and in the development of planning in Turkey. The discussions on the organization of planning in the dOndokuz Mayıs Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümüevelopment of capitalism according to liberal and Marxist approaches indicates that the monopolization of capital and socialist challenge to it, transforms the planning organization from de facto to de jure. In this context, the legal configuration of the planning organization in Turkey and the actual impact of capital on its premises of administrative integrity and public interest are discussed. The transformation of planning as a public organization in Turkey during the Planned Period is thus elaborated.

___

Afetinan Afet, Devletçilik ilkesi ve Türkiye Cumhuriyetinin Birinci Sanayi Planı 1933, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1972.
Arrighi Giovanni, Barr Kenneth, Hiseada Shuji, "The Transformation of Businness in Europe", Chaos and Governance in The Modern World System, (Ed. Gio- vanni Arrighi - Beverly J. Silver), University of Minnesota, Minneapolis ve Londra, 1999.
Arslan Onur Ender, "Devlet Planlama Teşkilatı: 1980 Sonrası Dönüşüm", Amme İda- resi Dergisi, C. 31, S. 1, 1998, s. 103-123.
Aytür Memduh, Türk Kalkınma Hukuku: Bir Giriş Denemesi, Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü, Ankara, 1968.
Baran Paul, The Political Economy of Growth, Pelican, Londra, 1973.
Bettelheim Charles, Sosyalist Ekonomiye Geçiş Sorunları, (Çev. Kenan Somer), Bilgi, Ankara, 1973.
Chenery Hollis B., Turkish Investment and Economic Development, U.S. Foreign Operations Administration, Ankara, 1953.
Coase Ronald, [1937] (1996), "The Nature of The Firm", Economica, New Series, C. 4, S. 16, 1996.
Ekiz Cengiz, Somel Ali, "Türkiye'de Planlama ve Planlama Anlayışının Değişimi", Mülkiye, C. 31, S. 256, 2007.
Günday Metin, İdare Hukuku, İmaj, Ankara, 2004.
Hayek Friedrich A. Von, Kölelik Yolu, Liberal Düşünce Topluluğu, (Çev. Turhan Feyzioğlu - Yıldıray Arsan) Ankara, 1995.
IBRD, The Economy of Turkey - An Analysis and Recommendations for a Develop- ment Program, Washington D.C., 1951.
İlhan Tekeli, "Dört Plân Döneminde Bölgesel Politikalar ve Ekonomik Büyümenin Mekansal Farklılaşması", ODTÜ Gelişme Dergisi, 1981 Özel Sayı, s. 369-391.
Kansu Günal, Plânlı Yıllar, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2004,
Kornai János, "Market Socialism Revisited", Market Socialism: The Current De- bate, (Ed. Pranab K. Bardhan - John. E. Roemer), Oxfrod University Press, New York, 1993 s. 42-68.
Kuruç Bilsay, Belgelerle Türkiye İktisat Politikası I (1929-1932), Ankara Üniversi- tesi, Ankara, 1988.
Küçük Yalçın, "Türkiye'de Plânlama Kavramının Gelişimi Üzerine", ODTÜ Ge- lişme Dergisi, 1981 Özel Sayı, s. 79-115.
Lange Oskar, On the Economic Theory of Socialism, The University of Minnesota, Minneapolis, 1956.
Lenin Vladimir İlyiç, Emperyalizm Kapitalizmin En Yüksek Aşaması, (Çev. Cemal Süreya), Sol, Ankara, 1998.
Marx Karl, Engels Friedrich, Gotha ve Erfurt Programlarının Eleştirisi, (Çev. Ba- rışta Erdost), Sol, Ankara, 2002.
Mıhçı Hakan, "Göreli Geri Kalmışlıktan Kurtulma 'Hamlesi' ve Türkiye'de Plânlı Kalkınma Deneyimi: 1963-83", Mülkiye, C. 25, S. 231, 2001, s. 149-196.
O'Neill John, The Market: Ethics, Knowledge and Politics, Routledge, Londra, 1998.
Ökçün Gündüz, Türkiye İktisat Kongresi: 1923-İzmir, Sermaye Piyasası Kurulu, An- kara, 1997.
Özşen Tayfur, Planlama Yönetimi, İçişleri Bakanlığı Araştırma, Planlama ve Koor- dinasyon Kurulu Başkanlığı, Ankara, 1987.
Sezen Seriye, Seriye, Devletçilikten Özelleştirmeye Türkiye'de Planlama, Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü, Ankara, 1999.
Somel Ali, "Kalkınma Plancılığının Kökenleri ve Türkiye Deneyimine Eleştirel Bir Bakış", Memleket Siyaset Yönetim, C. 2, S. 4, 2007.
Soyak Alkan, Ulusal Planlamadan Uluslarüstüne İktisadi Planlama ve Türkiye De- neyimi, Der, İstanbul, 2004.
Stiglitz Joseph E., "Market Socialism and Neoclassical Economics", Market Socia- lism: The Current Debate, (Ed. Pranab K. Bardhan - John. E. Roemer), Oxfrod University Press, New York, 1993, s. 21-41.
Torun Osman Nuri, "The Establishment and Structure of the State Planning Organi- zation", Planning in Turkey, (Ed. Selim İlkin - E. İnanç), ODTÜ İdari İlimler Fakültesi, Ankara, 1967.
Wood Ellen Meiksins, Kapitalizm Demokrasiye Karşı, (Çev. Şahin Artan), İletişim, İstanbul, 2003.
Yılmaz Aslı, "Kapitalizmde Planlama: Tarihsel Toplumsal Çözümleme", Amme İda- resi Dergisi, C. 47, S. 3, 2014, s. 43-68.