ELİT TEORİ ÇERÇEVESİNDE TÜRKİYE’DE KADIN MİLLETVEKİLLERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Toplumsal cinsiyet rolleri ve değer yargıları, toplumun her alanında etkili olduğu gibi kadınların siyasal alana girişinde de önemli rol oynamaktadır. Kadınlara seçme ve seçilme hakkı verilmesinden itibaren Türkiye’de kadın milletvekili oranları yeterli seviyelere ulaşamamıştır. Bu durum, hangi sosyal, ekonomik ve demografik kesimlerden gelen kadınların siyasette karar verici konumlara gelebildiği sorusunu gündeme getirmektedir. Bu araştırma; Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde 2002-2017 yılları arasındaki beş yasama döneminde 22.-26. yasama dönemleri milletvekilliği yapmış olan 194 kadın milletvekilinin siyaset patikalarını inceleyerek, sosyolojik, ekonomik ve demografik profillerini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu bağlamda, Elit Teori çerçevesindeki tartışmalar incelenerek, hangi kadınların siyaset arenasında erkeklerin yanında kanun yapıcı pozisyonlara gelebildiği analiz edilmektedir. Araştırmada Türkiye Büyük Millet Meclisi Kütüphanesi Veri Tabanı, milletvekillerinin kişisel web siteleri, biyografi kitapları ve Türkiye Büyük Millet Meclisi yıllıkları gibi ikincil kaynaklardan faydalanılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Kadınların Temsili, Kadın Milletvekilleri, Elit Teori, Türkiye Büyük Millet Meclisi

ANALYSIS OF WOMEN MPS IN TURKEY FROM THE FRAMEWORK OF ELITE THEORY

Gender roles and value judgments play an important role in women's access into the political sphere as well as in every sphere of society. After gaining the right to vote and to stand as a candidate at elections, the proportion of women deputies in Turkey could not reach a sufficient level. This raises the question that which social, economic and demographic segments of women can become decision makers in politics. This study aims to demonstrate the economic and demographic profiles of 194 women MPs, who served during five legislative periods between 2002 and 2017 22.-26. Legislative periods in the Grand National Assembly of Turkey, by examining political paths of them. In this context, the discussions within the framework of the elite theory are analyzed to show which women can reach law-making positions in the political arena besides men. This study utilizes secondary sources such as the Library Database of the Grand National Assembly of Turkey, personal websites of deputies, biographies and Annuals of the Grand National Assembly of Turkey.

Keywords:

Representation of Women, Women Members of Parliament, Elite Theory, Grand National Assembly of Turkey,

PDF

___

Alberino, Francesco, The Powerless “Elite”: Theory and Sociological Research on The Phenomenon of The Stars, Stardom and Celebrity: A Reader, (Ed. Sean Redmond ve Su Holmes), Sage Publications, 2007, s. 67-77.
Altınay, Ahmet Refik, Kadınlar Saltanatı, Yayına Hazırlayan: İbrahim Delioğlu, Yücel Demirel, Tarih Vakfı Yurt, İstanbul, 2011.
Arslan, Mutlu, “Elit Teorisinin Doğuşu ve Kitle Korkusu”, Eğitim Bilim Toplum, C.13, S. 50, 2015, s. 76-95.
Arslan, Ali ve Gülten Arslan, “Geçmişten Günümüze Artvin Milletvekilleri: 1946’dan Günümüze Artvin Milletvekillerinin Sosyolojik Analizi”, Kara- deniz Araştırmaları, C. 36, 2013, s. 43-70.
Arslan, D. Ali, “Tek ve Çok Partili Dönemlerde Türk Siyasi Elitlerinin Toplumsal Profillerinin Karşılaştırmalı Analizi”, Uluslararası Yönetim İktisat ve İş- letme Dergisi, C.1, S.2, 2012, s. 53-66.
Arslan, D. Ali, Elit Sosyolojisi, Phoenix, Ankara, 2007.
Arslan, D. Ali, “Türkiye’de İktidarın Sosyolojik Anatomisi ve Türk İktidar Seç- kinleri”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 6, S. 1, 2005, s. 1-25.
Atalan, Özlem ve Elif Süyük Makaklı, “Siyasetin Merkezinde Kadın, Harem ve Mekan”, Kadın ve Siyaset (Ed. Konca Yumlu ve Özlem Belkıs), İmge, An- kara, 2017, s. 69-88.
Ayata, Ayşe Güneş ve Fatma Tütüncü, “Critical Acts Without a Critical Mass: The Substantive Representation of Women in the Turkish Parliament”, Parliamentary Affairs, C. 61, S. 3, 2008, s. 461-475.
Aydın, Abdullah ve Murat Yıldız “1950-1960 Döneminde Türkiye’de Kadın Ha- reketlerinin Niteliği Üzerine Bir Değerlendirme”, Yasama Dergisi, C. 33, 2017, s. 50-67.
Ballington, Julie ve Azza Karam, Women in Parliament: Beyond Numbers, Inter- national Idea, Stockholm, 2005.
Bentham, David, “Michels and His Critics”. European Journal of Sociology/Arc- hives Européennes de Sociologie, C. 22, S. 1, 1981, s. 80-99.
Berg, Livia, Women’s Pathways into Parliament: The Case of Indonesia, Yayın- lanmamış Yüksek Lisans Tezi, Lund University Master of Science in In- ternational Development and Management, 2015.
Caul, Miki, “Women’s Representation in Parliament: The Role Of Political Par- ties”, Party Politics, C. 5, S. 1, 1999, s. 79-98.
Courpasson, David ve Mike Reed, “Introduction: Bureaucracy in The Age of Enterprise”, Organization, C. 11, S. 1, 2004, s. 5-12.
Çakır, Serpil, Erkek Kulübünde Siyaset: Kadın Parlamenterler ile Sözlü Tarih, Versus, İstanbul, 2013.
Çolak, Filiz, “Demokrat Parti Dönemi’nde TBMM’deki Kadın Milletvekilleri ve Meclisteki Faaliyetleri (1950-1960)”, Tarih Okulu Dergisi, Yıl 10, Sayı XXXII, 2017, s. 115-158.
Davies, Sharyn Graham ve Nurul Ilmi Idrus, “Participating in Parliamentary Po- litics: Experiences of Indonesian Women 1995-2010”, Journal of Indone- sian Social Sciences and Humanities, C. 3, 2010, s. 81-97.
Daver, Bülent, “Az Gelişmiş Ülkelerde Siyasi Elit (Seçkinler)”. Ankara Üniver- sitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, C. 20, S. 2, 1965, s. 517-535.
Delican, Mustafa, “Elite Theories of Pareto, Mosca and Michels”, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, C. 43-44, 2000, s. 323-335.
Ergüder, Üstün, “Türkiye’de Değişen Seçmen Davranışı Örüntüleri”, Türkiye’de Politik Değişim ve Modernleşme, (Ed. Ersin Kalaycıoğlu ve Ali Yaşar Sa- rıbay), Dora, Bursa 2009, s. 517-557.
Farazmand, Ali, “The Elite Question Toward a Normative Elite Theory of Orga- nization”, Administration & Society, C. 21, S. 3, 1999, s. 321-360.
Fox, Richard L. ve Jennifer L. Lawless, “Entering The Arena? Gender and The Decision to Run for Office”, American Journal of Political Science, C. 48, S. 2, 2004, s. 264-280.
Field, G. Lowell, John Higley and Michael G. Burton, “A New Elite Framework for Political Sociology”, Revue Européenne des Sciences Sociales, C. 28, S. 88, 1990, s. 149-182.
Finer, Samuel Edward, “Introduction”, Sociological Writings, Vilfredo Pareto ve Samuel Edward Finer, Praeger Publishers, Newyork 1966, s. 1-91.
Genç, Ernur, “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Kimlik, Misyon ve Vizyonu Bağla- mında Türk Aydını”, Akademik İncelemeler, C.2, S.1, 2007, s. 133-174.
Gökçe, Ali Fuat, “Türkiye Büyük Millet Meclisi’ndeki Siyasal Seçkinlerin Sosyal Yapılarının İncelenmesi: 23. Dönem Milletvekilleri”. Adıyaman Üniversi- tesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 4, S.7, 2011, s.69-84.
Gökçimen, Semra, Havvana Yapıcı, Engin Kaya, Dinçer Gültemen, ve Taner Geçmez, Türk Parlamento Tarihinde Kadın Parlamenterler 1935-2009, TBMM, Ankara 2009.
Gökçimen, Semra, “Ülkemizde Kadınların Siyasal Hayata Katılım Mücadelesi”, Yasama Dergisi, C. 10, 2008, s. 5-59.
Göle, Nilüfer, Melez Desenler İslam ve Modernlik Üzerine, Metis Yayınları, İs- tanbul 2002.
Göle, Nilüfer, Mühendisler ve İdeoloji, Metis Yayınları, İstanbul 2004.
Gün, Doğan, “Bir Saraylı Hanım Sultan: Hurrem”, TAD, C. 38, S. 65, 2017, s. 135-168.
Highley, John, Elite Theory in Political Sociology. Austin: University of Texas at Austin, 2008, http://paperroom.ipsa.org/papers/paper_4036.pdf (19.08.2017)
Jennings, M. Kent, ve Norman Thomas, “Men and Women in Party Elites: Social Roles and Political Resources”. Midwest Journal of Political Science, 1968, s. 469-492.
Kanbir, Figen, “Türkiye’deki Seçkinlerin Toplumsal Yapıda Dönüşümü: “Hege- monik Elitler”, Journal of International Social Research, C. 7, S. 34, 2014, s. 678-685.
Kardaş, Ayşe, “Kadın Haklarına Adanmış Bir Ömür: Nezihe Muhiddin”, Laci- vert, S. 9, 2015. http://www.lacivertdergi.com/portre/ornek-kadin- lar/2014/12/30/kadin-haklarina-adanmis-bir-omur-nezihe-muhiddin (19.05.2019)
Karpat, Kemal H., Osmanlı'dan Günümüze Elitler ve Din, Timaş, İstanbul 2010.
Kirkpatrick, Jeane, Warren E. Miller, Elizabeth Douvan, William Crotty, Teresa Levitin ve Maureen Fiedler, The New Presidential Elite: Men and Women in National Politics, Russell Sage Foundation, 1975.
Kurtbaş, İhsan, “Türkiye’de Politik Değişim ve Siyasi Elitler Merke-Çerve Kura- mının Gözden Geçirilmesi ve Türkiye’de Bir Elit Koalisyonu Olarak Yeni Elitler”, International Journal of Social Science, S. 54, 2017, s. 179-204.
Kurt Güveloğlu, Gülşah, “Demokrat Parti Kadın Milletvekillerinden Nazlı Tlabar (1950-1960)”, Tarih ve Gelecek Dergisi, C. 2, S. 2, 2016, s. 9-35.
López, Matias, Elite Theory, Sociopedia.isa, 2013, DOI: 10.1177/2056846013112
Medding, Peter Y, “Ruling Elite Models: A Critique and an Alternative”, Political Studies, C. 30, S. 3, 1982, s. 393-412.
Mills, C. Wright, The Power Elite, Oxford University Press, New York 1959.
Mosca, Gaetano, The Ruling Class. McGraw-Hill Book, New York 1939.
Norris, Pippa ve Joni Lovenduski, Political Recruitment. Cambridge University Press, Cambridge 1995.
Niven, David, “Party Elites and Women Candidates”, Women & Politics, C. 19, S. 2, 1998, s.57-80.
Pareto, Vilfredo, The Mind an Society, Nabu Press, 2011.
Paxton, Pamela ve Melanie M. Hughes, Women, Politics, and Power: A Global Perspective. Pine Forge Press, Losangeles 2015.
Paxton, Pamela ve Sheri Kunovich, “Women's political representation: The im- portance of ideology”, Social Forces, C. 82, S. 1, 2003, s. 87-113.
Rai, Shirin M. “The Politics of Access: Narratives of Women MPs in the Indian Parliament”, Political Studies, C. 60, S. 1, 2012, s. 195–212.
Sayari, Sabri ve Alim Hasanov, “The 2007 Elections and Parliamentary Elites in Turkey: The Emergence of a New Political Class?”, Turkish Studies, C. 9, S. 2, 2008, s. 345-361.
Terzi, Arzu, “Türk Siyaset Kültüründe Kadınların Rolü”, 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, C. 1, S.1, 2012, s. 17-24.
TÜİK. (2016), İstatistiklerle Kadın, http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBul- tenleri.do?id=24643 (11.09.2017)
Türkdoğan, Orhan, Türk Toplumunda Aydın Sınıfın Anatomisi, Timaş, İstanbul 2007.
Tremblay, Manon “Democracy, representation, and women: A comparative analysis”, Democratization, C. 14, S. 4, 2007, s. 533-553.
Woods, Mike, Rethinking Elites: Networks, Space and Local Politics. Enviroment and Planning A: Economy and Space, C. 30, S. 12, 1998, s. 2101-2019.
Yaraman, Ayşegül, Türkiye’de Kadınların Siyasal Temsili: Dişiliksiz Siyaset, Bağlam, İstanbul 2015.