EĞİTİM FAKÜLTESİ ÖĞRENCİLERİNİN YÖNETİCİ VE LİDERE İLİŞKİN ALGILARININ METAFORLAR YOLUYLA İNCELENMESİ

Bu araştırmanın amacı, yönetici ve lider kavramlarına ilişkin algıları metaforlar yoluyla belirlemektir. Araştırmada, nitel araştırma yöntemlerinden olgubilim deseni kullanılmıştır. Araştırma, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesinde öğrenim gören 521 öğretmen adayından elde edilen verilerle gerçekleştirilmiştir. Araştırma verileri yarı yapılandırılmış form ile toplanmış ve içerik analiziyle deşifre edilmiştir. Araştırmada, katılımcılar tarafından üretilen metaforlar yöneticide 13, liderde 14 kavramsal kategori altında toplanmıştır. Katılımcılar tarafından daha çok vurgulanan kategori ve kategoriler altına yer alan metafor çeşitliliğini gösterebilmek amacıyla frekans ve yüzde hesaplaması yapılmıştır. Yapılan analizlerde, yönetici ile ilgili iki kategorinin öne çıktığı görülmüştür. Bu kategorilerden biri olumsuz unsur olarak yönetici iken diğeri yönlendirici biri olarak yöneticidir. Lider ile ilgili de; yönlendirici biri olarak lider ve etkileyici biri olarak lider kategorilerinin frekansının yüksek olduğu görülmüştür. Araştırmanın sonucunda, yönetici kavramında ilk üç sırada; mevcut düzeni sürdüren, yönlendirici, mekanik-standart biri olarak yönetici, lider kavramında ise; yönlendirici, aydınlatıcı, güç unsuru olarak lider kategorilerinin olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Yönetici, lider

ANALYSIS ON EDUCATION FACULTY STUDENTS' PERCEPTION OF MANAGER AND LEADER BY METAPHORS

The aim of this research is to determine education faculty students’ perceptions regarding manager and leader concepts. Phenomenology pattern, one of the qualitative research methods, was used in the research. Data was gathered from 521 teacher candidates going on their education in Mehmet Akif Ersoy University, Faculty of Education in this study. Research data was collected with semi-structured form and decrypted using content analysis. In the study, metaphors produced by participants were collected under 13 conceptual categories in manager concept and 14 conceptual categories in leader concept. In order to emphasize the highly cited categories and to demonstrate the variability among metaphors, frequency and percentages were calculated. In the analyzes made, for managers two categories of which seems prominent. One of the prominent category was labeled as negatively perceived manager, and the other one was a leading manager. Also for leaders two categories of which seems prominent. These categories are leaders as leading followers, and impressive leadership categories. As a result of the research,it was determined that leading categories were found in manager concept as managers who maintained the existing order, who were router and who were mechanical-standard ones; and in leader category, leaders who were routers, enlighteners and power factors.

Keywords:

Leader manager, metaphor,

PDF

___

AKAN, D. YALÇIN, S. ve YILDIRIM, İ. (2014). Okul müdürü kavramına ilişkin öğretmenlerin metaforik algıları. İlköğretim Online, 13(1), 169‐179.
AKIN KÖSTERİOĞLU, M. (2014). Öğretmen adaylarının okul yöneticisi kavramına ilişkin metaforik algıları. Zeitschrift für die Welt der Türken Journal of World of Turks, 6(3), 115-133.
AYDIN, M. (2013). Eğitimde örgütsel davranış. Ankara: Gazi Kitabevi.
BAKİOĞLU, A., DİDİN Ala, Ş. N. ve KARSANTIK, İ. (2016). Liderlik. İçinde A. Bakioğlu (Ed.) Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
BALTAŞ, A. (2010). Türk kültüründe yönetmek. İstanbul: Remzi Kitapevi.
BENNİS, W. (2003). Bir lider olabilmek. U. Teksöz (Çev.) İstanbul: Sistem Yayıncılık.
BENNİS, W. ve NANUS, B. (2007). Leaders-the strategies for taking charge. New York: Harper & Row Publisher.
CEBECİ, O. (2013). Metafor ve şiir dilinin yapısal özellikleri. İstanbul: İthaki.
CERİT, Y. (2008). Öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin müdür kavramı ile ilgili metaforlara ilişkin görüşleri. Eğitim ve Bilim, 33(147), 3-13.
CHUNG, K. H. ve MEGGİNSON, L. C. (1981). Organizational behavior developing managerial skills. New York: Harper And Row Pub.
ÇOBANOĞLU, N. ve GÖKALP, S. (2015) Öğretmen adaylarının okul müdürüne ilişkin metaforik algıları, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(31), 279-295.
COX, D. ve HOOVER, J. (2013). Kızışan ortamda liderlik. M. Tuna (Çev.). İstanbul: Sistem Yayıncılık.
DEMİRTAŞ, Z. (2011). Öğretmenlerin kendi müdürleri hakkında geliştirdikleri metaforlar. Eurasian Journal of Educational Research, 43, 53-72.
DÖNMEZ, Ö. (2008). Türk eğitim sisteminde kullanılan yönetici metaforları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
DRUCKER, P. F. (1998). Yeni gerçekler. B. Karanakçı (Çev.). Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
DUBRİN, A. J. (2004). Leadership. New York: Haughton Mifflin Company.
ERDOĞAN, İ. (2007). İşletmelerde davranış. İstanbul: Miad Yayınları.
EREN, E. (2012). Yönetim ve organizasyon. İstanbul: Beta yayıncılık.
FENNEL, H. A. (1996). An exploration of principals’ metaphors for leaders and power. Research Report. ERIC Document Reproduction Service http:// www.eric.ed.gov/ERICWebPortal/ adresinden 23 Ekim 2017 tarihinde indirilmiştir.
FINDIKÇI, İ. (2009). Bir gönül yolculuğu hizmetkar liderlik. İstanbul: Alfa Basım Dağıtım.
GENÇ, N. (1997). Zirveye götüren yol yönetim, İstanbul: Timaş Yayınları.
GENTNER, D. ve Wolf, P. (2000). Metaphor and knowledge. In E. Dietrich ve A. B. Markman (Ed.) Cognitive dynamics: Conceptual and representational change in humans and machines. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum.
GİRMEN, P. (2007). İlköğretim öğrencilerinin konuşma ve yazma sürecinde metaforlardan yararlanma durumları. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
GRANT, D. (2014). Becoming a primary school principal in Ireland: Deputy principalship as preparation. Irish Teachers’ Journal, 2(1), 85-101.
GÜLTEKİN, G. S. ve GÜR ERDOĞAN, D. (2016). Sınıf öğretmeni adaylarının sınıf yönetiminde liderlik öğretmen ve öğrenci kavramlarına ilişkin metaforik algıları. International Journal of Social Science, 53,433-446.
GÜNEY, S. (Ed.) (2007). Liderlik, yönetim ve organizasyon. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
HELLRİEGEL, D. ve SLOCUM, J. W. (1992). Management. New York: Addison Wesley Publising Company.
HOY, W. K. ve MİSKEL, C. G. (2012) Eğitim yönetimi. Teori, araştırma ve uygulama. S. Turan (Çev.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
INBAR, D. E. (1996). The free educational prison: Metaphors and images. Educational Research, 38(1), 72-92.
KADI, A. ve BEYTEKİN, O. F. ( 2017). Metaphorical perceptions of teachers, principals and staff on school management. Journal of Education and Practice, 8(15), 29- 35.
KAVRAKOĞLU, İ. (2001) Yaratıcı ve geliştirici liderlik. İçinde M. Arat (Ed.) Değişimin liderleri. İstanbul: Mavi Kitaplar.
KOÇAK, O. (2011). Okul müdürlerinin; öğrencilik, öğretmenlik ve müdürlük dönemlerindeki okul yöneticiliğine ilişkin metaforik algıları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat.
KOÇEL, T. (2010). İşletme yöneticiliği. İstanbul: Beta Yayınları.
KOTTER, J. P. (1990). A force for change: How leadership differs from management. New York, NY: Free Press.
LAKOFF, G. ve JOHNSON, M. (2005). Metaforlar: Hayat, anlam ve dil. G. Y. Demir (Çev.). İstanbul: Paradigma Yayınları.
LUNENBURG, F. C. (2011). Leadership versus management: A key distinction-at least in theory. Internatıonal Journal of Management, Business, and Administration, 14(1), 1-4.
LUNENBURG, F. C. (2012). Power and leadership: An influence process. International Journal of Management, Business and Administrational, 15(1), 1-9.
MİLES, M. B. ve HUBERMAN, A. M. (1994). Qualitative data analysis. An Expanded Sourcebook. London: SAGE Publications.
MORGAN, G. (1998). Yönetim ve örgüt teorilerinde metafor. G. Bulut (Çev.). İstanbul: Bzd Yayıncılık.
NORTHOUSE, P. (2007). Leadership theory and practice. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
ÖRÜCÜ, D. (2014). Öğretmen adaylarının okul, okul yönetimi ve türk eğitim sistemine yönelik metaforik algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 20(3), 327-358.
ÖZKALP, E. ve KIREL, Ç. (2005). Örgütsel davranış. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
PARLAK, B. (2013). Yönetim bilimi ve çağdaş yönetim teknikleri. İstanbul: Beta Yayınları.
ROGERS, R. E. (1975). Organizational theory. Boston Masschustt: Allyrond Bacan Inc.
SABUNCUOĞLU, Z. ve VERGİLİEL TÜZ, M. (2013). Örgütsel davranış. Bursa: Alfa Aktüel Yayınları.
SEZGİN, F. (2013). Okul yöneticisi ve liderlik. S. Özdemir içinde, Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi. Ankara: Pegem Akademi.
SİNGH, K. (2010). Metaphor as a tool in educational leadership classrooms. Management in Education, 24(3) 127-131.
TENGİLİMOĞLU, D. (2005). Kamu ve özel sektör örgütlerinde liderlik davranışı özelliklerinin belirlenmesine yönelik bir alan çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 4(14), 1-16.
TURAN, M., YILDIRIM, E. ve TIKMAN, F. (2016). Öğretmen adaylarının eğitim ve bazı temel kavramlara ilişkin metaforik algıları. Education Sciences, 11(4), 217-242.
TURHAN, M. ve YARAŞ, Z. (2013). Öğretmen ve öğrencilerin öğretmen, disiplin, müdür, sınıf kuralları, ödül ve ceza kavramlarına ilişkin metafor algıları. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(1), 129-145.
TÜZEL, E. ve ŞAHİN, D. (2014). İlköğretim birinci kademe öğrencilerinin okul yöneticilerine ilişkin metaforları. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(17), 355-396.
UZUN, Z. ve ERDEM, S. (2017). Çalışanların “iyi yönetici” ve “kötü yönetici” ye dair metaforik algılarının incelenmesi: Kamu kurumunda bir araştırma. Akademik Bakış Dergisi, 61, 274-294.
YALÇIN, M. ve ERGİNER, A. (2012). İlköğretim okullarında okul müdürüne ilişkin metaforik algılar. Öğretmen Eğitimi ve Eğitimcileri Dergisi, 1(2), 229-256.
YILDIRIM, A. ve ŞİMŞEK, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
ZALEZNİK, A. (1995). Lider ve yönetici: Aralarında fark var mı?, M. Özel içinde, Stratejik yönetim ve liderlik. İstanbul: İz Yayıncılık.
ZEMBAT, R., TUNÇELİ, H. İ. ve AKŞİN, E. (2015). Okul öncesi öğretmen adaylarının okul yöneticisi kavramına ilişkin algılarına yönelik metafor çalışması, III. Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Kongresi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara, 11-13 Mayıs.