Dallı Servi ve Piramit Servi’nin Morfolojik Fidan Özellikleri

1+0 yaşlı çıplak köklü Dallı ve Piramit servi de fidan morfolojisi ve kalitesinin araştırıldığı bu çalışmada, ortalama fidan boyu ve kök boğazı çapı değerleri sırasıyla Dallı servide (Cupressus sempervirens L. var. horizontalis) 84 cm ve 8,7 mm; Piramit servide (Cupressus sempervirens L. var. piramidalis) 78,9 cm ve 8,2 mm bulunmuştur. Fidan boyu ve kök boğazı çapı bakımından Dallı servi Piramit serviye göre daha yüksek performans göstermiştir. Uygulanan varyans analizi sonucunda fidan boyu ve kök boğazı çapı bakımından taksonlar arası anlamlı (p≤0.05) fark ortaya çıkmıştır. Korelasyon analizi sonucunda her iki taksonda da; fidan boyu ile kök boğazı arasındaki istatistiksel bakımdan anlamlı (p≤0.05) pozitif ilişkiler (r=0.299, r=0.255 ve r=0.308) belirlenmiştir. Değerlendirmeler sonucunda her iki taksonda da boy ve çap bakımından fidanların tamamının Türk Standartları Enstitüsü’nün kalite sınıflarına göre kaliteli fidan sınıfında yer aldığı ortaya çıkmıştır. Çalışma kapsamında taksonlara göre oluşturulan yeni kalite sınıflarında; Dallı servi de en yüksek dikime elverişsiz fidanların fidan boyu ve kök boğazı çapının birlikte değerlendirildiği kalite sınıflarında (%36,7 ve %26,7) olduğu belirlenmiştir. Uygulanan ayırma analizi sonucunda bu yeni kalite sınıflarının, %82- %98 arasında değişen oranlarda başarılı olduğu görülmektedir. Piramit servide ise oluşturulan yeni kalite sınıflarına göre, dikime elverişsiz fidanların fidan boyu ve kök boğazı çapının birlikte değerlendirildiği kalite sınıflarında (%42,7 ve %52,7) yer aldığı anlaşılmıştır. Ayırma analizi sonucunda, yeni kalite sınıflarının, %80,0- %96,7 arasında değişen oranlarda başarılı olduğu ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Cupresus sempervirens, fidan, kök boğazı çapı, morfoloji

Morphological Seedling Characteristics in Mediterranean and Pyramidal Cypresses

Averages of seedling height and root-collar diameter were 84 cm and 8.7 mm in Mediterranean cypress (Cupressus sempervirens L. var. horizontalis), while they were 78.9 cm and 8.2 mm in Pyramidal cypress (Cupressus sempervirens L. var. piramidalis) in this study carried out to contribute morphology and quality on 1+0 bare root seedlings of the species. Mediterranean cypress showed higher growth performances than Pyramidal cypress for the both characteristics. Significant differences (p≤0.05) were found between taxa for height and diameter based on results of variance analysis. Results of correlation analysis showed positive and significant (p≤0.05) relations (r=0.299, r=0.255 and r=0.308) between seedling height and root-collar diameter in both taxa. All of the seedlings of both taxa were in quality level according to classes of Turkish Standard Institute for both seedling height and root-collar diameter. Highest unsuitable rates of seedlings were 36.7% and 26.7% for combination of height and diameter in Mediterranean cypress according to obtained new seedling quality classes in the study. Suitability of the new quality classes were between 82% and 98% for the characteristics in the taxa based on results of Discriminant analysis. Seedlings had the highest unsuitable rate (42.7% and 52.7%) in combination of height and diameter of new seedling quality classes in Pyramidal cypress. The successful rate of new quality classes ranged from 80.0% to 96.7% according to results of Discriminant analysis.

Keywords:

Cupresus sempervirens, seedling, root-collar diameter, morphology,

PDF

___

Anonim (1988). İğne Yapraklı Ağaç Fidanları, TS 2265/Şubat-1988. Türk Standartları Enstitüsü yayınları, Türk Standartları Enstitüsü Basımevi.
Anonim (2015). Orman Varlığımız. T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü Yayınları, Orman Genel Müdürlüğü Basımevi.
Anşin, R., Özkan, Z.C. (1993). Tohumlu Bitkiler. Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları, Karadeniz Teknik Üniversitesi Basımevi.
Aslan, S., Uğurlu, S. (1985). Kızılçam (Pinus brutia Ten.), Halepçamı (Pinus halepenis Mill.) ve Elderikaçamı (Pinus elderica Medwed.) Orijinlerinde Tohum, Fidecik ve Fidan Özellikleri. Ormancılık Araştırma Enstitüsü Yayınları Teknik Bülten Serisi No; 165.
Atasoy, H. (1986). Fidanlık Yükseltisinin Doğu Ladini Fidan Morfolojisine Etkisi. Ormancılık Araştırma Enstitüsü Dergisi, 32:125-144.
Bilir, N. (1997). Doğu Karadeniz Bölgesi’nde Toros Sediri (Cedrus libani A.Rich.) Orijin Denemeleri Fidanlık Aşaması. Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
Bilir, N. (2019). Kızılçam’da (Pinus brutia Ten.) Fidan Kalitesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 10: 95-101.
Bilir, N., Kaya, C., Ulusan, M.D. (2010). Aydın Orijinli Fıstıkçamı (Pinus pinea L.) Fidanlarında Morfolojik Özellikler ve Fidan Kalitesi. Kastamonu Orman Fakültesi Dergisi, 10:37-43.
Çetinkaya, D., Bilir, N. (2019). Toros Sediri’nde (Cedrus libani A. Rich.) Fidan Tipi x Fidan Morfolojisi Etkileşimi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 10:28-33.
Dewald, L.E., Feret, P.P. (1987). Changes in Loblolly Pine Root Growth Potential from September to April. Canadian Journal of Forest Research, 17:635-643.
Dilaver, M., Seyedi, N., Bilir, N. (2015). Seedling Quality and Morphology in Seed Sources and Seedling Type of Brutian pine (Pinus brutia Ten.). World Journal of Agricultural Research, 3:83-85.
Eler, Ü., Keskin, S, Örtel, E. (1993). Toros sediri (Cedrus libani A. Rich.) Fidanlarında Kalite Sınıflarının Belirlenmesi Üzerine Araştırmalar. Ormancılık Araştırma Enstitüsü Dergisi, 240:81-105.
Eyüboğlu, A.K., Karadeniz, A. (1987). Doğu Kayınında (Fagus orientalis Lipsky. ) Dikim Anındaki Fidan Boyu ve Çapı ile Üç Yıllık Boy Büyümesi Arasındaki İlişkiler. Ormancılık Araştırma Enstitüsü Teknik Bülten Serisi, 185:5-13.
Gülcü, S., Albayrak, Y., Bilir, N. (2000). Kermes Meşesi (Quercus coccifera L.) Tohumlarında Soğuk Saklama ve Katlama İşlemlerinin Bazı Fidan Özelliklerine Etkileri. II. Ulusal Fidancılık Sempozyumu, s.40, İzmir.
Kayacık, H. (1966). Adi Servi (Cupresus sempervirens L.) nin Türkiye’deki Coğrafi Dağılışı Üzerine Araştırmalar. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 16:39-65.
Kızmaz, M. (1993). Karaçam Fidanlarının Kalite Sınıflarının Belirlenmesi Üzerine Araştırmalar. Ormancılık Araştırma Enstitüsü Yayınları, 238:7-36.
Neyişçi, T. (1996). Kolay ve Güç Yanan Bitki Türleri. Orman Mühendisliği Dergisi, 33:3-9.
Özel, H.B., Yücedağ, C., Bilir, N., Ölmez, Z., Aydınhan, V. (2018). Kızılçamda (Pinus brutia Ten.) Fidan Tiplerinin Morfolojik Karakterlere Etkisi. Bartın University International Journal of Natural and Applied Sciences, 1:43-47.
Parker, V.H., Niejenhuis, A. (1994). Adaptive Variation in Picea mariana from Northwestern Ontario Determined by Short-Term Common Environment Tests. Canadian Journal of Forest Research, 24:1653-1661.
Sabuncu, R. (2004). Dallı Servide (Cupressus sempervirens L. var. horizontalis) Fidan Büyüme Karakteristikleri Açısından Genetik Çeşitlilik. Batı Akdeniz Ormancılık Araştırma Müdürlüğü, Teknik Bülten No: 22, 28 s.
Sabuncu, R., Çalışkan, S. (2008). Akdeniz Servisi’nin (Cupressus sempervirens L.) Ekolojisi ve Silvikültürü. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 58:53-72.
Tebeş, N.T., Seyedi, N., Bilir, N. (2015). Morphological Characteristics and Quality in Black Pine (Pinus nigra Arnold. subsp. pallasiana) Seedlings. International Journal of Latest Science and Technology, 4:7-9.
Üçler, A. Ö., Gülcü, S., Bilir, N. (2000). Anadolu Karaçamı ve Kızılçam'da Tohum Kaynağı-Morfolojik Fidan Kalitesi İlişkileri. II. Ulusal Fidancılık Sempozyumu, s.39, İzmir.
Yılmazer, C., Bilir, N. (2016). Effect of Seedling Type in Morphology and Quality of Brutian Pine (Pinus brutia Ten.) Seedlings. International Journal of Scientific Research in Science and Technology, 2:237-240.