ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNDE SOSYAL DIŞLANMA İLE SALDIRGANLIK ARASINDAKİ İLİŞKİDE SOSYAL YABANCILAŞMANIN ARACI ROLÜ

Saldırganlık davranışının ardında yatan nedenler gizemini korumakla beraber bu davranışın ortaya çıkmasında etkili olan psikolojik faktörlerin araştırıldığı çalışmalar gün geçtikçe artmaktadır. Bu çerçevede çalışmanın amacı, üniversite öğrencilerinin sosyal dışlanma, sosyal yabancılaşma ve saldırganlık puanları arasındaki ilişkiyi incelemek ve üniversite öğrencilerinin sosyal olarak dışlanmalarının sosyal yabancılaşma ile saldırganlık arasındaki ilişkide aracılık rolü üslenip üstlenmediğini ortaya koymaktır. Bu amaçlarla, yaş ortalaması 21.45 olan 546 üniversite öğrencisinden (351 kadın; 195 erkek) veri toplanmıştır. Veri toplamak amacıyla Sosyal Dışlanma Ölçeği, Saldırganlık Ölçeği ve Sosyal Yabancılaşma Ölçeği arasındaki ilişkileri belirleyebilmek için Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Katsayısı ve sosyal yabancılaşmanın sosyal dışlanma ile saldırganlık arasında aracılık rolünü belirleyebilmek için yol analizi kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre üniversite öğrencilerinde sosyal dışlanma ile saldırganlık (r=.13) ve sosyal yabancılaşma arasında (r=.33) ve saldırganlık ile sosyal yabancılaşma arasında (r=.27) pozitif yönde anlamlı ilişkiler bulunmaktadır. Ayrıca, yapılan yol analizi sonucunda sosyal dışlanma ile saldırganlık arasındaki ilişkide sosyal yabancılaşmanın tam aracı rolü üstlendiği görülmüştür. Bulgular literatür ışığında tartışılmış ve yorumlanmıştır

MEDIATION ROLE OF SOCIAL ALIENATION IN THE RELATIIONSHIP BETWEEN EXCLUSIONS AND AGGRESSION IN UNIVERSITY STUDENTS

The reasons behind the aggressive behavior are increasingly being studied, while the mystery is being preserved, as well as psychological factors that are effective in the development of this behavior. The purpose of this study is to examine the relationship between university students' social exclusion, social alienation and aggression scores. It is also to show whether the social exclusion of university students has a mediating role in the relationship aggression. Data were collected from 546 university students (351 women, 195 men) with a mean age of 21.45. Social Exclusion Scale, Aggression Scale and Social Alienation Scale were used to collect data. The Pearson Moments Multiplication Correlation Coefficient and path analysis were used to determine the relationships between the variables in the study. According to the findings, there is a significant positive relationship between social exclusion and aggression (r=.13) and social alienation (r= .33) and aggression and social alienation (r= .27) in university students. In addition, in the relationship between social exclusion and aggression social alienation has a full mediating role. Findings are discussed and interpreted in the light of the literature

___

Akın, A. Uysal, R. ve Akın, Ü. (2015). Ergenler için Ostrasizm (Sosyal Dışlanma) Ölçeği’nin Türkçe’ye uyarlanması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(2), 895-904.

Akkuş, Z. (2016). Sosyal Yabancılaşma Ölçeği: Türkçe’ye uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. 7th International Congress on New Trends in Education 13- 15 May, Antalya, S. 46

Aral, N., Bütün Ayhan, A., Türkmenler, B. ve Akbıyık, A. (2004). İlköğretim okullarının sekizinci sınıfına devam eden çocukların saldırganlık eğilimlerinin incelenmesi. Çağdaş Eğitim Dergisi, 29 (315), 17-25.

Arbuckle, J. L. (2011). Amos (Version 20.0) [Computer software]. Chicago, IL: IBM SPSS.

Arslan, C., Hamarta, E., Arslan, E., ve Saygın, Y. (2014). Ergenlerde saldırganlık ve kişilerarası problem çözmenin incelenmesi. İlköğretim Online, 9(1), 379-388.

Avcı, R. (2016). Validating a measure of forms and functions of aggression in Turkish adolescents. Revista de Cercetare si Interventie Sociala, 53, 114-131.

Aybar, Ş. (1995). Yabancılaşma ve yabancılaşmanın iş tatmini üzerindeki etkileri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Baron, R. M. ve D. A. Kenny (1986). The moderator mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic, and statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51, 1173‐ 1182.

Başar, F. (1996). Üvey ebeveyne sahip olan ve olmayan 10-11 yaş grubundaki çocukların saldırganlık eğilimleri ve kendilerini algılama biçimlerinin incelenmesi. Yayınlanmamış doktora tezi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.

Baumeister, R. F., ve Leary, M. R. (1995). The need to belong: Desire for interpersonal attachments as a fundamental human motivation. Psychological Bulletin, 117, 497-529.

Bayındır, B. (2002). Ortaöğretim dal öğretmenlerinin mesleğe yabancılaşmaları ile öğretme- öğrenme sürecindeki davranışları arasındaki ilişki. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.

Bayram, N., Sam, N., Aytaç, S., ve Ayaç, M. (2010). Yaşam tatmini ve sosyal dışlanma. İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 12 (4), 79-92.

Boxer, P., ve Tisak, M. S. (2005). Children's beliefs about the continuity of aggression. Aggressive Behavior, 31(2), 172-188.

Bozkurt, K. O. Ç. (2014). Kişilerarası ilişki tarzlarının saldırganlık ile ilişkisi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 3(4), 160-182.

Bozkurt, V. (2011). Değişen dünyada sosyoloji, temel kavramlar kurumlar, Bursa: Ekin.

Bruno, S., Lutwak, N., ve Agin, M. A. (2009). Conceptualizations of guilt and the corresponding relationships to emotional ambivalence, self-disclosure, loneliness and alienation. Personality and Individual Differences, 47(5), 487-491.

Buelow, M. T. ve Wirth, J. H. (2017). Decisions in the face of known risks: Ostracism increases risky decision-making. Journal of Experimental Social Psychology, 69, 210-217.

Buss, A. H. (1961). The psychology of aggression. New york: John Wiley.

Buss, A. H., ve Perry, M. (1992). The aggression questionnaire. Journal of Personality and Social Psychology, 63(3), 452-459.

Cenkseven-Onder, F., Avci, R., ve Colakkadıoglu, O. (2016). Validity and reliability of the Reactive-Proactive Aggression Questionnaire in Turkish adolescents. Educational Research and Reviews, 11(20), 1931-1943.

Cevizci, A. (2002). Felsefe sözlüğü, İstanbul: Paradigma.

Check, J. V., Perlman, D. ve Malamuth, N. M. (1985). Loneuness and Aggressive Behaviour. Journal of Social and Personal Relationships, 2(3), 243-252.

Commission of the European Communities (1993) Background Report: Social Exclusion – Poverty and Other Social Problems in the European Community, ISEC/B11/93. Luxembourg: Office for Official Publications of the European Communities.

Cüceloğlu, D. (2000). İnsan ve davranışı (2. Basım). İstanbul: Remzi.

Çağlar, Ç. (2013). Eğitim fakültesi öğrencilerinin yabancılaşma düzeyleri ile öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(3), 1497-1513.

Çivitci, N. (2014). Lise öğrencilerinde okul öfkesinin yordayıcıları olarak okula yabancılaşma ve algılanan sosyal destek. İlköğretim Online, 10 (3), 861-871.

De Haan, A. (2000) Social Exclusion: Enriching the Understanding of Deprivation. Studies in Social and Political Thought, 2(2), 22-40

Denson, T. F., DeWall, C. N., ve Finkel, E. J. (2012). Self-control and aggression. Current Directions in Psychological Science, 21(1), 20-25.

Doğan, R., Gönülalan, G. D., Atik, R., Çebiş, T., ve Akın, U. (2014). Ergenler için Sosyal Dışlanma Ölçeği Türkçe Formu’nun geçerlik ve güvenirliği. Paper presented at the 1st Eurasian Educational Research Congress, April, 24-26, İstanbul, Turkey.

Ergil, D. (1980). Yabancılaşma ve siyasal katılma. Ankara: Olgaç.

Erkuş, A. (2013). Davranış bilimleri için bilimsel araştırma süreci. Ankara: Seçkin Yayın Evi: (Gözden Geçirilmiş 4. Baskı).

Erten, Y. ve Ardalı, C. (1996). Saldırganlık, şiddet ve terörün psikososyal yapıları. Cogito, 6, 143- 164.

Ertoy, M. (2007) Yabancılaşma: Kader mi, tercih mi? İstanbul: Lotus.

Ertoy, M. (2013) Türkiye’nin modernleşme sürecinde din eğitimi ve yabancılaşma sorunu. Yayınlanmamış doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Estivill, J. (2003) For combating social exclusion an overview, International Labour Office, Geneva Switzerland.

Eşici, H. (2007). İlköğretim yedinci sınıf öğrencilerinin temel ihtiyaçlarının karşılanma düzeyi ile zorbacı davranışları arasındaki ilişki. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara

Freedman, J. L., Sears, D. O. ve Carlsmith, J. M. (1989). Sosyal Psikoloji (Çeviren: Ali Dönmez). İstanbul: Ara Yayıncılık.

Fromm, E. (1996). Sağlıklı toplum. (3. Baskı). (Çeviren: Yurdanur Salman ve Zeynep Tanrısever). İstanbul: Payel Yayınları.

Garbarino, J. (1999). Lost boys: Why our sons turn violent and how we can save them. San Francisco: Jossey-Bass.

Gilman, R., Carter-Sowell A., DeWall, N., Adams, R., ve Carboni I. (2013). Validation of the Ostracism Experiences Scale for adolescents. Psychological Assessment, 25(2), 319-330.

Güngör, A. ve Ersoy, Ö. (1995). Televizyon programlarının okul öncesi dönem çocuklarına etkisine ilişkin anne baba görüşleri. 10. Ya-pa Okul Öncesi Eğitimi ve Yaygınlaştırılması Semineri, Ankara.

Hegel, G. W. F. (1986a). Seçilmiş parçalar. (Çev. Nejat Bozkurt), İstanbul: Remzi Kitabevi.

Hegell, G. W. F. (1986b). Tinin çörüngübilimi. (Çev. Aziz Yardımlı), İstanbul:.İdea Yayınevi.

Hoy, W. K. (1972). Dimensions of student alienation and characteristics of public high schools. Interchange, 3(4), 38-52.

IBM Corp. Released 2013. IBM SPSS Statistics for Windows, Version 22.0. Armonk, NY: IBM Corp.

Karasar, N. (2006). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.

Karataş, Z. (2008). Lise öğrencilerinde öfke ve saldırganlık. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(3), 277-294.

Keita, M., Hiroshi, F., ve Mitsuhiro, U. (2014). Social exclusion mediates the relationship between psychopathy and aggressive humor style in noninstitutionalized young adults. Personality and Individual Differences, 55 (2), 180-184.

Kim, E. J., Namkoong, K., Ku, T., ve Kim, S. J. (2008). The relationship between online game addiction and aggression, self-control and narcissistic personality traits. European Psychiatry, 23(3), 212-218.

Korkut, F. (2004). Okul temelli önleyici rehberlik ve psikolojik danışmanlık. Ankara: Anı.

Köknel, Ö (1996). Bireysel ve toplumsal şiddet, İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.

Laursen, B., ve Hafen, C. A. (2010). Future directions in the study of close relationships: Conflict is bad (except when it’s not). Social Development, 19, 858–872.

Leary, M. R., Twenge, J. M. ve Quinlivan, E. (2006). Interpersonal rejection as a determinant of anger and aggression. Personality and Social Psychology Rewiev, 10, 111-132.

Leary, M. R., Kowalski, R. M., Smith, L., ve Phillips, S. (2003). Teasing, rejection, and violence: Case studies of the school shootings. Aggressive behavior, 29(3), 202-214.

Levitas, R., Pantazis, C., Fahmy, E., Gordon, D., Lloyd E. ve Patsios, D. (2007). The multidimensional analysis of social exclusion. Department of Sociology and School for Social Policy Townsend Centre for the International Study of Poverty and Bristol Institute for Public Affairs, University of Bristol.

Lystad, M. H. (1972). Social alienation: A review of current literature. The Sociological Quarterly, 13(1), 90-113.

Malim, T., Birch, A., Hayward, S. ve Wadeley, A. (1998). Introductory psychology. Macmillan.

Maner, J. K., DeWall, C. N., Baumeister, R. F. ve Schaller, M. (2007). Does social exclusion motivate interpersonal reconnection? Resolving the “Porcupine Problem”. Journal of Personality and Social Psychology, 92, 42-55.

Marshall, G. (1999). Sosyoloji sözlüğü. (Çevirenler: Osman Akınhay, Derya Kömürcü). Ankara: Bilim ve Sanat.

Marx, K. (1993). 1844 el yazmaları, ekonomi politik ve felsefe. (Çev. Kenan Somer), Ankara: Sol Yayınları.

Marx, K. ve Engels, F. (2004). Alman ideolojisi. (Çev. Sevim Belli), Ankara: Sol Yayınları.

Mehroof, M., ve Griffiths, M. D. (2010). Online gaming addiction: the role of sensation seeking, self-control, neuroticism, aggression, state anxiety, and trait anxiety. Cyberpsychology,Behavior, and Social Networking, 13(3), 313-316.

Mercan, Ç. S. (2016). Ergenler için Sosyal Dışlanma Ölçeği: Türkçe geçerlik ve güvenirliği. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(2), 175-186.

Moreland, R. L. (1987). The formation of small groups. In C. Hendrick (Ed.), Group processes: Review of personality and social psychology (Vol. 8, pp. 80-110). Newbury Park, CA: Sage.

Nef. J. (1980). Sanayileşmenin kültürel temelleri. (Çeviren: Erol Güngör). İstanbul: Kalem Yayınları

Newcomb, A. F., Bukowski, W. M., ve Pattee, L. (1993). Children's peer relations: A meta-analytic review of popular, rejected, neglected, controversial, and average sociometric status. Psychological Bulletin, 113, 99-128.

Nisbett, R. E. (1993). Violence and US regional culture. American psychologist, 48(4), 441-449.

Okada, R. (2010). The relationship between vulnerable narcissism and aggression in Japanese undergraduate students. Personality and Individual differences, 49(2), 113-118.

Öğülmüş, S.(1996). Liselerde şiddet olaylarının psikolojik temelleri. 6. Milli Eğitim Sempozyumu, Orta Öğretimde Yeniden Yapılanma. Türk Yurdu Yayınları. No:35

Peace, R. (2001) Social exclusion: A concept in need of definition? Social Policy Journal of New Zealand, 16, 17-36.

Peker, A. (2015). Ergenlerin saldırganlık ve siber zorbalık davranışları arasındaki ilişkilerin incelenmesi. EKEV Akademi Dergisi, 61(61), 323-336.

Rawal, N. (2008) Social inclusion and exclusion: A review. Dhaulagiri Journal of Sociology and Anthropology, 2, 161-180.

Sebastian, C., Viding, E., Williams, K. D. ve Blakemore, S.-J. (2010). Social brain development and the affective consequences of ostracism in adolescence. Brain and Cognition, 72, 134– 145.

Seeman, M. (1991). Alienation and anomie. Measures of personality and social psychological attitudes, 1, 291-371.

Seeman, M. (1959). On the meaning of alienation. American Sociological Review, 24(6), 783–791.

Silver, H. (2007) The process of social exclusion: The dynamics of an evolving concept, chronic poverty research centre. CPRC Working Paper, 95, 1-22.

Soykan, F. (1993). Türk sinemasında kadın ve şiddet. 3P Dergisi1(4): 21–32.

Sun, J. W., Xue, J. M., Bai, H. Y., Zhang, H. H., Lin, P. Z., ve Cao, F. L. (2016). The association between negative life events, neuroticismand aggression in early adulthood. Personality and Individual Differences, 102, 139-144.

Şahin, M. (2014). Üniversite öğrencilerinde internet bağımlılığı ve saldırganlık. Düşünen Adam, 27(1), 43-52.

Tezcan, M. (1997). Gençlik sosyolojisi ve antropolojisi araştırmaları. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları No:178.

Tok, Y. (2001). Cinsiyet rolleri ile ilgili farklı kalıp yargılara sahip üniversite öğrencilerinin saldırganlık düzeyleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Tolan, B. (1980). Çağdaş toplumun bunalımı anomi ve yabancılaşma. Ankara: Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Yayınları.

Tozlu, N. ve Solak, A. (2006). Küreselleşme ve suç: Eğitim ve şiddet. (Ed. S. Erçetin). Ankara: Hegem Yayınları.

Tuzgöl, M. (1998). Ana-baba tutumları farklı lise öğrencilerinin saldırganlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Uğur, E., ve Murat, M. (2014). Lise Öğrencilerinin Kişilerarası İlişkilerle İlgili Bilişsel Çarpıtmaları Ve Saldırganlık Tepkileri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. University of Gaziantep Journal of Social Sciences, 13(2), 525-543.

Walker, A. ve Walker, C. (1997) Britain divided: The growth of social exclusion in the 1980s and 1990s. London: CPAG.

Williams, K. D. (2007). Ostracism. Annual Review Psychology, 58, 425-452.

Williams, K. D. ve Nida, S. A. (2011). Ostracism: Consequences and coping. Current Directions in Psychological Science, 20, 71–75.

Williams, K. D., Cheung, C. K. T., ve Choi, W. (2000). Cyberostracism: Effects of being ignored over the internet. Journal of Personality and Social Psychology, 79, 748-162.

Yavuzer, Y., ve Karataş, Z. (2012). Ergenlerde otomatik düşünceler ile fiziksel saldırganlık arasındaki ilişkide öfkenin aracı rolü. Türk Psikiyatri Dergisi, 23, 1-7.

Yıldız, S. A. (2004). Ebeveyn tutumları ve saldırganlık. Polis Bilimleri Dergisi, 6(3-4), 131-150.

Zadro, L., Williams, K. ve Richardson, R. (2004). How low can you go? Ostracism by a computer is sufficient to lower self-reported levels of belonging, control, self-esteem, and meaningful existence. Journal of Experimental Social Psychology, 40(4), 560-567.