Gülden UYANIK BALAT, Zeynep KILIÇ, Şeyma DEĞİRMENCİ, Fatma Özge ÜNSAL

OKUL ÖNCESİ DÖNEM ÇOCUKLARINA YÖNELİK RESİMLİ ÇOCUK KİTAPLARINDA YER ALAN TEMEL KAVRAMLARIN İNCELENMESİ

Kitaplar, çocukların gerçek dünya ile bağ kurmasını sağlayan araçlardan birisidir. İyi kurgulanmış, uygun görsellerle bezenmiş, kaliteli resimli çocuk kitapları, çocukların sadece eğlenceli zaman geçirmesini sağlamakla kalmayıp, tüm gelişim alanlarının da olumlu yönde desteklenmesini sağlayabilmektedir. Resimli çocuk kitaplarının eğitici ve öğretici yönlerinin dikkate alındığı bu çalışmada; okul öncesi dönem çocuklarına yönelik resimli çocuk kitaplarında yer alan temel kavramların incelenmesi ve bu temel kavramlar arasında fen kavramlarının hangi sıklıkta yer aldığının belirlenmesi amaçlanmaktadır. Araştırmanın çalışma grubunu, ağırlıklı olarak İstanbul ve Ankara illerindeki yayınevlerinde yayınlanmış olan ve İstanbul ili, Anadolu ve Avrupa yakalarında bulunan, çocuk kitabevlerinden rastgele olarak seçilmiş, okul öncesi dönem çocuklarına yönelik 200 resimli çocuk kitabı oluşturmaktadır. Döküman analizine dayalı nitel bir araştırma olan bu çalışmanın verilerinin toplanmasında araştırmacılar tarafından geliştirilen “Temel Kavramlar Kontrol Listesi” ve “Kitap Künye Formu” kullanılmıştır. Araştırmanın verileri, Temmuz – Ağustos 2016 aylarında, üç araştırmacı tarafından toplanmış olup verilerin değerlendirilmesinde, betimleyici analizlerden frekans analizi uygulanmıştır. Sonuç olarak; resimli çocuk kitaplarının kaç yaş grubuna yönelik olduğuna dair bilginin kitapların çoğunda yer almadığı; incelenen kitapların geneline bakıldığında bu kitaplarda temel kavramların çok fazla yer almadığı; çeviri kitaplarda okuma ve fen – matematik kavramlarının yerli kitaplara oranla daha çok kullanıldığı belirlenmiştir.

OKUL ÖNCESİ DÖNEM ÇOCUKLARINA YÖNELİK RESİMLİ ÇOCUK KİTAPLARINDA YER ALAN TEMEL KAVRAMLARIN İNCELENMESİ

Books are tools that enable children to connect with real world. Picture books that have high quality fiction and visuals do not only help children to spend a good time but also support children’s all developmental areas. This study focuses on educational aspects of children’s picture books. The aim of the study is to analyze basic concepts in picture books for preschool children and to determine the frequency of science concepts among these basic concepts. The study group of the research has created from 200 children's books for preschool children, randomly selected from the children's bookstores in Istanbul, Anatolia side and Europe side, published mainly in Istanbul and Ankara publishing houses. Document analysis of qualitative research method was used in the study. “Basic Concepts Checklist” and “Book Imprint Form” developed by researchers were used for data collection. The data of the study was collected by three researchers in July - August 2016 and frequency analysis was applied from the descriptive analyzes in the evaluation of the data. As a result; the information about how many children's books are intended for the age group is not included in the majority of the books; When the general review of the books examined reveals that these books do not take up much of the basic concepts; It has been determined that the concepts of reading and science - mathematics are used more in the translated books than the books written in Turkey.

PDF

___

Akman, B., ̇ İpek, A., & Uyanık, G. (2000). Examination of the conceptual development of children at six years of age attending kindergarten. International Journal of Early Years Education, 8(3), 227–234.
Akman, B., Uyanık, G., & Uzun, D. (2000). Concept development in 6-year-old children: Orphans vs children with their families. In 10th EECERA Conference on Complexity Diversity and Multiple Perspectives in Early Childhood, London.
Alpöge, G. (2003). Çocuk Edebiyatı Projesi: Türkiye’de 1991-2000 Yılları Arasında Çocuk Edebiyatı. Kuşadası: OMEP 2003 Dünya Konsey Toplantısı ve Konferansı Bildiri Kitabı, c.1: 418-433.
Bilgin, H. (2011). 5-6 Yaş çocuklarına yönelik 1990-2010 yılları arasında basılan resimli kitapların çocuğa görelik kavramına göre incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Çakmak, T., & Yılmaz, B. (2009). Okul öncesi dönem çocuklarının okuma alışkanlığına hazırlık durumları üzerine bir araştırma: Hacettepe Üniversitesi Beytepe Anaokulu örneği. Türk Kütüphaneciliği, 23(3), 489-508.
Çiftçi, F. (2013). Çocuk edebiyatında yaş gruplarına göre kitaplar ve özellikleri. Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 125-138.
Dağlıoğlu, H. E., & Çamlıbel Çakmak, Ö. (2009). Okul öncesi çocuklarına yönelik yayınlanan hikaye kitaplarının şiddet ve korku öğeleri açısından incelenmesi. Türk Kütüphaneciliği, 23(3), 510-534.
Demircan, C. (2006). TÜBİTAK çocuk kitaplığı dizisindeki kitapların dış yapısal ve iç yapısal olarak incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 12-27.
Deretarla Gül, E. (2013). Okulöncesi çocuklara okuma alışkanlığı kazandırma. (Ed. Mübeccel Gönen). Çocuk Edebiyatı. Ankara: Eğiten Kitap Yayınları.
Erdoğan, F. (1999). Türkiye’de 1996-1998 Yılları Arasında Yayımlanmış Çocuk Kitaplarının İçerik Analizi. Binbir Kitap Çocuk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 3:12-51.
Gönen, M., Karakuş, H., Uysal, H., Kehçi, A., Ulutaş, Z., & Kahve, Ö. (2015). Resimli çocuk kitaplarının içerik ve resimleme özelliklerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, http://www.efdergi.hacettepe.edu.tr/upload/files/3301gonenresimli-cocuk-kitaplari.pdf (Erişim: 12.07.2016).
Gönen, M., Katrancı, M., Uygun, M., & Uçuş, Ş. (2011). İlköğretim birinci kademe öğrencilerine yönelik çocuk kitaplarının, içerik, resimleme ve fiziksel özellikleri açısından incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 36(160), 250-265.
Gönen, M., Uludağ, G., Fındık Tanrıbuyurdu, E., & Tüfekçi, E. (2014). 0-3 yaş çocuklarına yönelik resimli çocuk kitaplarının özelliklerinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(1), 126-139.
İpek Yükselen, A. (2013). Yaş gruplarına göre çocuk kitapları. (Ed. Mübeccel Gönen). Çocuk Edebiyatı. Ankara: Eğiten Kitap Yayınları
Kocabaş, İ. (1999). Çocuk kitabı seçim kriterleri ve 1997 yılını kapsayan bir değerlendirme. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü; Ankara.
Körükçü, Ö. (2012). Okul öncesi eğitime yönelik resimli çocuk kitaplarının bulunması gereken temel özellikler açısından incelenmesi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 23-254.
Mert, O., Albayrak, F., & Serin, N. (2013). Çeviri çocuk kitaplarının kültür aktarımı açısından incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(3), 58-73.
Sever, S. (1995). Çocuk kitaplarında bulunması gereken yapısal ve eğitsel özellikler. Abece, 107, 14-15.
Şirin, M. R. (1998). 99 Soruda Çocuk Edebiyatı (2. Baskı). İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
Uyanık Balat, G. (2003). Altı yaş grubu korunmaya muhtaç ve ailesinin yanında kalan çocukların okula hazırbulunuşluk ile ilgili temel kavram bilgilerinin karşılaştırılması. Yayımlanmamış doktora tezi. Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü; Ankara.
Uyanık Balat, G. (2009a). Anasınıfına devam eden çocukların cinsiyetlerine göre temel ilişkisel kavram bilgilerinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim. 34(153), 117-126.
Uyanık Balat, G. (2009b). Examining the knowladge of basic concept of children starting primary education. Early Child Development and Care. 179(7), 911-918.
Uyanık Balat, G. (2014). Analayzing the relationship between learning styles and basic concept knowledge level of kindergarten children. Educational Research and Reviews, 9(24), 1400- 1405.
Uyanık Balat, G. & Güven, Y. (2006). Temel kavram bilgilerinin okul öncesi eğitim alma ve kurumda kalma durumlarına göre karşılaştırılması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 6(3), 923-945.
Uyanık Balat, G., Özkan, B. & Kılıç, M. (2011). Okul öncesi öğretmen adaylarının çocuk edebiyatına yönelik tutumlarının incelenmesi. Okul Öncesi Eğitimin Bugünü ve Geleceği Kongresi Tam Metin Kitabı, s.150-155.,
Veziroğlu, M. & Gönen, M. (2012). Resimli çocuk kitaplarının m.e.b. okul öncesi eğitim programı’ndaki kazanımlara uygunluğunun incelenmesi. Eğitim ve Bilim. 37(163), 226-238.
Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (8. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Zengin, A.Y. & Zengin, N. (2007). Eğitim Fakülteleri İçin Çocuk Edebiyatı. İstanbul: Truva Yayınları.