Öğretmen Adaylarının Psikolojik İhtiyaçlarının ve Kişilik Özelliklerinin Başarı Yönelimlerini

Araştırmanın amacı, öğretmen adaylarının psikolojik ihtiyaçlarının ve kişilik özelliklerinin başarı yönelimlerini ne düzeyde yordadığını belirlemektir. Araştırmanın çalışma grubunu 165 kız ve 109 erkek olmak üzere toplam 374 Eğitim Fakültesi öğrencisi oluşturmaktadır. İlişkisel tarama modeline göre tasarlanan araştırmada, öğretmen adaylarının başarı yönelimlerini belirlemek için '2X2 Başarı Yönelimleri Ölçeği', psikolojik ihtiyaçlarını belirlemek için 'Gereksinim Değerlendirme Ölçeği' ve kişilik özelliklerini belirlemek için de 'Sıfatlara Dayalı Kişilik Testi' kullanılmıştır. Araştırmada başarı yönelimlerinin; öğrenme-yaklaşma, öğrenme-kaçınma, performans-yaklaşma ve performanskaçınma alt boyutlarının her biri bağımlı değişken olarak belirlenip, kişilik özellikleri ve psikolojik ihtiyaçlarla ilişkileri incelenmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgular incelendiğinde; başarı, bağlanma, özerklik, baskınlık psikolojik ihtiyaçları ile dışadönüklük, uyumluluk, sorumluluk, nevrotizm ve deneyime açıklık kişilik özelliklerinin birlikte başarı yönelimlerini yordadığı belirlenmiştir. Bulgular alanyazın ışığında tartışılmış ve ileride yapılacak araştırmalara yönelik bazı önerilerde bulunulmuştur.

The Predictive Role of Teacher Candidates' Psychological Needs and Personality Traits on Goal Orientations

The aim of this research is to determine how much prospective teachers' psychological needs and personality traits predict their goal orientations. Study group of the research consisted of 374 students from the Faculty of Educational Sciences including 165 female students and 109 male students. In this research that was designed based on the relational survey model, '2X2 Goal Orientations Scale' was used to determine teacher candidates' goal orientations. 'Requirement Assessment Scale' was used to determine prospective teachers' psychological needs. 'Adjective Based Personality Test' was used to determine prospective teachers' personality traits. In this research, subdimensions of goal orientations such performance-approach and performance-avoidance were separately determined as dependent variable, and their connection with personality traits and psychological needs was examined through the multiple linear regression analysis. When findings obtained from the research were examined, it was observed that psychological needs such as achievement, attachment, autonomy, dominance and personality traits such as extroversion, agreeableness, conscientiousness, experience all had predictive role on goal orientations. Findings were discussed under the light of literature, and some suggestions were presented for the future research.

___

Akın, A. (2006a). Başarı amaç oryantasyonları ile biliş ötesi farkındalık, ebeveyn tutumları ve akademik başarı arasındaki ilişkiler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.

Akın, A. (2006b). 2X2 Başarı yönelimleri ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12, 1-14.

Akın, A. (2010). Achievement goals and academic locus of control: Structural equation modeling. Eğitim Araştırmaları-Eurasian. Journal of Educational Research, 38, 1-18.

Ames, C. & Archer, J. (1988). Achievement goals in the classroom: Students' learning strategies and motivational processes. Journal of Applied Psychology, 76, 478-487.

Bacanlı, H., İlhan, T. & Aslan, S. (2009). Beş Faktör Kuramına dayalı bir kişilik ölçeğinin geliştirilmesi:Sıfatlara Dayalı Kişilik Testi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 261-279.

Bandura, A. (1996). Self-efficacy in changing societies. New York: Cambridge University Press.

Barrick, M. R. & Mount, M. K. (1991). The big five personality dimensions and job performance: a metaanalysis. Personnel Psychology, 44(1), 1-26.

Bell, B. S., & Kozlowski, W. J. (2002). Goal orientation and ability: Interactive effects on self-efficacy,performance, and knowledge. Journal of Applied Psychology, 87(3), 497.

Buluş, M. (2011). Öğretmen adaylarında bireysel farklılıklar perspektifinden amaç yönelimleri, denetim odağı ve akademik başarı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(2), 529-546.

Busato, V.V., Prins, F.J., Elshout, J.J. & Hamanker, C. (1999). The relation between learning styles, the Big Five Personality Traits and achievement motivation in higher education. Personality and Individual Differences, 26, 129-140.

Büyüköztürk, Ş. (2007). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.

Chan, D. & Tesluk, P. E. (2000). Affective disposition and personality correlates of goal orientation. Paper presented at the 15th annual conference of the Society for Industrial/Organizational Psychology, New Orleans, LA.

Clark, L. A. & Watson, D. (1991). General affective dispositions in physical and psychological health. In C. R. Snyder & D. R. Forsyth (Eds.), Handbook of Social and Clinical Psychology. New York: Pergamon.

Costa, P. T., & McCrae, R. R. (1995). Primary traits of Eysenck's PEN system: three-and five-factor solutions. Journal of Personality and Social Psychology, 69(2), 308.

Costa, P.T., & McCrae, R.R. (1992). Four ways the five factors are basic. Personality and Individual Differences, 13, 653-665.

Çetin, B., & Akın, A. (2009). An investigation of the relationship between achievement goal orientations and the use of stress coping strategies with canonical correlation. Journal of Human Sciences, 6(1), 242-255.

Debicki, B. J., Kellermanns, F. W., Barnett, T., Pearson, A. W., & Pearson, R. A. (2016). Beyond the Big Five: The mediating role of goal orientation in the relationship between core selfevaluations and academic performance. The International Journal of Management Education, 14(3), 273-285.

Deci, E.L. & Ryan, R.M. (1985). Intrinsic motivation and self-determination in human behavior. New York: Plenum Press.

Digman, J.M. (1990). Personality structure: Emergence of the five factor model. Annual Review of Psychology, 41, 417-440.

Dweck, C. S. (1986). Motivational processes affecting learning. American Psychologist, 41, 1040-1048.

Dweck, C.S. & Leggett, E.L. (1988). A social-cognitive approach to motivation and personality. Psychological Review, 95(2), 256-273.

Elliot, A. & McGregor, H. A. (2001). A 2 x 2 achievement goal framework. Journal of Personality and Social Psychology, 80(3), 501-519.

Elliot, A. J., & Thrash, T. M. (2002). Approach-avoidance motivation in personality: approach and avoidance temperaments and goals. Journal of Personality and Social Psychology, 82(5), 804.

Elliot, A.J. (1999). Approach and avoidance motivation and achievement goals. Educational Psychologist, 34,169-189.

Eysenck, H. (1978) The development of personality and its relation to learning. In Murray-Smith, S. (Ed.). Melbourne studies in education. Melbourne: Melbourne University Press.

Field, A. (2009). Discovering statistics using SPSS. London: Sage.

Heaven, P.L. (1990). Attitudinal and Personality Correlates of Achievement Motivation Among High School Students. Personality and Individual Differences, 11, 705-71.

Heckert, T. M., Cuneio, G., Hannah, A. P., Adams, P. J., Droste, H. E., Mueller, M. A., ... & Roberts, L. L. (2000). Creation of a new needs assessment questionnaire. Journal of Social Behavior and Personality, 15(1), 121.

Judge, T. A., Bono, J. E., Ilies, R., & Gerhardt, M. W. (2002). Personality and leadership: a qualitative and quantitative review. Journal of Applied Psychology, 87(4), 765.

Kalaycı, Ş. (2010). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Ankara: Asil Yayın Dağıtım.

Kandemir, M. (2012). Öğrencilerinin Akademik Erteleme Davranışlarının, Kaygı, Başarısızlık Korkusu, Benlik Saygısı ve Başarı Amaçları ile Açıklanması. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 2(4), 81-88.

Kanfer, R., Ackermen, P.L. & Heggested, E.D. (1996). Motivational skills and self regulation for learning: a trait perspective. Learning and Individual Differences, 8, 185- 204.

Kesici, Ş. (2008). Yeni Psikolojik İhtiyaç Değerlendirme Ölçeği'nin Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması: Doğrulayıcı faktör analizi sonuçları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 20, 493-500.

McCabe, K. O., Van Yperen, N. W., Elliot, A. J. & Verbraak, M. (2013). Big Five personality profiles of context-specific achievement goals. Journal of research in personality, 47(6), 698-707.

McClelland, D.C. (1961). The achieving society. Princeton, New Jersey: Van Nostrand.

McCrae, R. R., & Costa, P. T. (1987). Validation of the five-factor model of personality across instruments and observers. Journal of Personality and Social Psychology, 52(1), 81.

Mowen, J. C. (1993). Consumer Behavior, (3. Ed.), New York: Macmillan Publising Company.

Murray, H. A. (1955). Types of human needs. In D. C. McClelland (Ed.). Studies in motivation, New York: Appteton-Centry-Crofts Inc.

Odacı, H., Berber Çelik, Ç., & Çikrıkci, Ö. (2013). Psikolojik danışman adaylarının başarı yönelimlerinin bazı değişkenlere göre yordanması. Turkish Psychological Counseling & Guidance Journal, 4(39).95-105

Phillips, J. M., & Gully, S. M. (1997). Role of goal orientation, ability, need for achievement and locus of control in the self-efficacy and goal--setting process. Journal of applied psychology, 82(5), 792-802.

Pintrich, P. R. (2000). Multiple goals, multiple pathways: The role of goal orientation in learning and achievement. Journal of educational psychology, 92(3), 544-555

Slavin, R. (2000). Educational psychology theory and practice (Sixth Edition). Pearson.

Süral, Ö.P., Özmen, N.T. & Eriş. E.D., (2007). Öğrenilmiş gereksinimlere yönelik bir ölçek geliştirme çalışması. Ege Akademik Bakış. 7(2),553-571.

Toros, T., Akyüz, U., Bayansalduz, M., & Soyer, F. (2010). Examining the relationship between task-and ego-oriented goals and life satisfaction (A study of people doing mountaineering sports). Journal of Human Sciences, 7(2), 1039-1050.

Urdan, T. C., & Maehr, M. (1995). Beyond a two goal theory of motivation: A case for social goals. Review of Educational Research, 65, 213-244.

Williams, G. C., Wiener, M.W., Markakis, K.M., Reeve, J.M. & Deci, E.L. (1994). Medical students' motivation for internal medicine, Journal of General Internal Medicine, 9, 327-333.

Williams, G., Gagne, M., Ryan, R., & Deci, E. (2002). Facilitating autonomous motivation for smoking cessation. Health Psychology, 21 (1), 40-50.

Zweig, D. & Webster, J. (2004). What are we measuring? An examination of the relationships between the big-five personality traits, goal orientation, and performance intentions. Personality and İndividual Differences, 36(7), 1693-1708.