NESRİN IŞIKOĞLU ERDOĞAN, SİBEL YOLERİ, GAMZEGÜL TETİK

Ebeveyn Tutumlarının Okul Öncesi Dönemdeki Çocukların Mizaç Özellikleri İle İlişkisinin İncelenmesi

Ebeveyn-çocuk arasındaki ilişki, çocuğun ve ebeveynin karşılıklı gerçekleşmektedir. Bu süreç çocuk ve ebeveynin farklı özelliklerinden etkilenmektedir. Bu araştırmanın amacı, ebeveyn tutumları ile çocukların mizaç özellikleri arasındaki ilişkinin belirlenmesidir. Bu bağlamda, demokratik, otoriter, izin verici ve aşırı koruyucu ebeveyn tutumları ile çocukların sıcakkanlılık, sebatkarlık, ritmiklik ve tepkisellik olarak belirlenen mizaç özellikleri arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Çalışmaya, Denizli ve Uşak illerinden 261 okul öncesi dönem çocuğu ve anneleri katılmıştır. Veri toplama aracı olarak, "Kişisel Bilgi Formu", "Ebeveyn Tutum Ölçeği (ETÖ) ve "Çocuklar İçin Kısa Mizaç Ölçeği" kullanılmıştır. Araştırma sonuçları, demokratik tutum ile çocukların mizaç özelliklerinden "sebatkarlık" ve "ritmiklik" arasında istatistiksel olarak anlamlı pozitif yönlü bir ilişki olduğunu otoriter tutumla ise negatif yönlü bir ilişki olduğunu göstermiştir. "sebatkarlık" ve "ritmiklik" demokratik tutumu, tepkisellik mizaç özelliğinin ise otoriter tutumu olumlu yönde yordadığı saptanmıştır. özelliklerinin izin verici ve aşırı koruyucu ebeveyn tutumlarının anlamlı yordayıcıları olmadığı belirlenmiştir.

Examination of the Relationships between Children's Temperament and Parents' Child Rearing Attitudes in Early Childhood Period

The relationship between the children and parents is formed by the process of mutual relationships directly affected by them. This process is also affected by the different characteristics of the child and parents. The purpose of this research is to examine the relationships between the children's temperament and the parents' child rearing attitudes. In this context, the relationships among the democratic, authoritarian, permissive, and overprotective parent child rearing attitudes and the children temperament stills including reactivity, persistence, approach and rhythmicity are investigated. Two hundred and sixty one early childhood children from Denizli and Usak providences were participated in this research study. Data were gathered through "personal information form," "parent attitude scale," and "short temperament scale for children". The results of the study showed that there were a statistically significant and positive relationship between the child temperament stills "persistence" and "rhythmicity" and the parent's democratic child rearing attitudes. Additionally, "persistence" and "rhythmicity" significantly predicted the democratic child rearing attitudes. On the other hand, Reactivity predicted authoritarian parent child rearing attitudes in a positive way. The other sub-dimensions of temperament stills were not identified as significant predictors of overprotective and permissive parent child rearing attitudes.

___

Altay, F.B. (2007). Okulöncesi kuruma (devlet özel) devam eden çocukların sosyal yeterlikleri ve olumlu sosyal davranışları ile ebeveyn stilleri arasındaki ilişkiler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.

Arı, M., Bayhan, P. & Artan, İ. (1995). Farklı ana-baba tutumlarının 4-11 yaş grubu çocuklarında görülen problem durumlarına etkisinin araştırılması. 10. YA-PA Okulöncesi Eğitimi ve Yaygınlaştırılması Semineri, s. 23-38, Ankara.

Baumrind, D. (1966). Effects of authoritative parental control on child behavior. Child Development, 37(4), 887-907.

Brayn, A.E. & Dix, T. (2009). Mothers' emotions and behavioral support during interactions with toddlers: The role of child temperament. Social Development, 18(3), 647 - 670.

Clark, L.A., Kochanska, G., & Ready, R. (2000). Mothers' personality and its interaction with child temperament as predictors of parenting behavior. Journal of Personality and Social Psychology, 2, 274-285.

Coplan, R. J., Reichel, M., & Rowan, K. (2009). Exploring the associations between maternal personality, child temperament, and parenting: A focus on emotions. Personality and Individual Differences, 46, 241-246.

Çağdaş, A. & Seçer, Z. (2005). Anne baba eğitimi. Ankara: Eğitim Kitabevi.

Demir Karabulut, E. (2007). Ebeveyn tutum ölçeği (ETÖ). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.

Demir Karabulut, E. & Şendil, G. (2008). Ebeveyn tutum ölçeği (ETÖ), Türk Psikoloji Yazıları, 11(21), 15- 25.

Erkan, S. (2010). Aile ve aile eğitimi ile ilgili temel kavramlar. Z. Fulya Temel (Ed.). İçinde: Aile eğitimi ve erken çocukluk döneminde aile katılım çalışmaları, 1-48, 1. Baskı. Ankara: Anı Yayıncılık.

Fitzgerald, D.D., & White, K.J. (2003). Linking children's social worlds: perspective- taking in parent- child and peer contexts. Social Behavior and Personality, 31(5), 509-522.

Green, S.B., & Salkind, N.J. (2007). Using SPSS for windows and macintosh: Analyzing and understanding data. 5th edition. Prentice Hall, Upper Saddle River.

Grusec, J.E. (2002). Parental socialization and children's acquisition of values. In: M.H. Bornstein (Ed.), Handbook of parenting: Practical issues in parenting, pp.143-168. New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates.

Günalp, A. (2007). Farklı anne baba tutumlarının okul öncesi eğitim çağındaki çocukların özgüven duygusunun gelişimine etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.

Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.

Kiff, C.J., L engua, L.J., & Zalewski, M. (2011). Nature and nurture: parenting in the context of child temperament individual differences. Clinical Child and Family Psychology Review, 14, 251-301.

Kristal, J. (2005). The temperament perspective: Working with children's behavioral styles. Baltimore, MD.: Brookes Publishing.

Lengua, L.J., & Kovacs, E.A. (2005). Bidirectional associations between temperament and parenting and the prediction of adjustment problems in middle childhood. Journal of Applied Developmental Psychology, 26, 21-38.

Maccoby, E. (2002). Parenting effects: Issues and controversies. J. G. Borkowski, L. S. Ramey & M. BristolPower, (Ed.), Parenting and the child's world: Influences on academic, intellectual and socialemotional development (35-46). New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates, Inc.

Miller, P.H. (1983). Theories of developmental psychology. New York: W. H. Freeman and Company.

Özyürek, A. (2004). Kırsal bölge ve şehir merkezinde yaşayan 5-6 yaş grubu çocuğa sahip anne-babaların çocuk yetiştirme tutumlarının incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.

Partridge, T., & Lerner, L.V. (2007). A latent growth-cure approach to infant temperament. Infant and Child Development, 16, 255-265.

Prior, M.R., Sanson, A.V., & Oberklaid, F. (1989). The Australian temperament project. In G.A. Kohnstamm, J.E. Bates, & M.K. Rothbart (Eds.), Temperament in childhood (pp. 537-554). Chichester, England: Wiley.

Prior, M., Sanson, A., Smart, D., & Oberklaid, F. (2000). Introduction to the Australian temperament: 1983- 2000 Project, In: Pathways from infancy to adolescence: Australian temperament project 1983-2000, Melbourne, Australia: Australian Institute of Family Studies, 1-3.

Scaramella, L.V., Sohr-Preston, S.L., Mirabile, S.P., Robison, S.D., & Callahan, K.L. (2008). Parenting and children's distress reactivity during toddlerhood: An examination of direction effects. Social Development, 17(3), 578-595.

Sclafani, J.D., (2004). The educated parent: Recent trends in raising children. Westport, CT: Praeger Publishers.

Stright, A.D., Gallager, K.C., & Kelley, K. (2008). Infant temperament moderates relations between maternal parenting in early childhood and children's adjustment in first grade. Child Development, 79(1), 186-200.

Tezel-Şahin, F. & Özyürek, A. (2008). 5-6 yaş grubu çocuğa sahip ebeveynlerin demografik özelliklerinin çocuk yetiştirme tutumlarına etkisinin incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(3), 395-414.

Van Bakel, H.J.A., & Riksen-Walraven, J.M. (2002). Parenting and development of one-year olds: Links with parental, contextual and child characteristics. Child Development, 73(1), 256-273.

Wang, P. (1993). The study of relationship between children's temperament, childrearing practices and children's social competence. Bulletin of National Hualien Teachers College, 9, 1-34.

Wang, P. (1994). The Study on the temperament of child perceived by teachers & parent and child-rearing practice. Bulletin of Taipei Municipal Teachers College, 25, 317-342.

Yağmurlu, B., Sanson, A., & Köymen, S.B. (2005). Ebeveynlerin ve çocuk mizacının olumlu sosyal davranış gelişimine etkileri: zihin kuramı belirleyici rolü. Türk Psikoloji Dergisi, 20(55), 1-20.

Yağmurlu, B. & Sanson, A. (2009). Acculturation and parenting among Turkish mothers in Australia.

Journal of Cross-Cultural Psychology, 40(3), 361-380.

Yağmurlu, B. & Kodalak, A. C. (2010). Bağlanma, mizaç ve ebeveyn-çocuk ilişkileri. T. Solmuş (Ed.), Bağlanma, evlilik ve aile psikolojisi içinde (111-125). İstanbul: Sistem.

Zeng, Q. (1998). An exploratory study of child temperament and parenting: A Chinese perspective. Unpublished dissertation, Brigham Young University. Hawaii, USA.