Türkiye’de 65 Yaş Üstü Nüfusun Yaşlı Yığılması Konusunda Farklılık Gösteren İllere Göre Yaşam Kalitesinin İncelenmesi

Teknolojik gelişmeler, sağlık hizmetleri ve geriatri bilimindeki ilerlemeler ile yaşam kalitesindeki artış, insan ölümlerinin azalmasına ve yaşlı nüfusun, nüfus ortalaması içerisinde oransal artışına sebep olmuştur. Çalışmanın amacı; ülkemizdeki yaşlı nüfusun il düzeyinde kırsal ve kentsel yığılması ile illerin yaşam kalitesi verileri arasında bir ilişki olup olmadığını saptamaktır. Bu çalışma, Türkiye’de yaşlılığın mekânsal dağılımının il düzeyi verileri ile karşılaştırmalı analizine dayanmaktadır. Çalışmanın amacı doğrultusunda mekânsal yığılma analizleri yaşlı nüfusun kentsel ve kırsal alandaki dağılımı lokasyon katsayısı yöntemi ile gerçekleştirilmiştir ve haritalandırma yöntemiyle görselleştirilmiştir. Buradan elde edilen sonuçlara göre yaşlıların kentte ve kırda en çok ve en az yığıldığı iller saptanmış, seçilen illerin Türkiye İstatistik Kurumu’ndan elde edilen yaşam kalitesi verileri detaylı olarak incelenmiş ve yorumlanmıştır. Bu çalışmaya göre “ülkemizdeki yaşlı nüfusun il düzeyinde (kırsal ve kentsel) yığılması ile illerin yaşam kalitesi verileri arasında doğrusal bir ilişki” olduğu saptanmıştır. Buna göre yaşlı yığılmasının yüksek olduğu yerleşmelerde yaşlıların yaşam kalitesi yüksek; yaşlı yığılmasının düşük olduğu yerleşmelerde yaşam kalitesi düşüktür. Ülkemizde kırsal yaşlanma oranlarının artması sebebiyle kır ve kent arasındaki olanak farklarının azaltılması, yaşam kalitesi ve yaşam memnuniyetinin artmasını sağlayacaktır. Yaşlılıkla ilgili yapılan araştırmalarda mikro düzey (mahalle, ilçe, il düzeyi) önemli olsa da bu çalışma yaşlılığın bütüncül olarak değerlendirilmesi gerektiğini ve makro düzeyde (ulusal ölçek) yaklaşımlara ihtiyaç duyulduğunu ortaya koymaktadır.

PDF

___

Akyüz, H., Yaşartürk, F., Aydın İ., Zorba, E. ve Türkmen M. (2017). Üniversite öğrencilerinin yaşam kalitesi ve mutluluk düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. International Journal of Cultural and Social Studies (IntJCSS), 3, 253-62.
Arun, Ö. ve Çakıroğlu-Çevik, A. (2013). Quality of life in an ageing society, A comparative analysis of age cohorts in Turkey, Zeitschrift für Gerontologie + Geriatrie, 46(8), 734-9.
Baernholdt, M., Yan, G., Hinton, I., Rose, K., Mattos, M. (2012). Quality of Life in rural and urban adults 65 years and older: findings from The National Health and Nutrition Examination Survey. J Rural Health, 28(4), 339-47.
BBC, (2020), Sinop Neden Türkiye’nin En Mutlu Şehri? Joshua Allen, https://www.bbc.com/turkce/vert-tra-40977095 (Erişim tarihi: 21.08.2020)
Bilgili, N. ve Arpacı, F. (2014). Quality of life of older adults in Turkey. Archives of Gerontology and Geriatrics, 59(2), 415-21.
Bilir, N., (2018), Yaşlılık Tanımı, Yaşlılık Kavramı, Epidemiyolojik Özellikler, Yaşlılık ve Solunum Hastalıkları, ed. A.Ertürk, A.Bahadır, F. Koşar, TÜSAD, Türkiye Solunum Araştırmaları Derneği.
Borglin, G., Edberg, A. K., Hallberg, I. R. (2005). The experience of quality of life among older people. Journal of Aging Studies, 19, 201-20.
Cao, M. J., Guo, X. L., Yu, H., Chen, L. Y. ve McDonald, T. A. (2014). Chinese Community-Dwelling Elders’ Needs: Promoting Ageing In Place.
El Din, H. S., Shalaby, A., Farouh, H. E. ve Elariane, S. A. (2013). Principles of urban quality of life for a neighborhood, housing and building National Research Center HBRC Journal. HBRC Journal, 9, 86-92.
Farquhar, M. (1995). Elderly people’s definitions of quality of life. Social Science & Medicine, 41(10), 1439-46.
Gabriel, Z. ve Bowling, A. (2004). Quality of life from the perspectives of older people, Ageing & Society, 24, 675-91.
Güler, D. (2006). Mastalji, Yaşam Kalitesi ve Depresyon, Uzmanlık Tezi, Sağlık Bakanlığı, Şişli Etfal ve Araştırma Hastanesi Aile Hekimliği, İstanbul.
Harari, Y. N. (2012). Hayvanlardan Tanrılara: Sapiens, İnsan Türünün Kısa Bir Tarihi, E. Genç (çeviren), Kolektif Kitap, 7. Baskı, İstanbul.
Heide-Ottosen, S. (2014). The Ageing of Rural Populations: Evidence on Older Farmers in Lowand Middle-Income Countries, Published by HelpAge International, Londra.
Hogan, M. J., Leyden, K. M., Conway, R., Goldberg, A., Walsh, D. ve McKenna-Plumley, P. E. (2016). Happiness and health across the lifespan in five major cities: the impact of place and government performance. Social Science & Medicine, 162, 168-76.
Köy Kanunu (1924), Kanun Numarası: 442, Kabul Tarihi: 18/3/1924, Yayımlandığı Resmi Gazete: Tarih: 7/4/1924, Sayı: 68, Yayımlandığı Düstur: Tertip: 3, Cilt: 5, Sayfa: 336,
Marans, R. W. (2007). Quality of urban life studies: an overview and implications for environment-behaviour research. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 35(2012), 9-22.
McDonnell, C. (2018). Machine Learning To Predict Life Expectancy, Towards Towards Data Science. mevzuat.gov.tr (2019). On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, Kanun Numarası: 6360, Kabul Tarihi: 12/11/2012, Yayımlandığı Resmi Gazete: Tarih: 6/12/2012, Sayı: 28489, Yayımlandığı Düstur: Tertip: 5, Cilt: 53.
Özer, M. ve Karabulut, Ö. Ö. (2003). Yaşlılarda yaşam doyumu. Turkish Journal of Geriatrics, 6(2), 72-4.
Öztürk, H., (2015), Yaşlanma ve Kırsal Yaşlılık, Mevcut Durum Raporu, Kalkınma Atölyesi, Ankara.
Paul C., Ribeiro, O. ve Teixeira, L. (2012). Active ageing: an empirical approach to the WHO model, current. Gerontology and Geriatrics Research, 1, 382972, DOI: 10.1155/2012/382972, Hindawi Publishing Corporation.
Pykh, I. G. M ve Pykh, Y. A. (2008). Quality-of-life indicators at different scales: theoretical background. Ecological Indicators, 8(6), 854-62. saglik.gov.tr (2016). Sağlık İstatistikleri Yıllığı-2016, T.C. Sağlık Bakanlığı, Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü, https:// dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/13183,sy2016turkcepdf.pdf?0 (Erişim tarihi: 10.04.2020)
Scharf, T., Phillipson, C., Smith, A. E., Kingston, P. (2002). Growing older in socially deprived areas: social exclusion in later life. 1st Edition, Help the Aged, UK, 4-6.
Şenol, P., Altınörs, A., Yörür, N. (2006). “Kent Yaşamında Yaşlılara Sunulan Yaşlı Bakım Evleri ve Huzurevlerinin Yetersizliği ve Yeni Arayışlar, Kent ve Sağlık Sempozyumu 07/09”, Haziran 2006, Bursa.
TÜİK, (2013). İllerde Yaşam Memnuniyeti Endeksi, Ankara.
TÜİK, (2018). Konularına Göre İstatistikler/Nüfus ve Demografi/ Nüfus Projeksiyonları, 2018-2080, http://www.tuik.gov.tr/ PreHaberBultenleri.do?id=30567 [Erişim tarihi: 18.01.2019]
TÜİK, (2019). Türkiye İstatistik Enstitüsü, İstatistik Göstergeler, http://www.tuik.gov.tr/Start.do [Erişim tarihi: 27.10.2019]
UN, (2017), World Population Ageing 2017- Highlights, Department of Economic and Social Affairs, ST/ESA/SER.A/397, ISBN 978-92-1-151551-0. http://www.un.org/en/development/ desa/population/publications/pdf/ageing/WPA2017_Highlights. pdf [Erişim tarihi: 27.10.2019]
UN, (2019). World Economic Situation and Prospects 2019, Online ISSN: 2411-8370, United Nations publication, Sales No: E.19.II.C.1, https://www.un.org/development/desa/dpad/ wp-content/uploads/sites/45/WESP2019_BOOK-ANNEX-en. pdf [Erişim tarihi: 27.10.2019]
Uncu, Y. (2003). Yaşlı hastaya birinci basamakta yaklaşım. Turkish Journal of Geriatrics, 6(1), 31-7.
YÖK, (2019). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ [Erişim Tarihi: 14.10.2019]
WHO, (2019). WHOQOL: Measuring quality of life, introducing the WHOQOL instruments, https://www.who.int/healthinfo/ survey/whoqol-qualityoflife/en/ [Erişim Tarihi: 14.10.2019]
Yaman, Ö. M. ve Acar, M. (2015). Türkiye Sosyal Hizmet Birikiminde Yaşlılık, Bibliyografik Bir Değerlendirme (1950-2013), Açılım Kitap, İstanbul.
Zorba, E. (2008). Yaşam Kalitesi ve Fiziksel Aktivite, 10. Uluslararası Spor Bilimleri Kongresi, Bolu.