Kozan UZUNOĞLU, Harun ÖZER

3634

Toplu konutların ön tasarım aşamasında değerlendirilmesi

Konut insanoğlu’nun en önemli sorunu olarak çağlar boyu süre gelmektedir. Ailenin barınağı olan ve beşeri gereksinimini kar- şılayan fonksiyonel hacimleri içeren konut, tekil olarak aileye özgü inşa edilirdi. Rönesansın görkemli konutlarının inşası son- rasında, endüstri devriminin gereği olan işçi evleri ile başlayan toplu olarak inşa etme “Toplu Konut” kavramını mimarlık ala- nına taşımıştır. Günden güne büyüyen nüfus artışına paralel olarak konut üretimi talebi karşılayamaz durumdadır. Konut üretiminde niceliksel sorunların yanında ve önemi hergün daha fazla hissedilen “nitelik” sorunu tasarımcı mimarların çözmesi gereken bir kalite sorunudur. Bu konuda sonraki tasa- rımlara veri sağlamak amacıyla yapılan KSD (Kullanım Sonrası Değerlendirme) çalışmaları, yine binaların enerji performans etkinliğini hedef alan LEED, BREEAM gibi sertifika değerlendir- meleri, ağırlıklı olarak, yapı kabuğu, çevre ilişkileri, tesisat ve doğal kaynak kullanımları ile ilgili ölçümlemeleri yapmaktadır. Bu çalışmalar mimari tasarımların mekansal kullanımları ile ilgili biçim ve işlev (fonksiyon) konularını yeterince ön plana çıkarmamaktadır. Bu çalışmada, proje aşamasında mekansal ve işlevsel olarak ölçme ve değerlendirmenin yapılabilmesine olanak sağlayan bir yöntem önerilmiştir. Önerilen mekansal performans ölçme – değerlendirme sistematiği üç aşamalıdır. Birinci aşamada değerlendirmeye referans olacak standartlar ve kullanım kriterleri belirlenmektedir. İkinci aşama “SAR Ana- lizleri” yaklaşımından yararlanılması, üçüncü aşama ise “Me- kansal Performans Değerlendirmeleri”nin yapılmasıdır. Bura- da, “Kullanıcı Sistemi” ile “Bina Sistemi” arasında ortak özellikli tasarım kriterleri olan “Form, Fonksiyon, Konstrüksiyon”, bir ortak payda oluşturmakta ve inceleme konusunun test edil- mesiyle değerlendirmeleri yapılabilmektedir. Bu değerlendir- melerle, mekansal performansın oransal değerlerle sayısallaş- tırılması sağlanarak, istatistiki bilgi verebilecek şekilde bir veri tabanının oluşturulabileceği de düşünülmektedir.

Evaluation of mass housing at the pre-design stage

Throughout history, housing has been a central problem in the lives of human beings. Housing, which includes shelter for family and functional volumes that meet social needs, used to be built specifically for the family. The concept of “Mass Housing” entered the field of architecture as a result of the industrial revolution, when lavish Renaissance housing gradu- ally turned into housing for workers. Today, the demand for housing cannot keep up with fast-growing populations. Be- sides the quantitative problems of housing production, there is the ever- growing problem of quality, the solution to which lies with designer architects. On this issue of quality, Post Oc- cupation Evaluation (POE) studies, conducted to provide data for upcoming designs, and certificate evaluations like LEED and BREEAM, aimed at measuring energy performance ef- fectiveness of new buildings, mostly involve measurements of usage of the building envelope, environmental relations, facilities and usage of natural resources. None prioritize the form and function issues of spatial usage in architectural de- signs. This study proposes a method that enables spatial and functional measurement and assessment at the project stage. The suggested spatial performance measurement–assess- ment system has three stages. In the first stage, the standards and usage criteria to be used as reference in the assessment are defined. The second stage suggests using the SAR analy- sis approach, and the third stage is about conducting “Spatial Performance Assessment”. Here, the common denominator of “User System” and “Building System”, which shares char- acteristic design criteria “Form, Function,Construction” is es- tablished and by this way, testing and assessing the subject of study becomes possible. With these assessments, by providing digitalization of spatial performance with proportional values, it is believed that a database for the provision of statistical information may be established. Yakın Doğu Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi, Mimarlık Ana Bilim Dalı, Lefkoşa, KKTC.
PDF

___

  • 1. Atasoy, A. (1972). Değişen İhtiyaçlar Karşısında Konut Ta- sarlamasının Mevcut Konutların Değerlendirilmesi Yolu ile Geliştirilmesi. Doktora Tezi, İTÜ Mimarlık Fakültesi, İstanbul.
  • 2. Ateş, M. (1988). Toplu Konutlarda Esneklik Amaçlı Yak- laşımlar Üzerine Bir İnceleme. Yüksek lisans tezi. Yıldız Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
  • 3. Aydınlı, S. (1993). Mimarlıkta Estetik Değerler. İstanbul: İTÜ Mimarlık Fakültesi Yayınları.
  • 4. Bayazıt, N. (1979). Standart ve Yönetmeliklerin Bina Programlarına Etkileri. Bina Programlama Semineri için- de (s.81-87). İstanbul: İTÜ Mimarlık Fakültesi,Tübitak.
  • 5. Beken, G. (1970). Halk Konutları Standartlarının Tesbitine Temel OlmakÜzere Konutlarda Performans Ölçülmesi. İs- tanbul: İTÜ Mimarlık Fakültesi – Tübitak.
  • 6. Bosma, K., Van Hougstraten, D.; Martijin, V. (2000). Hou- sing For The Millions, John Habraken and The Sar, 1960- 2000. Rotterdam: NAİ publishers.
  • 7. Chawn, I. (2008). Houses and Flats, Metric Handbook - Planning and Design Data (3rd Edition). (David Littlefield, Eds). London: Elsevier.
  • 8. Birleşmiş Mimarlar, Protaş. Toplu Konut Holding A.Ş. (1986). Konut Üretiminde Rasyonelleşme Fizibilite Rapo- ru. İstanbul: Çavdar, T.
  • 9. HATC Limited for the Greater London. (2006). A report by Authority .Housing Space Standarts. London: Drury, A., Watson, J. ,Broomfıeld, R.
  • 10. Habraken, N.J.; Boekholt, J.T.;Dınjens,P.J.M.;Thıjssen, A.P. (1969). Variations: The Systematic Design Of Supports. Massachusetts: Laboratory of Architecture and planning at MIT.
  • 11. Kulaksızoğlu, E. (1980). Endüstrileşmiş Binada Mimari Planlama Araştırması Profesörlük Tezi, İTÜ Mimarlık Fa- kültesi. İstanbul.
  • 12. Seymour, B. (1972). Mass Housing - Flexibility with Stan- dardization. The Arup Journal, p.8-11, Vol.7, No:3.
  • 13. Şener, H. (1979). Tasarlayıcıya Verilecek Mimari Prog- ramların İçerik Sınırları, İfade Biçimleri Ve Endüstrileşmiş Bina Açısından Değerlendirilmesi. Bina Programlama Se- mineri içinde (s.75-81). İTÜ Mimarlık Fakültesi. Tübitak. İstanbul
  • 14. Tapan, M. (2010). Mimarlıkta Estetik Değerlendirme Üze- rine. İstanbul: Bileşim Matbaacılık.
  • 15. Ölçenoğlu,Ö.G.N. (1998). Toplu Konutların Esneklik Açı- sından İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. T.C.Mimar Sinan Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
  • 16. Özer, H. (1986). Yapım ve Organizasyonu Ders Notları. YTÜ Mimarlık Fakültesi. İstanbul.
  • 17. Özer, H. (1989). Mimari Tasarım Alternatifleri İçinden en Uygununu Seçmede Kullanılacak Ölçütlerin Belirlenmesi için Bir Çalışma. YTÜ Mimarlık fakültesi. İstanbul.
  • 18. Wehrli, R. (1972). Hospital Bedrooms and Nursing Units. A systems approach for building technology, et al Nati- onal Bureau of standarts, Distributed by NTIS (National Technical Infırmation Service), U.S. Department of Com- merce, Washington D.C.
  • İnternet Kaynakları
  • 1. Arts and Humanities Research Council. The University of Sheffield. Flexible Housing About Timeline Browse. http://www.afewthoughts.co.uk/flexiblehousing/about. php
  • 2. Albostan, D. (2009). Flexibility in Multi-Residential Hou- sing Projects: Three Innovative Cases From Turkey. The- sis for the Degree of Master in Architecture. Middle East Technical University. http://etd.lib.metu.edu.tr/uplo- ad/12610793/index.pdf (Erişim tarihi 4 mayıs 2014).
  • 3. BREEAM – Echomes. (2006). http://www.breeam.org/ filelibrary/Technical%20Manuals/EcoHomes_2006_Gu- idance_v1.2_-_April_2006.pdf, [Erişim tarihi:2 Ağustos 2014]
  • 4. Cresswell, J.W. (2003). Research Design: Qualitative and quantitative approaches. London: SAGE Publications Ltd. file:///C:/Documents%20and%20Settings/user/Desk- top/RESEARCH%20DESIGN%20QUA%20QUAN.pdf (Eri- şim tarihi 3 Haziran 2014).
  • 5. Güremen, L. (2011). Müstakil Villa Tipi Konutların Kul- lanıcı Memnuniyetini Belirleyen Özellikleri: Niğde Kenti Özelinde Bir Araştırma. E-Journal of New World Scien- ces Academy, Volume: 6, Number: 3, Article Number: 1A0190, ISSN:1306-3111. http://www.newwsa.com/ download/gecici_makale_dosyalari/NWSA-2038-2-6.pdf [Erişim tarihi: 2 Ağustos 2014]
  • 6. LEED for Homes Rating System, (2013) http://www.usgbc. org/sites/default/files/LEED%20for%20Homes%20Ra- ting%20System_updated%20April%202013.pdf, [Erişim tarihi:2 Ağustos 2014]
  • 7. Palabıyık, S. ve Çolakoğlu, B. (2012). Mimari Tasarım Sü- recinde Son Ürünün Değerlendirilmesi: Bir Bulanık Karar Verme Modeli. Megaron Cilt No: 7. Sayı No: 3. p. 191- 206. http://www.megaronjournal.com/jvi.aspx?pdir=m egaron&plng=eng&volume=7&issue=3 (Erişim tarihi 3 Haziran 2014).
  • 8. Sey, Y.; Tapan, M. (1976). Mimari Proje Yarışmalarında Değerlendirme Sorunları. http://dergi.mo.org.tr/dergi- ler/4/285/4028.pdf (Erişim tarihi 3 Haziran 2014).
  • 9. Somalı, B. ve Ilıcalı, E. (2009). Leed ve Breeam Uluslararası Yeşil Bina Değerlendirme Sistemlerinin Değerlendirilme- si. Ix. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi. http://www. mmo.org.tr/resimler/dosya_ekler/5464e0031fd7f46_ ek.pdf [Erişim tarihi: 2 Ağustos 2014]
  • 10. Willars, E. (2009). Rating systems andTools. RIBA. http:// www.architecture.com/NewsAndPress/News/Policy- News/Press/2009/SpaceStandards.aspx#.Ukgg3tJSiSp [Erişim Tarihi: 10 Eylül 2013]
  • 11. Wikipedia. http://en.wikipedia.org/wiki/Level_of_mea- surement [Erişim taihi: 9 haziran 2014]
  • 12. Wikipedia. http://en.wikipedia.org/wiki/Likert_ scale#Scoring_and_analysis [Erişim taihi: 9 haziran 2014]
  • 13. Wikipedia. N. John Habraken. http://en.wikipedia.org/ wiki/N._John_Habraken [Erişim tarihi: 29 Eylül 2013]
  • 14. Živković, M. & Jovanović G. (2012). A Method for Evalu- ating the Degree of Housing Unit Flexbility in Multi-Fa- mily Housing FACTA UNIVERSITATIS Series: Architecture and Civil Engineering Vol. 10, No 1, 2012, pp. 17 – 32 DOI: 10.2298/FUACE1201017Z. http://facta.junis.ni.ac. rs/aace/aace201201/aace201201-02.pdf [Erişim tarihi 4 mayıs 2014].
Megaron-Cover
  • ISSN: 1305-5798
  • Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
  • Başlangıç: 2006
  • Yayıncı: Kare Yayıncılık
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Host-country related risk factors in international construction: Meta-analysis

Güzin AYDOGAN, ALMULA KÖKSAL IŞIKKAYA

Toplu konutların ön tasarım aşamasında değerlendirilmesi

Kozan UZUNOĞLU, Harun ÖZER

Geçmişten günümüze Süleymaniye camii akustiği

Zühre Sü GÜL, MEHMET KEMAL ÇALIŞKAN, AYŞE TAVUKÇUOĞLU

16. ve 20. yy. arası İstanbul ve yakın çevresinde meydana gelen deprem sonrası barınma uygulamalarının incelenmesi

ŞERİFE ÖZATA, SEVGÜL LİMONCU

Avrupa Birliği üyelik sürecinde Türkiye'de sınır bölgeleri ve sınırötesi işbirliği: Edirne-Kırklareli örneği

Ervin SEZGİN, Gülden ERKUT