Kentsel Yayılma sonucu yapılaşmaya açılan verimli tarım alanları: Konya kenti deneyimleri

Son yıllarda hızla artan dünya nüfusu, gelişen teknolojiyle beraber hızlı kentleşmeye neden olmuştur. Kentsel alanların genişlemesi birçok çevre sorunlarına yol açmıştır. Şehirler hava, su ve toprak kirliliğine yol açmaktadır. Kentsel yayılma ormanlar, su kaynakları ve kentsel alanları çevreleyen alanlar üzerinde baskı oluşturmuştur. Bu baskıdan en çok etkilenen de şüphesiz tarım alanlarıdır. Verimli toprakların kaybı, ekonomik ve ekolojik sonuçlar doğurmasının yanı sıra, ülkelerin/ kentlerin kendi kendini besleme potansiyelini düşürerek, dışa bağımlı duruma gelmesine neden olmuştur/olmaktadır. Bu çalışmada, hızla büyüyen ve bunun sonucunda tarım arazilerini kaybeden Konya üstünde durulmuştur. Konya, kentsel alanda 1950lerden sonra büyük ölçüde genişlemiştir. 1970li yıllardan sonra büyük miktarda tarım arazisi, yaklaşık 15.000 hektar alan kentsel yayılma ile yapılaşmıştır. Bu dönemde kentin, özellikle güney ve batı kısmında bulunan 1. ve 2. sınıf tarım toprağı yapılaşmaya açılmıştır. 1960lardan sonra hazırlanan imar planlarıyla tarım alanları korunmaya çalışılsa da ekonomik çözümlerin yetersizliği nedeniyle istenilen ölçüde başarı sağlanamamıştır.

An analysis of the Konyas urbanized fertile agricultural lands and urban sprawl

The combination of an increasing world population and technological advancements has led to rapid urbanization. The expansion of urban areas has caused many environmental problems. Cities create air, water and soil pollution. Urban sprawl has started to put pressure on forests, water resources, and fields that surround urban areas. This pressure also affects agricultural land, which is essential for human survival and supports a main economic activity. The loss of productive agricultural lands has economic and ecological consequences. The loss of fertile lands reduces a regions capacity to feed itself and makes it dependent on others. This study will focus on Konya, which has grown rapidly and lost agricultural lands as a result. Its urban area expanded greatly after the 1950s. After the 1970s, a large amount of agricultural land, approximately 15,000 hectares, was urbanized due to urban sprawl. During this period, fertile agricultural lands, especially in the southern and western part of the city, were urbanized. After 1960, plans were developed with the aim to protect agricultural lands, but success has not been achieved due to a lack of economic solutions.

PDF

___

1. McIntyre, N., Knowles-Yanez, K., Hope, D., (2008), Urban Ecology as an Interdisciplinary Field: Differences in the use of Urban Between the Social and Natural Sciences, Ed: Marzluff, J. M. (editör), Urban Ecology, Washington, Springer press, s. 49-65.
2. EEA report. (2006), Urban Sprawl in Europe: The İgnored Challenge, No: 10/2006, European Commission, European Environment Agency, Joint Research Centre
3. Şişli, N., (1999), Çevre Bilim Ekoloji, Ankara: Gazi kitapevi. 4. Keleş, R., (1996), Kentleşme Politikası, Ankara: İmge yayınları.
5. Keleş, R., Hamamcı, C., (2002), Çevrebilim, Ankara: İmge yayınları.
6. Alberti, M., (2009), Advances in Urban Ecology, Washington: Springer press.
7. Eryıldız, S., (2007), Yeşil Yerel Yönetim, Ankara: Algı yayınları.
8. Arbury, J., (2000), From Urban Sprawl to Compact CityAn Analysis of Urban Growth Management in Auckland. http://portal.jarbury.net/thesis.pdf. [Erişim Tarihi: 20.10.2010],
9. Gillham, O., MacLean, A.S., (2002), The Limitless City, USA, Island press.
10. Antrop, M., (2004), Landscape Change and the Urbanization Process in Europe, Landscape and Urban Planning 67, s. 9-26.
11. Ewing, R., Pendall, R., Chen, D., (2002), Measuring Sprawl and Its Impact, Smart Growth America, www. smartgrowthamerica.org.
12. Wolman, H., Galster, G., Hanson, R., Ratcliffe, M., Furdell, K. Ve Sarzvnski, A., (2005), The Fundamental Challenge in Measuring Sprawl: Which Land Should be Considered?, The Professional Geographer, 57:1, p. 94-105.
13. Galster, G., Hanson, R., Ratcliffe, M., Wolman, H., Coleman, S., Freihage, J., (2001), Wrestling Sprawl to the Ground: Defining and Measuring an Elusive Concept, Housing Policy Debate 12 (4):681-718.
14. Bruegmann, R., (2005), Sprawl: a Compact History, Chicago: The University of Chicago.
15. Barnes, K. B., Morgan, J. M., Roberge, M. C., Lowe, S., (2001), Sprawl Development, Its Patterns, Consequences and Measurement, Center for geographic ınformation sciences, Towson University.
16. Brueckner, J.K., (2000), Urban Sprawl: Diagnosis and Remedies, International Regional Science Review 23, 2: 160-171.
17. Özbek, A.K., Öztaş, T., (2004), Tarım Arazilerinin Amaç Dışı Kullanımı; Erzurum örneği. Ekoloji Dergisi, 13(52),s: 1-6.
18. Anonim (2003), Konya İl Çevre Durum Raporu, İl Çevre ve Orman müdürlüğü, Konya: Altunarı Ofset.
19. Aru, K. A., (1998), Türk Kenti, İstanbul: Yem Yayınları. 20. Anonim (1964), Konya İli Analitik Etüdleri, Ankara: İller Bankası Yayınları.
21. Kömürcüoğlu, A., (1946), Konya İmar Planı İzah Raporu, Ankara.
22. Baydar, F., Baydar, L., (1954), Konya İmar Planı İzah Raporu, Ankara.
23. Taşçı, Y., Berksan, H., (1967), Konya İmar Müsabakası İzah Notu, Ankara.
24. Alkan, A., (1994), Konya Tarihi Kentin Planlama Sorunları, Konya.
25. Taşçı, Y., (1983), Konya 2000 Çevre Düzeni Planı Açıklama Raporu, Taşçı mimarlık/ Planlama atölyesi, Ankara.
26. Taşçı, Y., (1999), Konya 2020 Nazım Planı Revizyon Açıklama Raporu, Taşçı Mimarlık/Planlama Atölyesi, Ankara.
27. Yenice, S., (2005), Kentsel Planlama Sürecinde Konya Kent Formunun Gelişimi Üzerine bir Araştırma, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
28. Anonim (1992), Konya İli Arazi Varlığı, Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
29. http://maps.google.com/
30. Song, Y., (2002), Impacts of Urban Growth Management on Urban Form: A Comparative Study of Portland, Oregon, Orange County, Florida and Montgomery County, Maryland. http://www.smartgrowth.umd.edu/events/ pdf/Song_Paper2.pdf. [Erişim Tarihi: 30.10.2010]
31. Pendall, R., Martin, J., Fulton, W., (2002), Holding the Line: Urban Containment in the United States, The Brooking İnstitution Center on Urban Metropolitan Policy, http://www.brookings.edu/reports/2002/08metropolit anpolicy_pendall.aspx. [Erişim Tarihi: 25.10.2010].
32. Bruton, M, Nicholson, D., (1990), Local Planning in Practice, New York, Routledge Press.
33. Bengson, D. N., Youn, Y. C., (2006), Urban Containment Policies and the Protection of Natural Areas: The Case of Seouls Greenbelt, Ecology and society, 11(1): 3.
34. Cullingworth, B., Nadin, V., (2002), Town and Country Planning in UK, London, Routhledge Press.
35. Local Planning Authority Greenbelt Statics, England 2009-2010, (2010), http://www.communities.gov.uk/ documents/statistics/pdf/12103991.pdf [Erişim Tarihi: 25.10.2010].
36. Zegras, C., Gakenheimer, R., (2000), Urban Growth Management for Mobility: The Case of the Santiago, Chile Metropolitan Region Press.
37. Ayten, A.M., (2003), İmar (Gelişme) Hakkı Transferi Kavramı ve Bu Kavramın Uygulanmasına Dair Örnekler, 8 Kasım Dünya Şehircilik Günü 27. Kolokyumu, Şehircilikte Reform, TMMOB Şehir Plancıları Odası, Ankara, s: 211- 226.
38. Göksu, A.F., (2003), Kent Planlamada Yenilikçi Uygulama Araçları, 8 Kasım Dünya Şehircilik Günü 27. Kolokyumu, Şehircilikte Reform, TMMOB Şehir Plancıları Odası, Ankara, 199-209.
39. Yörür, N., (2010), Uygulanan Kırsal Alan ve Tarım Politikaları Üzerine bir Değerlendirme, Planlama Dergisi, TMMOB Şehir plancıları odası, 2010-1, s: 3-19.
40. Çepel, N., (2003), Ekolojik Sorunlar ve Çözümleri, Ankara: Tübitak Yayınları.
41. Taraklı, D., (2003), Tarımda Üretim ve Gelişme, Planlama Dergisi, TMMOB Şehir Plancıları Odası Yayınları, 2003-4: s: 4-15.
42. Karataş, N., (2007), İzmirdeki Şehirsel Saçaklanma Eğilimlerinin Torbalı-Ayrancılarda Arazi Sahipliliği El Değişim Süreçlerine Etkileri, Planlama Dergisi, TMMOB Şehir Plancıları Odası Yayını, 2007-2; s. 3-10.
43. Akseki, H, Meşhur, M.Ç., (2013), Konya Kentinin Kentsel Yayılma Süreci Üzerine Bir İnceleme, Yaşanabilir Kentler, 25. Uluslararası Yapı ve Yaşam Fuar ve Kongresi, TMMOB Mimarlar Odası, Bursa.
44. Torrens, P., Alberti, M., (2000), Measuring Sprawl. Unpublished paper no: 27, center for advanced spatial analysis, University college, London.