İstanbul Merkez Bölge'de Bütünleşme ve Ayrışma: 15. ISOCARP Genç Profesyonel Plancılar Çalıştayı'nın Düşündürdükleri
İstanbul Merkez Bölge son yıllarda kentsel işlevler ve nüfus açısından bir denge kaybı yaşamaktadır. Özellikle 1990’lardan itibaren merkez bölgede yer alan belirli mahallelerin nüfusları, konuttan ticarete dönüşümün etkisiyle belirgin bir biçimde azalırken, bazı bölgeler kentsel gerileme ve çöküş süreci yaşamaktadırlar. Kentsel açıdan gerileyen bu bölgelerde genellikle düşük gelir grupları yer seçmekte, kısmen belirli alanlarda ise yeni orta sınıfın talepleriyle bir soylulaştırma süreci izlenmektedir. Bu arada küreselleşme sürecine paralel olarak, merkez bölgede simgesel niteliği olan büyük ölçekli kentsel dönüşüm projelerinin gerçekleştirilmesi için ulusal ve uluslar arası yatırımcıların baskısı hızla artmaktadır. Planlama açısından değerlendirildiğinde bu durum iki boyutlu bir ayrışma-bütünleşme problemine işaret etmektedir. Bir yanda plancılar kentsel işlev alanları açısından giderek bir yamalı bohça haline gelen merkez bölgede içsel bağlantıların nasıl dengeleneceğini sorgularken, diğer yanda merkez bölge ile metropol bütünü arasındaki ilişkiler bağlamında, kentin imajını ve işleyişini tehdit eden ve mevcut planlardan bağımsız tasarlanarak kent gündemine sokulan kentsel dönüşüm projeleri karşısında nasıl bir tavır alacaklarını düşünmek durumundadırlar. Bu yazıda, bu konu üzerinde 2006 yılında İstanbul’da gerçekleştirilen 15. ISoCaRP Genç Profesyonel Plancılar Çalıştayı’nın bulguları sunulmaktadır.
Anahtar Kelimeler:
İstanbul
Integration and Disintegration in Istanbul Central Area: Thinking Over the Results of the 15th ISOCARP Young Planning Professionals Workshop
The central area of Istanbul has been loosing a balance between its functions and population. Since the 1990s some of the central neighbourhoods have been witnessing a significant decrease in their residential population due to the ongoing transformation process from residential use to services. Some neighbourhoods, however, have been deteriorated and occupied by low income migrants. Yet some of those previously deteriorated areas have been revitalised by the new elite and become gentrified. Meanwhile, as the pace of globalisation increases, the pressure on the central area from developers who attempt to build iconic projects increases. From a planning perspective, this is a two fold “integration versus disintegration” problem. On the one hand, within the central area, planners face a challenge of reaching a balance of fragmented city since the central area of Istanbul has become a patchwork of various disintegrated functions. With respect to the relationship between the central area and the metropolis, on the other hand, most of those so-called iconic flagship projects are put on the agenda with no regard to the existing local plans and identities. Thus, such initiatives, threaten the image and the functioning of the city. This paper aims to discuss the results of the 15th ISoCaRP Young Planning Professionals Workshop, which was held in Istanbul in 2006 on the abovementioned topic.
Keywords:
Istanbul,
___
- [1] Rossi, P.H. (1955) Why Families Move: a Study in the Social Psychology of Urban Residential Mobility, Free Pres; Glencoe.
- [2] Speare, A., Goldstein, S. ve Frey, W.H. (1975) Residential Mobility, Migration and Metropolitan Change, Balinger, Cambridge.
- [3] Pahl, R.E. (1975) Whose City? Penguin, Harmondsworth.
- [4] Galster, G., Freiberg, F. ve Houk, D.L. (1987) Radical differentials in real estate advertising practices: an exploratory case study, Journal of Urban Affairs, 9, sf. 199-215.
- [5] Musterd, S., Priemus, H. ve Van Kepmen, R. (1999) Towards undivided cities: the potential of economic revitalisation and housing redifferentiation, Housing Studies, 14 (5), sf. 573-584.
- [6] Balbo, M. (1993) Urban planning and the fragmented city of developing countries, Third World Planning Review, 15 (1), şubat 1993, sf. 23-35.
- [7] Arslan, R. (1997) Arazi Kullanış Ekonomisi, YTÜ yayını, İstanbul, sf.15-16.
- [8] Castells, M. (1996) The Information Age: Economy, Society and Culture, Cilt 1: The Rise of the Network Society, Blackwell, Oxford.
- [9] Massey, D. (1999) Cities in the world, içinde: Understanding Cities, City Worlds, D.Massey, J.Allen ve S.Pile (editörler), Rutledge, Londra, sf.125-7.
- [10] Vaggione, P. (2006) Introduction, içinde: Short Outlines of 42nd ISoCaRP Congress Papers, ISoCaRP, Voorburg, 5-8.
- [11] Enlil, Z. (2000) 1980 sonrası İstanbul’da toplumsal ayrışmanın mekansal izdüşümleri, Mimar.ist, 3(8), sf.84-89.
- [12] Marcuse, P. ve Van Kepmen, R. (2000) Introduction, içinde: P. Marcus and R.V. Kepmen (editörler) Globalizing Cities. A New Spatial Order? Blackwell Publishers, Oxford, sf.1-21.
- [13] İslam, T. (2005) Outside the core: Gentrification in İstanbul, R.Atkinson ve G.Bridge (editörler) The New Urban Colonialism: Gentrification in a Global Context, Routledge, sf. 121-136.
- [14] Enlil, Z. (2000) Yeniden işlevlendirme ve soylulaştırma: bir sınıfsal proje olarak eski kent merkezlerinin ve tarihi konut dokusunun yeniden ele geçirilmesi, Domus m, Aralık, no:8, sf.46-49.
- [15] Türkün, A. ve Kurtuluş, H. (2005) Giriş, içinde: H. Kurtuluş (editör) İstanbul’da Kentsel Ayrışma, Mekansal Dönüşümde Farklı Boyutlar, Bağlam, İstanbul, sf. 9-24.
- [16] Şen, B. (2005) Soylulaştırma: Kent mekanında yeni bir ayrışma biçimi, içinde: H. Kurtuluş (editör) İstanbul’da Kentsel Ayrışma, Mekansal Dönüşümde Farklı Boyutlar, Bağlam, İstanbul, sf. 127-160.
- [17] Kurtuluş, H. (2005) İstanbul’da kapalı yerleşmeler: Beykoz konakları örneği, içinde: H. Kurtuluş (editör) İstanbul’da Kentsel Ayrışma, Mekansal Dönüşümde Farklı Boyutlar, Bağlam, İstanbul, sf. 161-186.
- [18] Özdemir, M. A. (2005) Kentsel dönüşüm sürecinde eski bir gecekondu mahallesi: Karanfilköy-kentlere vurulan neşterler, içinde: H. Kurtuluş (editör) İstanbul’da Kentsel Ayrışma, Mekansal Dönüşümde Farklı Boyutlar, Bağlam, İstanbul, sf. 187-238.
- [19] Öktem, B. (2005) Küresel kent söyleminin kentsel mekanı dönüştürmedeki rolü: Büyükdere-Maslak Aksı, içinde: H. Kurtuluş (editör) İstanbul’da Kentsel Ayrışma, Mekansal Dönüşümde Farklı Boyutlar, Bağlam, İstanbul, sf. 24-76.
- ISSN: 1305-5798
- Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
- Başlangıç: 2006
- Yayıncı: Kare Yayıncılık