Orhan MERAL, Cetin KOSE, AHSEN KAYA, Aytaç KOÇAK, Ekin Özgür AKTAŞ

[Hekim Bakış Açısı İle Cinsiyetin Hekimlik Mesleğine Etkisi]

Dünyada ve Türkiye'de hasta hakları ile ilgili mevzuat, hastaların kendilerine sağlık hizmeti verecek hekimi seçme hakkını güvence altına almıştır. Bu çalışmada, Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi (EÜTF) asistan doktorlarının, hekimin cinsiyetinin hastaların hekim seçimindeki etkisine bakış açılarının değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu çalışma, EÜTF Klinik Araştırmalar Etik Kurulu'ndan alınan izin sonrasında EÜTF Hastanesi'nde çalışan 100 asistan doktorun çalışmaya gönüllü olarak katılımı ile gerçekleştirildi. Bu kapsamda, hekimlere anket uygulandı. Ankete verilen yanıtlar bilgisayar ortamına yüklenerek değerlendirildi. Katılımcıların 49'u kadın, 51'i erkek olup, yaş ortalaması 28.8±3.6'dır. %72'si hastaların hekim seçme hakkı kapsamında cinsiyetin bir kriter olarak yer almaması gerektiğini bildirdi. Anketi cevaplayanların %62'si cinsiyetin belirleyici bir faktör olma durumunda artış olduğunu belirtti. Hekimlerin %17'si cinsiyetinin meslek hayatına olumsuz etki ettiğini bildirdi. Ülkemizin sosyokültürel yapısı göz önüne alındığında hastaların hekim seçiminde cinsiyetin ön plana çıkma durumunun, başta hastaların tanı ve tedavi süreci ile ilgili olmak üzere sağlık sisteminde pek çok olumsuzluğa yol açabileceği düşünülmektedir.

Gender's Effect to the Profession of Medicine from the Physicians' Perspective: A Questionnaire Study

The legislation on patients' rights in the world and in Turkey has guaranteed the right of choosing their health care practitioners for patients. In this study, it is aimed to evaluate the viewpoints of physician assistants of Ege University Faculty of Medicine (EUFM) about the effect of physician's gender on choosing the physician. After taken the permission from EUFM Ethic Committee of Clinic Researches, this study was performed with 100 voluntary physician assistants who work in EUFM. In this context, a questionnaire was performed. Survey responses were evaluated with statistical program. 51 participants were males and 49 were females, the average age was 28.8±3.6. 72% expressed that gender should not be a criteria while choosing the physician. 62% of the respondents mentioned that there was an increase according to the gender of physician. 17% of physician mentioned that their gender had a negative effect to their careers. Taken cognizance of the socio-cultural structure of our country it is thought that coming to the forefront of physicians' gender in the patients' selection of their physicians would cause many problems in the health care system notably related to diagnosis and treatment of patients.

PDF

___

1. World Medical Association. Declaration of Lisbon on the rights of the patient. http://www.wma.net/en/30publications/10policies/l4/ Erişim tarihi 16.01.2014
2. Görkey Ş. Hasta Hakları. In: Hatemi H, Doğan H, eds, Medikal Etik. İstanbul: Yüce Yayım, 2002;100-26.
3. World Health Organization. A declaration on the promotion of patients' rights in Europe. http://www.who.int/genomics/public/eu_declaration1994.pdf Erişim tarihi 16.01.2014
4. European charter of patients' rights basis document. Rome, November, 2002. http://ec.europa.eu/health/ph_overview/co_operation/mobility/docs/health_services_c o108_en.pdf Erişim Tarihi: 15.07.2014
5. Yürümez Y, Çevik T, Yavuz Y. Hasta haklarını biliyormuyuz? Akademik Acil Tıp Dergisi. 2010;9(2): 67-71.
6. Tanrıverdi H. Hastaların hasta hakları konusundaki farkındalık düzeylerinin incelenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi. 2012;16(3):101-22.
7. Ocaktan E, Yıldız A, Özdemir O. Abidinpaşa Sağlık Grup Başkanlığı Bölgesinde Çalışan Sağlık Personelinin Hasta Hakları Konusunda Bilgi Ve Tutumları. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası. 2004;57(3):129-37.
8. Hasta Hakları Yönetmeliği. Resmi Gazete Tarihi: 01.08.1998; Sayısı: 23420. http://sbu.saglik.gov.tr/hastahaklari/yonetmelik.htm Erişim tarihi 16.01.2014
9. Poliklinik hizmetlerinin yeniden yapılandırılması. T.C. Sağlık Bakanlığı Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü genelgesi. http://sbu.saglik.gov.tr/hastahaklari/hekimsecme.htm Erişim Tarihi 16.01.2014
10. Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği. Resmi Gazete Tarihi: 13.1.1983, Sayısı: 17927. http://www.saglik.gov.tr/TR/belge/1-10615/yatakli-tedavi-kurumlariisletme-yonetmeligi-son-degisi-.html Erişim tarihi 11.07.2014
11. Poliklinik hizmetlerinin hastaların hekimini seçmesine ve değiştirmesine imkan verecek şekilde düzenlenmesi hakkında yönerge. http://www.ttb.org.tr/mevzuat/index.php?option=com_content&view=article&id=548: saik-hmetsunumunda-poll-hmetler-hastalarin-hekseese-ve-demese-k-verecek-kdedenlenmeshakkinda-yerge&catid=8:ygeler&Itemid=34. Sağlık Hizmeti Sunumunda Erişim tarihi 13 08.2013
12. http://www.ihsm.gov.tr/indir/mevzuat/genelgeler/G_17102007_1.pdf Erişim tarihi 13.08.2013 13. http://sbu.saglik.gov.tr/hastahaklari/hekimsemebilgi.htm Erişim tarihi 13.08.2013
14. Erbil N, Şenkul A, Sağlam Y, Ergül N. Jinekolojik muayene öncesinde Türk kadınların anksiyete seviyeleri ve muayeneye ilişkin tutumlarının belirlenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi. 2008;5(1):1-13.
15. Özer A, Çakıl E. Sağlık hizmetlerinde hasta memnuniyetini etkileyen faktörler. Tıp Araştırmaları Dergisi. 2007;5(3):140-3.
16. Önsüz MF, Topuzoğlu A, Cöbek UC, Ertürk S, Yılmaz F, Birol S. İstanbul'da bir tıp fakültesi hastanesinde yatan hastaların memnuniyet düzeyi. Marmara Medical Journal. 2008;21(1);33-49.
17. Altay B, Kefeli B. Jinekolojik muayeneye gelen kadınların anksiyete düzeyi ve etkileyen bazı faktörler. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi. 2012;5(4):134-41.
18. Dikmen Özarslan A. Kadın hastaların doktorla karşılaşması. Uluslararası Disiplinlerarası Kadın Çalışmaları Kongresi, 05-07 Mart 2009. Sakarya, Türkiye, Kongre Bildirileri 3. Cilt, 165-74.
19. Weisman CS, Teitelbaum MA. Physician gender and the physician-patient relationship: recent evidence and relevant questions. Soc Sci Med. 1985;20(11): 1119- 27. 20. World Medical Association. Declaration of Geneva. http://www.wma.net/en/30publications/10policies/g1/ Erişim tarihi 09.07.2014
21. Teke A, Uçar M, Demir C, Çelen Ö, Karaalp T. Bir eğitim hastanesinde görev yapan hemşirelerin hasta hakları konusundaki bilgi ve tutumlarının değerlendirilmesi. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni. 2007;(4):259-66.
22. Lagro-Janssen AL. Medicine is not gender-neutral: influence of physician sex on medical care. Ned Tijdschr Geneeskd. 2008;152(20):1141-5.
23. Christen RN, Alder J, Bitzer J. Gender Differences in physicians' communicative skills and their influence on patient satisfaction in gynaecological outpatient consultations. Soc Sci Med. 2008;66(7):1474-83.
24. Aycan Z, Fikret-Pasa S. Career choices, job selection criteria, and leadership preferences in a transitional nation: the case of Turkey. Journal of Career Development. 2003;30(2):129-44.
25. Beyon J, Toohey K, Kishor N. Do visible minority students of Chinese and South Asian ancestry want teaching as a career? perceptions of some secondary school students in Vancouver, B.C. Canadian Ethnic Studies. 1998;30(2):50-73.
26. Farmer HS. A Multivariate model for explaining gender differences in career and achievement motivation. Educational Researcher. 1987;16(2):5-9.
27. Annagür B. Sağlık çalışanlarına yönelik şiddet: risk faktörleri, etkileri, değerlendirilmesi ve önlenmesi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar. 2010;2(2):161-73. 28. Ayrancı U, Yenilmez C, Balcı Y, Kaptanoglu C. Identification of violence in Turkish health care settings. J Interpers Violence. 2006;21(2):276-96.
29. Kaya A, Karadayı B, Kolusayın MO, Akan Aslan N, Oral G. Violence in the health sector and its properties: A questionnaire toward physician working in the emergency departments. JAEM. 2014;13:124-30.