70. Yıldönümünde İnsan Haklarını Yeniden Düşünmek

İnsan, hemen her bilimin, sanatın, felsefenin ya da dinin ortak paydalarındandır. Çünkü insan, düşüncesiyle, bilgisiyle, tasarımcılığıyla ve inancıyla bu alanların hepsinde aktif olarak yer almaktadır. Dahası sosyal, kültürel, siyasal veya ekonomik yaşamın tamamı aslında bir insan yaratısıdır. Bu muazzam yaratıcılığın ilhamıyla insan, kendine birtakım öncelikler tanımıştır. Söz konusu ayrıcalıkların başında insan hakları da bulunmaktadır. İnsan hakları, temelde, insanın kendini özel, önemli ve korunaklı kılmasını vurgulamaktadır. Bunlar geniş ve yoruma değer konulardır. Alanın en çekişmeli taraflarından biri ise bu konudaki ideallerle realitenin çarpışıyor olmasıdır. Daha açık bir söyleyişle insan haklarının görece en sorunlu kısmı, kâğıt üzerindeki hali ile toplumsal ve siyasal yaşamda deneyimlenenlerin başkalığıdır. Bu ikilem insan haklarının geçerliliğini tartışmaya açmaktadır. Çünkü insan şayet haklarını yaşayabildiği ölçüde insansa; hakları tam olarak gerçekleşemediğinde onun insani ve sosyal varlığına da savaş açılmış olmaktadır. En az bunun kadar çarpıcı olan bir başka nokta, insana bunu yine kendinin yaptığıdır. İnsan, haklarını bir kalkan olarak aslında yine ya kendine ya da kendi var ettiği toplum ve devlet gibi yapılara karşı kullanmaktadır. Bütün bunlara göre insan hakları, öteden beri olduğu bugün de kritik ve vazgeçilmez sorunsalların başında bulunmaktadır. Dolayısıyla bu makale, ilanının 70. yıl dönümünde insan haklarını yeniden düşünmeye davet eden bir derleme olarak kaleme alınmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Hak, İnsan Hakları, Demokrasi, Devlet, İnsan

Rethinking Human Rights on the 70th Anniversary

PDF

___

BOWLES, Samuel ve Herbert GINTIS (1996). Demokrasi ve Kapitalizm, çev. Osman Akınhay, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
ÇEÇEN, Anıl (1995). İnsan Hakları, 2. Basım, Ankara: Gündoğan Yayınları.
ÇÜÇEN, Kadir (2011). İnsan Hakları, Bursa: MKM Yayıncılık.
EROL, Metin (2008). Grup Dinamiği Açısından Türkiye’de Ötekileştirme Eğilimleri, Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Yayınları No: 108.
GALTUNG, Johan (1999). Bir Başka Açıdan İnsan Hakları, çev. Müge Sözen, İstanbul: Metis Yayınları.
GÜNDÜZ, Ferhan ve Mustafa GÜNDÜZ (2002). Yurttaşlık Bilinci, Ankara: Anı Yayıncılık.
HANÇERLİPĞLU, Orhan (1977). Felsefe Ansiklopedisi, Cilt 2, İstanbul: Remzi Kitabevi.
KIZILÇELİK, Sezgin (2000). Frankfurt Okulu (Eleştirel Teori), Ankara: Anı Yayıncılık.
KÖKER, Levent (1992). Demokrasi Üzerine Yazılar, Ankara: İmge Kitabevi.
MARSHALL, Gordon (2003). Sosyoloji Sözlüğü, çev. Osman Akınhay, Derya Kömürcü, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
NUTKU, Uluğ (2002).“İnsanın Kültür Varlığı”, CÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 26(2): 179-189.
ROUSSEASU, Jean Jack. Toplum Sözleşmesi, 3. Baskı, çev. Ali Alper, İstanbul: Oda Yayınları.
SCHOPENHAUER, Arthur (2010) Hukuk, Ahlak ve Siyaset Üzerine, çev. Ahmet Aydoğan, İstanbul: Say Yayınları.
TOSUN, Gülgün Erdoğan (2005). “Birleştirici Demokrasi Devlet-Sivil Toplum İlişkisinin Yeniden Yapılandırılması İçin Bir Aracı Olabilir mi?”, Sivil Toplum ve Demokrasi, ed. Lütfi Sunar, İstanbul: Kaknüs Yayınları.
TOURAINE, Alain (2002). Demokrasi Nedir?, çev. Olcay Kunal, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
YEŞİLÇAYIR, Celal (2018). “İnsan Haklarının Aydınlatılmasında Felsefi Bilginin Önemi”, Kaygı, 31: 239-261.
http://inhak.adalet.gov.tr/istatistik/2017/aihm1.pdf