Topyekûn Savaş Uygulamasının Tarihsel Gelişimi

Neredeyse insanlık tarihi kadar eski sayılan savaşma pratiği, tarihçi Eric Hobsbawm’ın tabiriyle “Devrim Çağı”ndan itibaren birbiri ardına ortaya çıkan ekonomik, siyasal ve toplumsal gelişmelere bağlı olarak büyük bir dönüşüm geçirmiştir. 1789 Fransız Devrimi’nin güçlendirdiği ulus-devlet anlayışıyla şekillenen siyasi yapıya ek olarak 19. yüzyılda etkisini gösteren Sanayi Devrimi ile birlikte görülen ekonomik ve teknolojik atılım insanlık tarihi bakımından birer kilometre taşıdır. Sanayi Devrimi’nin getirdiği teknolojik imkânlar üretimi ve toplumu olduğu kadar devleti ve devletin denetim ve örgütleme gücünü de muazzam ölçüde artırmıştır. Özellikle milliyetçilik ve emperyalizm çağında ortaya çıkan düşmanlıkların dünyayı savaşa adım adım yaklaştırdığı 19. yüzyıl sonundan itibaren, yurttaşların savaş faaliyetinin hizmetine koşulması sürecinde devlet, kendisine büyük bir etkinlik kazandıran mekanizmalar geliştirmiştir. Ekonomik kaynakların kontrolü ve işletilmesi kadar gerek eğitim gerek propaganda yoluyla yurttaşların da bir asker haline dönüştürülmesi bu etkinliğin başlıca kaynaklarıdır. Böylelikle tüm toplumun seferber edilebildiği, ülkenin tüm kaynaklarının savaş amacı çerçevesinde kullanıldığı ve dolayısıyla sonuçları bakımından da toplumun tümünü doğrudan etkileyen yeni bir savaşma biçimi ortaya çıkmıştır. “Topyekûn Savaş” olarak adlandırılan bu uygulamanın en saf hali I. ve özellikle de II. Dünya Savaşı sırasında görülmüştür. Bu çalışmada topyekûn savaş kavramının ortaya çıkışı ve uygulamaya geçişi, özellikle Sanayi Devrimi’nin sağladığı koşullar temelinde olmak üzere, Fransız Devrim Savaşları’ndan II. Dünya Savaşı sonuna dek devam eden bir süreç içerisinde incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Ulus-devlet, Sanayi Devrimi, Teknoloji, Topyekûn Savaş, Toplum

The Historical Evolution of Total War

The practice of war has been transformed dramatically due to the economic, political and social developments which appeared sequentially since “the Age of Revolution,” as historian Eric Hobsbawm’s expression. In addition to political formation which based on nation-state conception boosted by 1789 French Revolution, economic and technological developments thanks to the Industrial Revolution of 19th century are milestones of history of civilisation. Technological facilities of the Industrial Revolution increased the state power and its organisational capacity as well as production tremendously. Since the end of the 19th century, while the world was approaching a war because of antagonism derived from imperialistic struggles. The state developed highly effective mechanisms to employ the citizens for war efforts. As well as to control and actuate of economic sources, to transform the citizens into soldiers through education and propaganda are the basis of that effectiveness. Thereby, it emerged a new kind of war practice that could mobilise all population and economical sources for war effort. That practice was called "Total War" and the best versions of that practice are the World Wars, especially the second one. In this article, the emergence of the concept and practice of Total War will be analysed in a period from the French Revolutionary Wars which based on great facilities of the Industrial Revolution, to the end of the Second World War.

Keywords:

Nation-state, Industrial Revolution, Technology, Total War, Society,

PDF

___

Aron, R. (1985) The Century of Total War, New York: University Press of America.
Black, J. (ed.) (2003) Dretnot, Tank ve Uçak: Modern Çağda Savaş Sanatı, 1815-2000, (çev. Yavuz Alogan), İstanbul: Kitap Yayınevi.
Bourke, J. (2001) Öldürmenin Mahrem Tarihi, (çev. Suğra Öncü), İstanbul: Om Yayınları.
Bröchling, U. (2001) Disiplin, Askeri İtaat Üretiminin Sosyolojisi ve Tarihi, (çev. Veysel Atayman), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Buchan, A. (1966) War in Modern Society, London: Collins.
Clausewitz, C. (1999) Savaş Üzerine, (çev. H. Fahri Çeliker), İstanbul: Özne Yayınları.
Förster, S. and J. Nagler (eds.) (1997) On the Road to Total War: The American Civil War and the German Wars of Unification, 1861-1871, New York: Cambridge University Press.
Fuller, J. F. C. (1961) The Conduct of War: 1789-1961, New Brunswick: Rutgers University Press.
Glover, J. (2003) İnsanlık: Yirminci Yüzyılın Ahlaki Tarihi, (çev. Ayla Okyayuz Yazal), Ankara: Phoenix.
Gülboy, B. (2015) Mutlak Savaş: Birinci Dünya Savaşı’nın Kökenleri Üzerine Clausewitzyen Bir Çözümleme, İstanbul: Uluslararası İlişkiler Kütüphanesi.
Halliday, F. (2004) Devrim ve Dünya Siyaseti, (çev. Mehmet Moralı), İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Hirst, P. (2003) War and Power in the 21st Century, Cambridge: Polity.
Hobsbawm, E. J. (1996) Kısa Yirminci Yüzyıl: Aşırılıklar Çağı, 1914-1991, (çev. Yavuz Alogan), Ankara: Sarmal Yayınevi.
Hobsbawm, E. J. (1999) İmparatorluk Çağı, 1875-1914, (çev. Vedat Aslan), Ankara: Dost Kitabevi.
Hobsbawm, E. J. (2003a), Devrim Çağı, 1789-1848, (çev. Bahadır Sina Şener), Ankara: Dost Kitabevi.
Hobsbawm, E. J. (2003b) Sermaye Çağı, 1848-1875, (çev. Bahadır Sina Şener), Ankara: Dost Kitabevi.
Holsti, K. J. (1996) The State, War, and the State of War, Cambridge: Cambridge University Press.
Howard, M. (2001) The Invention of Peace and the Reinvention of War, London: Profile Books.
Jones, A. (1988) The Art of War in the Western World, London: Harap Ltd..
Markusen, E. (1996) “Total War,”, in D. Wells (ed.), Encyclopedia of War and Ethics, Westport: Greenwood Publishing Group Inc., 461-464.
Mann, M. (2013) Devletler, Savaş ve Kapitalizm: Politik Sosyoloji İncelemeleri, (çev. Semih Türkoğlu), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Markusen, E. and Kopf, D. (1995) The Holocoust and Strategic Bombing, Boulder: Westview Press.
Marwick, A. (ed.) (1988) Total War and Social Change, New York: St. Martin Press.
Mazower, M. (2003) Karanlık Kıta: Avrupa’nın 20. Yüzyılı, (çev. Mehmet Moralı), İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Parker, G. (2014) Cambridge Savaş Tarihi, (çev. F. Tayanç ve T. Tayanç), İstanbul: İş Bankası Yayınları.
Schneider, J. J. (1994) The Structure of Strategic Revolution: Total War and the Roots of the Soviet Warfare State, San Martin: Presidio Press.
Tilly, C. (2001) Zor, Sermaye ve Avrupa Devletlerinin Oluşumu, (çev. Kudret Emiroğlu), Ankara: İmge Kitabevi.
Weiss, L. ve Hobson, J. M. (1999) Devletler ve Ekonomik Kalkınma, (çev. Kıvanç Dündar), Ankara: Dost Kitabevi.
Wright, G. (1968) The Ordeal of Total War: 1939-1945, New York: Harper Torchbooks.