Varoşun Üç Hali :"İç Varoş", "Parçalanmış Varoş" ve "Bütünleşik Varoş"

1995 Gazi Mahallesi ve 1996 1 Mayıs Olayları ertesinde, varoş, mekânsal ayrışma olgusunun ve toplumsal damgalamanın ifadesi olarak medya söylemine ardından da - mekânsal ayrışmanın ve damgalamanın kavramsallaştırılması amacıyla eski gecekondu mahalleleri ve kent yoksullarının yaşadıkları bölgeleri tarif eden bir terim olarak - sosyal bilimler literatürüne girdi. Literatürde varoşun toplumsal-kültürel mesafe belirten kullanımları ve süreç içinde siyasal-kültürel kimliği, dayanışma kapasitesiyle kentsel dönüşüme direnebilen gecekondu mahallelerine odaklı hale gelmeye başlayan bir damgalama sözü olarak kullanımı gibi konular tartışıldı. Ancak, varoşların mekânsal-toplumsal özellikleriyle birbirinden farklı yönlerini öne çıkaran, başka bir deyişle farklı varoş tiplerini, varoş yaşamını açıklayıp tartışan metinlerin eksikliği söz konusudur. Kent merkezine uzaklık ve kendi içinde bütünleşik mahalle özelliğine sahip olma ya da mekânsal ayrışma özelliklerine bağlı olarak; içinde bulunduğum bir TÜBİTAK projesinin sonuçlarından hareketle varoş tartışmalarına katkı sağlamanın önemli olduğunu düşünüyorum. Bu makalede, İstanbul'un Tarlabaşı semti, İstasyon Mahallesi ve Gazi mahallesi örneklerinde "iç varoş", "parçalı varoş" ve "bütünleşik varoş" terimleriyle varoş bölgelerinin fiziksel-toplumsal özellikleri üzerinden yeniden tartışılması ve modellemeler yapılması önerilmektedir. Bu mekânlarda en çok sosyalleşen toplumsal grup olan gençler aracılığıyla da farklı türden varoşların, içinde yaşayanlar tarafından nasıl algılandığını aktarılmaktadır.

Three States of Varoş:"Inner Varoş", "Fragmented Varoş" and "Integrated varoş"

As an expression of spatial separation fact and social stigmatization "varoş" entered into media rhetoric and then social sciences literature describing old shanties and regions where city's poor people live to conceptualize the spatial separation and stigmatization, after the incidents at Gazi neighborhood in 1995 and during 1 May 1996. The subjects like usage of varoş to express social/cultural distance, political and cultural identity during the process, usage as a stigmatization word focusing the shanty areas those can resist metropolitan transformation with the capability of solidarity, have been under discussion. However, there is a lack of texts that putt forward and discuss their spatial/social diversities, and in other words discussing the different types of varoş and life in the varoş. I believe that it will be important to contribute to the discussions about varoş by addressing it according to the distance from center, internal integration and spatial separation, originating from a TÜBITAK research I had participated in. In this paper, it is suggested to review and model the varoş, based on physical and social features by the terms of "inner varoş", "fragmented varoş" and "integrated varoş" with the examples of Tarlabaşı district, Istasyon neighbourhood and Gazi neighbourhood in Istanbul respectively. It is cited how the varoş people perceive the different types of varoş from the perspective of the youth as the most sociable group living in those areas.

PDF

___

Avenel, C. (2000) "Lien social et politique", RIAC, vol.43: 143-144.
Aykaç, Ç.,Yılmaz, E., Danış, D. (2008) "Bir "Medenileştirme' Projesi Olarak Toplu Konutlar. İstasyon Mahallesi ve Sonrası", İstanbul Dergisi, cilt. 64: 26-33.
Bali, R. N. (2002) Tarz-ı Hayattan Life Style'a Yeni Seçkinler, Yeni Mekânlar, Yeni Yaşamlar, İstanbul: İletişim Yay.
Bayramoğlu Alada, A. (2008) Osmanlı Şehrinde Mahalle, İstanbul: Sümer Kitabevi.
Bleakey, A., Merzel, C. R., Van Devanter N. L., Messeri, P. (2004) "Computer Access and Internet Use among Urban Youths", American Journal of Public Health, vol.94(5): 744-746.
Boubaker, A. (2001) Des mondes de l'ethnicite', la communaute' d'expe'riences des he'ritiers de l'immigration maghre'bine en France, Thése de sociologie, Paris: EHESS/CADIS.
Bourdieu, P. (1993) La misere du monde, Paris: Seuil. Bozkulak, S. (2005) "Gecekondudan Varoşa: Gülsuyu Mahallesi", içinde H. Kurtulus (der.), İstanbul'da Kentsel Ayrışma, İstanbul: Bağlam Yayınları, 239-267
Bucholtz, M. (2002) "Youth and Cultural Practice", Annual Review ofAnthropology, vol.31: 525-552.
Burgess, E. (1967) "The growth of City", in Park, R., Burgess, E. (eds.), The City, Chicago: The University of Chicago Press.
Castel, R. (1995) "Les Pieges de l'exclusion", RIAC, vol.34: 13-21.
Chamboredon, ]. C. (1970) "Proximite' spatiale et distance sociale: Les grands ensembles et leur peuplement", Revue Française de Sociologie, vol.11(1): 3-33.
Chantelat, P., Fodimbi, M., Camy, ]. (1998) "Lieux et déplacernents sportifs auto-organises dans la ville", Agora De'bats/Jeunesses, vol.13(1):15-28.
Chiğnier-Riboulon, F. (2000) "La banlieue: Entre culture populaire de l'honneur et sentiment de marginalisation", Ge'ographie et Culture, no.33: 77 -7 9.
Di Méo, G. (2002) "L'identite': une me'diation essentielle du rapport espace/societe'", Ge'ocarrefour, vol.77 175-184.
Dictionnaire del' Urbanisme et de lAme'nagement (1988) Paris: PUF. Duben, A. (1977) "Class and community in urban Turkey" in C.A.O. Van Nieuwenhuijze (ed.), Commoners, Climbers, and Notables: Sampler ofStudies on Social Ranking in the Middle East, Leiden: E.]. Brill.
Erman, T. (2001) "The Politics of Squatter (Gecekondu) Studies in Turkey: The Changing Representations of Rural Migrants in the Academic Discourse", Urban Studies, vol.38(7): 983-1002.
Etöz, Z. (2000) "Varoş: Bir İstila, Bir Tehdit!", Birikim, 132: 49-53.
George, P. (1970) Dictionnaire de la Ge'ographie, Paris: PUF.
Goffman, E. (1975) [1963] Stigmate, Paris: Les Editions de Minuit. Göktürk, G. (1996) "Eğitimin Varoşları", Yeni Yüzyıl, Eylül 1996.
TESEV (1998) İnsan Gelişim Raporu: Türkiye 1997, İstanbul: TESEV.
Kozanoğlu, C. (1995) Pop Çağı Ateşi, İstanbul: İletişim Yay.
Lağree, ]. C. (1991) "Generations !", Les Annales de Vaucresson, no.30-31.
Lupton, R. (2003) Neighbourhood Efects: Can we measure them and does it matter?, London: Center for Analysis of Social Exclusion, London School of Economics. http://sticerd.lse.ac.uk/dps/case/cp/ CASEPAPER73.pdf.
Martucelli, D. (1999) Sociologies de la modernite', Paris: Gallimard. Mozere, L. (1999) Intelligence des banlieues, Paris: Editions de l'Aube.
Öztürk, M. (2005) "Türk Sinemasında Gecekondular", European Journal of Turkish Studies, no.1, http://WWW.ejts.orğ.
Paulet, ]. P. (2001) Ge'ographie urbaine, Paris: Armand Collin.
Pe'rouse, ].-F. (2004a) "Les métamorphoses de "Gazi Mahallesi': Formation et dilution d'un quartier pe'riphe'rique d'lstanbul", Anatolia Moderna/Yeni Anadolu, no.10: 189-204.
Pe'rouse, ].-F. (2004b) "Interroger le quartier, quelques reperes terminologiques et me'thodologiques", Anatolia Moderna/Yeni Anadolu, no.10: 127-129.
Pe'rouse, ].-F. (2005) "Les tribulations du terme de gecekondu (1947- 2004): Une lente perte de substance. Pour une clarification terminologique", European Journal of Turkish Studies, no.1, WWW. ej ts.0rg/document1 17 .html.
Pe'rouse, ].-F. (2009) "Emergence et resorption annoncées d'un territoire de transit international au coeur d'Istanbul: le cas de Tarlabaşı (1987 -2007)", Maghreb-Machrek, no.199: 85-100, WWW.cairn.info/revue-maghreb-machrek-2009-1-page-85.htm.
Pe'tonnet, C. (1979) On est tous dans le brouillard, Paris: Editions Gallilee. Poche, B. (2000) "La sociologie et la question de l'espace", dans D. Pages et N. Pe'lissier (ed.), Territoires sous influence, Paris: L'Harmattan.
Ruble, N. M., Turner, WL. (2000) "A Systemic Analysis of the Dynamics and Organization of Urban Street Gangs", İlie American Journal of Family Therapy, vol.28: 117-132.
Schütz, A. (1987) 'Sur les réalités multiples', dans A. Schütz, Le chercheur et le quotidien, Paris: MéridiensKlinksieck.
Sonja, E. ]. (1997) "The Political Organisation of Space", Annales of Association of American Geographers, 1-54 quoted by M. Roncayolo (1990) La ville et ses territoires, Paris: Gallimard.
Tarrius, A. (2000) Les nouveaux cosmopolitismes, Paris: Editions de l'Aube.
Touraine, A. (1992) Critique de la modernite', Paris: Fayard.
Türkeli, N. (2000) Varoşta Kadın Olmak, Istanbul: Gendas.
Vaissiere, C. (2002) "Les sociabilités adolescentes dans les quartiers difFıciles", VEI Enjeux, n0.128: 33-45.
Vidal, D. (1999) "Categorisation, territoire et individu: quelle place pour le pauvre?", Cultures et Conflits, no.35: -14.
Vulbeau, A. (2001) La jeunesse comme ressource, Paris: ERES.
Yılmaz, B. (2006) Far Away, So Close: Social Exclusion and Spatial Relegation in an Inner- City Slum of Istanbul, Tarlabaşı. http://ec.europa.eu/employment_social/social_inclusion/docs/2006/study_ turkey_tr.pdf.
Yücel, H. (2005) "Les jeunes alévis du quartier de Gazi (lstanbul) et les associations de hemşehri: Identifications croise'es", European Journal of Turkish Studies, no.2, special issue: Hometown Organisations in Turkey. http://wwwejts.org/document406.html.
Yücel, H. (2006) Une identite generationnelle-territoriale? Les jeunes d'origine alevie du quartier Gazi d'Istanbul, Thése de Doctorat en sociologie sous la dir. de Farhad Khosrokhavar, Paris: EHESS.