Özlem Şimşek’in Neriman Hanım Serisinin Michel Foucault’nun “Benlik Teknolojileri” Kavramı Etrafında Analizi

Bu makale, fotoğraf ve video sanatçısı Özlem Şimşek’in “Neriman Hanım/Sanatçının Performatif Bir Kurgu Olarak Portresi” çalışmasının Michel Foucault'nun “benlik teknolojileri” kavramı etrafında değerlendirilmesine odaklanır. Şimşek, Neriman Hanım serisinde ürettiği performatif çalışmalarla, Erken Cumhuriyet Dönemi yazınının önemli eserlerinden Peyami Safa’nın 1931 tarihinde yayımlanan Fatih-Harbiye romanının ana kadın karakteri Neriman Hanım’ı oyuncu ve avangart bir kadın sanatçı olarak yeniden kurgular. Dönemin edebiyatçılarının üstlendiği sorumluluk bilinci ile halkı eğitmek için yazılmış bu roman, Batılılaşma sürecindeki bir ülkenin kimliğini kaybetme endişesini bir kadının seçimi üzerinden işler. Şimşek ise Neriman Hanım’ı, mektupları ve albümü ile deneysel film ve fotoğraf çalışmalarından oluşan kurgusal bir arşiv üreterek dönemin kültürel ve politik ortamında kendi öznelliğini kurmaya çalışan sanatçı bir kadın karakter olarak yeniden tasarlar. Bu metinde Michel Foucault’nun, bireyin etik bir özne olarak kendini inşa edebilmesi için işaret ettiği “benlik teknolojileri” ve “sanat eseri olarak yaşam” kavramları etrafında Şimşek’in Neriman Hanım serisi incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Michel Foucault, Benlik Teknolojileri, Neriman Hanım, Özlem Şimşek, Fotoğraf, Video

PDF

___

Antmen, A. (2013). Kimlikli bedenler; sanat, kimlik, cinsiyet. Sel Yayıncılık.
Foucault, M., & Gutman, H. & P. H. Hutton (2001). Kendini bilmek, (G. Ç. Güven, Çev.). Om Yayınevi.
Foucault, M. (2014). Bir özgürlük pratiği olarak kendilik kaygısı etiği. Özne ve iktidar (I. Ergüden-O. Akınhay, Çev.), ss. 221-247. Ayrıntı Yayınları.
Foucault, M. (2014). Etiğin Soybilimi Üzerine: Sürmekte Olan Çalışmaya İlişkin Bir Değerlendirme. Özne ve İktidar (I. Ergüden-O. Akınhay, Çev.), ss. 193-220. Ayrıntı Yayınları.
Gürbilek, N. (2014). Kör ayna kayıp şark-edebiyat ve endişe. Metis Yayınları.
Latimer, T.T. (2016). Equivocal gender: Dada/surrealism and sexual politics between the wars, D. Hopkins (Ed.), A companion to Dada and surrealism (pp. 352-365). Wiley-Blackwell.
Moran, B. (2016). Türk romanına eleştirel bir bakış. İletişim Yayınları.
Safa, P. (2021). Fatih-Harbiye. Ötüken Neşriyat.
Sancar, S. (2013). Türk modernleşmesinin cinsiyeti: Erkekler devlet, kadınlar aile kurar. İletişim Yayınları.
Şimşek, Ö. (2022). Neriman Hanım/Sanatçının bir kurgu olarak portresi sergi kataloğu. Vision Art Platform Yayını.
Şimşek, Ö. (2023, Ekim 21-22). Bir heterotopya örneği olarak kurgusal bir avangart sanatçının arşivi. Bir İletişim Aracı Olarak Mekân Kongresi [Tam Metin]. https://www.topkapi.edu.tr/resources/files/kutuphane/kongrekitap01022023.pdf
Times of Türkiye. (2022, Haziran 22). Bize Sanattan Bahset- Özlem Şimşek, https://www.youtube.com/watch?v=e6s1aoOVOaE
TRT 2 (2020, Mart 6). İzler Suretler 2. Bölüm, https://www.trt2.com.tr/sanat/izler-ve-suretler/ozlem-simsek-or-izler-suretler-or-2-bolum-1315151