Dünyevi Bir "Fıkıh" İnşasına Doğru: Reşid Rıza'nın Fıkıh Usulü Eleştirisi ve Modem Fıkıh Düşüncesi

ÖzetÇağda~ İslam dü~üncesinin en önemli figürlerinden olan Rqid Rıza'nın ıslah dü~üncesinin fıkıhilmine nasıl yansıdığının inedendiği hu çalı~rnada konu, dört alt ba~lık dahilinde ele alınmı~tır. İlkolarak müellifin klasik fıkıh usulüne yiindttiği dqtirilere değinilmi~. ardından, fıkıh sahasındateklif edilen fikirler "modern fıkıh dü~iincesi" kavramsalla~tırması altında incdcnrni~tir. Buradaönce rnüellifin modern fıkıh dü~üncesinin tarihlisosyolojik zeminini olu§turan değerlendirmeleriele alınrnı~tır. İctihad, taklid ve mezhep kavrarnlarının bütünüyle modern bir içerikle ve fıkıh dı~ıbir alanla irtibatlı <'larak takdim edildiği bu kısmın ardından, mc,dern fıkıh dü§üncesinin felsefizeminini olu§turan fıkıh, tahiat ve ~eriat kavramlarıyla ilgili değerlendirmelerine temas edilmi§;son olarak müellifin bu dü~üncesinin hukuk! zeminine değinilmi§tir. Burada klasik fıkıh anlayı§ınınusul ve füruuna alternatif olacak değerlendirmelerin temelini te§ kil eden "yeni ilkeleri (ııstıl)"ve bu ilkelerin fıkıh alıkamma yansımasıyla ilgili rnüellifin dü§ünceleri ele alınmı§tırAnahtar Kelimeler: Re§id Rıza, ıslah, ictihad, taklid, mezhep, modern fıkıh dü~üncesi.AbstractSeparated into four titles, this paper is an inquiry into the manner in which the idea of islah aspropounded by Rashid Rida, one of the most promincnt figures of contemporary lslamic thought,is transposed into the science of fiqh. This study first touches on the critique which this scholarraised against the rnethcıds of the dassic fıqh and then presents his ideas in the area of fiqh whichare analysed under the concept of "the idea cıf mcıdern fiqh". The author's ideas that constitutethe historical/sociological background of his cemception of modern fiqh are evaluated in this cemtext.Having presented the concepts of ijtihad {creative interpretation of Islamic law), taqlid (irnitation)and madhhab (school of lslamic law) in a wholly modern context and in connection witha non-fiqh area, the paper proceeds with an assessment of his idea of fiqh, nature and sharia thatfonn the philosophical bases of the idea of modern fiqh. This study finally acidresses the legalroots of Rashid Rida's idea of law. In this paper, his "new principles (usul)" that constittıte analtcrnative to the rnethodolor,'Y and practiccs assodared with classical unders tanding of fiqh andhis ideas regarding the way in which thcse principles should be carried into the lslamic substantivelaw are scrutinizcd.Key Words: Rashid Rida, islah, ijtihad, taqlid, madhhab, the idea of modern fiqh.