Aleyhe Değiştirme Yasağı Kuralı
İnceleme konumuz, yaygın deyişiyle “aleyhe değiştirme yasağı kuralı”dır.Aleyhe değiştirme yasağı (Reformatio in peius) kuralı, 1412 sayılı eski Ceza Yargılama Yasası’nın temyiz (m.326/4) ve yargılamanın yenilenmesi (m.341/2) yollarında geçerliydi. Kural, yeni 5271 sayılı Ceza Yargılama Yasası’na göre; is- tinaf (m.283), temyiz (m.307/4), yasa yararına bozma (m. 309/4-b) ve yargıla- manın yenilenmesi (m.323/2) yasayollarında benimsenmiştir.Bu yasak, bir yasal buyruk ve zorunluluktur. Yasak, yalnızca sanık yararına (lehine) yasayolu davası açıldığında geçerlidir.Aleyhe değiştirme yasağı kuralı, hükme karşı yalnızca sanığın, sanık sa- vunmanının, sanığın eşi ya da yasal temsilcisinin yasayoluna başvurması duru- munda uygulanır.Ayrıca yasayollarının genel hükümleri arasında, Cumhuriyet savcısının sanık yararına yasayoluna başvurması durumunda da bu kuralın uygulanacağı düzenlenmiştir (m.265).Söz konusu “aleyhe değiştirme yasağı kuralı” adil yargılanma, “demokra- tik devlet” ve “hukukun üstünlüğü” ilkelerinin zorunlu bir sonucudur.Yasakoyucu, Cumhuriyet savcısı dahil sanık yararına yasayolu davası açan- ların amacının sanığın durumunu iyileştirmek olduğunu düşünerek, buna göre düzenlemede bulunmuştur. Bu nedenle yararı olduğu için yasayoluna başvuran sanığı yeni kurulacak hükümde, önceki hükümden daha kötü duruma düşür- meyi, zarara sokmayı ve durumunu ağırlaştırmayı uygun bulmamıştır.Yasayolu davasının görüleceği mahkemeyle bozma sonrasında yargılama yaparak yeniden hüküm kuracak ilk derece mahkemesi, yalnızca yaptırımı (ce- zayı) ve sonuçlarını sanık aleyhine ağırlaştıramazlar. Ancak, eylemin ceza huku- kundaki (suç hukukundaki) adını, yani niteliğini değiştirebilirler.
___
- ARTUK, Emin/GÖKCEN, Ahmet/YENİDÜNYA, A. Caner: Ceza Hukuku Genel Hükümler, 5. Baskı, Ankara 2011.
- BEULKE, Werner: Strafprozessrecht, 6.neu bearbeitete Auflage, Heidelberg 2002.
- CENTEL, Nur/ZAFER, Hamide: Ceza Muhakemesi Hukuku, 6. Bası, İstanbul 2008.
- CENTEL, Nur/ZAFER, Hamide: Ceza Muhakemesi Hukuku, 8. Bası, İstanbul 2011.
- CENTEL, Nur/ZAFER, Hamide/ÇAKMUT, Özlem: Türk Ceza Hukukuna Gi- riş, 7. Bası, İstanbul 2011.
- ÇINAR, Ali Rıza: Ceza Yargılamasında Temyiz Yolu, Ankara 2006.
- ÇINAR, Ali Rıza: Türk ve Alman Ceza Yargılama Hukukunda İstinaf, Ankara 2010.
- ÇOLAK, Haluk/TAŞKIN, Mustafa: Ceza Muhakemesi Kanunu Şerhi, 2. Baskı, Ankara 2007.
- DEMİRBAŞ, Timur: Ceza Hukuku Genel Hükümler, 7. Baskı, Ankara 2011.
- DONAY, Süheyl: “Şartla Salıvermeye İlişkin Bir İçtihadı Birleştirme Kararı”, İHFM XL, 1-4, Yıl 1974 (s.759-769).
- DÖLLİNG, Dieter: Alternativkommentar zur Strafprozeβordnung, Lutherland 1996.
- DÖNMEZER, Sulhi/ERMAN, Sahir: Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku, Genel Kı- sım, c.I, Ondördüncü Bası, İstanbul 1997.
- ELÖVE, Mustafa E.: “Yargıtay’ın Yüz Yılı” İstanbul Barosu Dergisi, 1968. ERDOĞDU, Ahmet: “Cezada Kanun Yolları”, Adalet Dergisi, Yıl 1953 (s. 276-300).
- EREM, Faruk: Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu (Şerh), Ankara 1996.
- FEZER, Gerhard: Strafprozessrecht, 2. völlig neu bearbeitete Auflage, München 1995.
- GERHARDT, Bernd-Peter: Das Verbot der reformatio in peius bei den Nebenstrafen, Nebenfolgen und Massregeln der Sicherung und Besserung des Strafgesetzbuches, Augsburg 1970.
- GÖZLER, Kemal: “Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün Görev Süresi Ne Kadardır ve Bu Görev Süresi Kanunla Belirlenebilir mi?” Terazi Dergisi, Yıl 7, Sayı 66, Şubat 2012 (s.36-50).
- GÖZLER, Kemal: İdare Hukuku c.I, 2. Baskı, Bursa 2009.
- GÖZÜBÜYÜK, A.Şeref/GÖLCÜKLÜ, A.Feyyaz: Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulaması, 8. Bası, Ankara 2009.
- HAKERİ, Hakan: Ceza Hukuku Genel Hükümler, 10. Baskı, Ankara 2011.
- HELLMANN, Uwe: Strafprozessrecht, Heidelberg 1998.
- HELLMANN, Uwe: Strafprozessrecht, 2. (zweite) überarbeitete und aktualisierte Auflage, Heidelberg 2006.
- HENKEL, Heinrich: Strafverfahrenrecht, Würzburg 1953.
- İNAN, Kubilay: Ceza Yargılamasında Yasa Yolları, Ankara 2006.
- KANTAR, Baha: Ceza Muhakemeleri Usulü, 4. Bası, Ankara 1957.
- KATOĞLU, Tuğrul: Ceza Kanunlarının Zaman Yönünden Uygulanması, Ankara 2008.
- KAYLAN, Keskin: “5271 sayılı (Yeni) Ceza Muhakemesi Kanunu Yasa Yolları”, (Adalet Bakanlığı’nca İlk Derece Hâkim ve Savcıları İçin, 25-30 Ocak 2005 Tarihlerinde Ankara’da Düzenlenen Bilgilendirme Seminerinde Sunulan Tebliğ)
- KESKİN, Serap: “Ceza Muhakemesi Hukukunda Reformatio In Peius Kuralı” Prof. Dr. Turhan Tûfan YÜCE’ye Armağan, İzmir 2001 (s.408-420).
- KESKİN, Serap: Temyiz Nedeni Olarak Hukuka Aykırılık, İstanbul 1997.
- KINDHAUSER, Urs: Strafprozessrecht, Baden-Baden 2006.
- KOCA, Mahmut/ÜZÜLMEZ, İlhan: Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 5. Baskı, Ankara 2012.
- KRETSCHMER, Joachim: Das strafprozessuale Verbot der reformatio in peius und die Maβregeln der Besserung und Sicherung, Berlin 1999 (c.II. Die historische Entwicklung), s.55.
- KUNTER, Nurullah: “Aleyhe Düzeltme Yasağı” İHFM: 1952, sy.3-4, Ayrı Bası, İstanbul 1953.
- KUNTER, Nurullah/YENİSEY, Feridun/NUHOĞLU, Ayşe: Muhakeme Huku- ku Dalı Olarak Ceza Muhakemesi Hukuku, Onbeşinci Bası, İstanbul 2006.
- KUNTER, Nurullah/YENİSEY, Feridun/NUHOĞLU, Ayşe: Muhakeme Huku- ku Dalı Olarak Ceza Muhakemesi Hukuku, Onaltıncı Bası, İstanbul 2008.
- KUNTER, Nurullah/YENİSEY, Feridun/NUHOĞLU, Ayşe: Muhakeme Huku- ku Dalı Olarak Ceza Muhakemesi Hukuku, Onsekizinci Bası, İstanbul 2010.
- KÜHNE, Hans-Heiner: Strafprozessrecht, 8., völlig neu bearbeitete und erweiter- te Auflage, Heidelberg 2010.
- MALKOÇ, İsmail/GÜLER, Mahmut: Uygulamada Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu, c.II, Ankara 1998.
- MEYER-GOSSNER, Lutz: Strafprozebordnung Mit GVG und Nebengesetzen 52. Auflage, München 2009.
- MEYER-GOSSNER, Lutz: Strafprozebordnung Mit GVG und Nebengesetzen 49. Auflage, München 2006.
- MOL, Gürsel: Türk Hukuk Tarihi Sürecinde Yargıtay, 135 Yıl Armağanı, Yargıtay Yayınları No: 28, Ankara 2004.
- ÖZBEK, Veli Özer: Ceza Muhakemesi Hukuku, Ankara 2006.
- ÖZBEK, Veli Özer/KANBUR, Nihat/DOĞAN, Koray/BACAKSIZ, Pınar/
- TEPE, İlker: Ceza Muhakemesi Hukuku, 2. Bası, Ankara 2011.
- ÖZGENÇ, İzzet: Türk Ceza Hukuku, Genel Hükümler, 7. Bası, Ankara 2012.
- ÖZTÜRK, Bahri/ERDEM, Mustafa Ruhan: Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hu- kuku, 12. Bası, Ankara 2008.
- ÖZTÜRK, Bahri/TEZCAN, Durmuş/ERDEM, Mustafa Ruhan/SIRMA, Özge/SAYGILAR, Yasemin F./ALAN, Esra: Ceza Muhakemesi Hukuku, Ankara 2009.
- RANFT, Otfried: Strafprozessrecht, 2.Auflage, 1995.
- ROXİN, Claus: Strafverfahrensrecht, 20 Auflage, München 1987.
- SARIGÜL, Ali Tanju: Ceza Muhakemesinde İstinaf, Ankara 2009.
- SCHMIDT, Eberhard: Deutsches Strafprozessrecht, Göttingen 1967.
- SCHRODER, Friedrich Christian: Strafprossrecht, 4. Auflage, München 2007.
- SCHWARZ, Otto: Alman Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu Şerhi (Türkçe’ye çeviren Rıfat TAŞKIN), Ankara 1939.
- SEÇKİN, Recai: Yargıtay Tarihçesi, Kuruluş ve İşleyişi, Ankara 1967.
- SELÇUK, Sami: “Yaptırımı (Cezayı) ve Sonuçlarını Ağırlaştıramama Kuralı” ve Ülkemizdeki Düzenlemeye ve Uygulamaya Eleştirel Bir Bakış, Ankara 2012.
- SERİM, Cevat: “T.C. Temyiz Mahkemesi Teşkilat ve Vazifeleri”, Adliye Dergisi, Yıl 1943, sy. 7.
- TANER, Tahir: Ceza Muhakemeleri Usulü, 2. Bası, İstanbul 1950.
- TANÖR, Bülent/YÜZBAŞIOĞLU, Necmi: 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku, 6. Bası, İstanbul 2004.
- TOROSLU, Nevzat/FEYZİOĞLU, Metin: Ceza Muhakemesi Hukuku, Ankara 2009.
- TOSUN, Öztekin: Suç Muhakemesi Hukuku Dersleri, c.II, Muhakemenin Yürüyüşü, İstanbul 1976.
- ÜNVER, Yener/HAKERİ, Hakan: Ceza Muhakemesi Hukuku, 5. Bası, Ankara 2012.
- VOLK, Klaus: Grundkurs StPO, 5.Auflage, München 2006.
- VON HIPPEL, Robert: Der Deutsche Strafprozess, Marburg 1941.
- YALVAÇ, Gürsel: Gerekçeli Ceza ve Yargılama Hukukuna İlişkin Temel Kanunlar, 6. Baskı, Ankara 2010.
- YAŞAR, Osman: Uygulamalı ve Yorumlu Ceza Muhakemesi Kanunu, 4. Baskı, Ankara 2009.
- YAŞAR, Osman: Uygulamalı ve Yorumlu Ceza Muhakemesi Kanunu, 5. Baskı, Ankara 2011.
- YENİSEY, Feridun: Ceza Muhakemesi Hukukunda İstinaf ve Tekrar Kabulü So- runu, İstanbul 1979.
- YURTCAN, Erdener: Ceza Muhakemesi Hukuku, 12 Bası, İstanbul 2007.
- YÜCE, Turhan Tûfan: Türk-Alman Ceza Muhakemeleri Hukukunda Kanun Yol- ları (İtiraz-İstinaf-Temyiz), Erzurum 1967.