1924 ANAYASASI DÖNEMİNDE SİYASAL MUHALEFET

Batı demokrasilerini totaliter sistemlerden ayıran önemli unsurlardan biri siyasal muhalefettir. Çoğunlukçu demokrasilerde, iktidardaki parti dışında siyasi partiler var olmasına rağmen, seçimlerde iktidar partisiyle diğer partiler eşit koşullar içinde yarışamazlar. 1924 Anayasası da çoğunlukçu rejim örneğidir. Meclis, 1924 Anayasası'nda egemenliğin kullanılmasında tek yetkili organ olarak düzenlemiştir. Cumhuriyetin ilanının ardından kabul edilen Anayasa'da meclisin iradesinin sınırlanması düşünülmemiştir. Bu nedenle de meclisin Anayasaya uygunluğunu denetleyecek yargısal bir organa yer verilmemiştir. Özgürlüklerin yegane güvencesi, egemenliğin kullanıcısı TBMM olmuştur. Ayrıca 1924 Anayasası'nın uygulandığı tek partili dönemde, egemenliği kullanan organların çokluğu ve çok partili yaşam söz konusu değildi.

(Political Opposition in the Era of the Constitution of 1924)

The political opposition is the one of the most distinctive subject to separate western democracies from totalitarian regimes. Even though there are other political parties besides of government party, not all these parties compete under equal conditions in majoritarian democracies. The Constitution of 1924 is an example of the majoritarian democracy. The Assembly was organized as the sole competent authority in the exercise of the sovereignty by the Constitution of 1924. After the proclamation of the Republic, the limitation of the Assembly's will was not considered in the Constitution. Therefore, there was not any judicial organ which supervises the constitutionality of the Assembly in the Constitution. The only guarantee of the freedom had been the Assembly exercising the sovereignty. In addition to this, in the Constitution of 1924 which was the single political party era, the multiplicity of organs to exercise of sovereignty and multi political party period was out of the question.

___

Atakan, Arda, "Putlaştırılmış Bir Kavram; Milli İrade", Prof. Dr. Mehmet Akad'a Arma- ğan, İstanbul, 2012.
Aydemir, Şevket Süreyya, Tek Adam, Mustafa Kemal, 1922-1938, 3.Cilt, İstanbul, 1975.
Babaoğlu, Resul, "Nutuk ve Hatıralar Ekseninde Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası Olayı ve Süreci", Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, C.11, Y.2012/2, S.22.
Dahl, Robert A., Demokrasi ve Eleştirileri, Çev. L. Köker, Ankara, 1993.
Dinçkol, Abdullah, "Bir Sosyal Güvenlik Kurumu Olarak Toprak ve Tarım Reformu - Sistem Kuramı Açısından Bir İnceleme", (yayımlanmamış doktora tezi), MÜSBE, İstanbul 1992.
Dinçkol, Bihterin Vural / Pervin Somer, Atatürk İlkeleri ve Devrimi, İstanbul, 2006.
Duverger, Maurice, "Kemalizm", çev. Fehmi Baldaş, Atatürk'e Saygı, TDK, Ankara 1969.
Duverger, Maurice, Siyasal Partiler, İkinci Basım, Çev. E. Özbudun, Ankara, 1974.
Grassi, Fabio L., Atatürk, Çev. Eren Yücesan Cendey, Türkuaz Yayıncılık, İstanbul 2009.
Işıl, Çakan, Türk Parlamento Tarihinde II. Meclis, İstanbul, 1999.
Kapani, Münci, Politika Bilimine Giriş, On Altıncı Basım, Ankara, 2004.
Kili, Suna, Atatürk Devrimi-Bir Çağdaşlaşma Modeli, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstan- bul, 1983.
Lijphart, Arend, Çağdaş Demokrasiler, T. C. Bruneau, P. Nikiforos Diamandouros ve R. Gunther'in işbirliğiyle, Çev. E. Özbudun, E. Onulduran, Ankara, 1986.
Lord Kınross, Atatürk, 12. basım, İstanbul, 1994.
Okyar, Ali Fethi, Serbest Cumhuriyet Fırkası Nasıl Doğdu, Nasıl Fesh Edildi?, İstanbul, 1987.
Okyar, Fethi, Üç Devirde Bir Adam, yayına hazırlayan: Cemal Kutay, İstanbul 1980.
Özalp, Kâzım / Teoman Özalp, Atatürk'ten Anılar, İş Bankası Kültür Yayınları, 1995.
Özbudun, Ergun, Türk Anayasa Hukuku, Gözden geçirilmiş 2. Baskı, Ankara, 1992.
Popper, Karl R., Açık Toplum ve Düşmanları, 3. Baskı, Çev. M. Tunçay, H. Rızatepe, Ankara, 2013.
Rousseau, Jean Jacques, Toplum Sözleşmesi ya da Siyaset Hukuku İlkeleri, Çev. İ. Yergüz, İstanbul, 2012.
Sartori, Giovanni, Demokrasi Teorisine Geri Dönüş, Çev. T. Karamustafaoğlu- M. Tur- han, Ankara, 1993.
Schmitt, Carl, Parlamenter Demokrasinin Krizi, 2. Baskı, Çev. A. Emre Zeybekoğlu, An- kara, 2010.
Schmitter, Philippe C. &Terry lynn Karl, "Demokrasi Nedir....Ne Değildir", çev. L. Gö- nenç, Demokrasinin Küresel Yükselişi, Der. Lery Diamond/ Marc F. Plattner, Ankara, 1995.
Soysal, Mümtaz, 100 Soruda Anayasanın Anlamı, 1982 Anayasasına Bilimsel Yaklaşım, Altıncı Baskı, İstanbul, 1986.
Tanör, Bülent, Osmanlı Türk Anayasal Gelişmeleri, 4. Baskı, İstanbul, 1999.
Teziç, Erdoğan, Anayasa Hukuku, 13. Bası, İstanbul, 2009.
Touraine, Alain, Demokrasi nedir?, Çev. O. Kunal, 2. Baskı, İstanbul, 2000.
Turgut, Nükhet, "Siyasal Muhalefet Demokrasinin "Onsuz Olmaz" Unsurudur", acikarsiv. atilim.edu.tr/browse/516/26.pdf.
Turgut, Nükhet, Siyasal Muhalefet, Ankara 1984.
Zafer, Hamide, Sosyolojik Boyutuyla Terörizm, İstanbul, 1999.
Zürcher, Erik Jan, Modernleşen Türkiye'nin Tarihi, Çev.: Yasemin Saner, İletişim Yayınları, İstanbul 2009.
Zürcher, Erik Jan, Cumhuriyetin İlk Yıllarında Muhalefet Terakkiperver Cumhuriyet Fır- kası (1924-1925), İletişim Yayını, İstanbul 2010.
http://www.tbmm.gov.tr/kutuphane/siyasi_partiler.html