Öğretmenlerin Yıkıcı Liderlik Davranışlarının Belirlenmesine Yönelik Nitel Bir Araştırma

Yıkıcı liderlik, kurumun yönetsel süreçlerini ve örgüt üyelerinin motivasyonunu sistematik bir şekilde tahrip etmeye yönelik süreç olarak tanımlanabilir. Bu çalışmada, liderliğin olumsuz yönünü oluşturan yıkıcı öğretmen davranışları ve bu davranışların etkilerini öğrencilerin bakış açısından incelemek amaçlanmaktadır. Araştırmanın çalışma grubunu İstanbul’un Bakırköy, Bahçelievler, Fatih, Güngören, Kadıköy ve Zeytinburnu olmak üzere altı ilçesinden 27 öğrenci oluşturmaktadır. Katılımcılar uygun örnekleme yöntemine göre belirlenmiştir. Elde edilen verilerin analizi sonucunda öğretmenlerin yıkıcı liderlik davranışlarını oluşturan davranış temaları ile yıkıcı liderliğin öğrenciler üzerindeki etki temalarına ilişkin bulgulara ulaşılmıştır. Bu bağlamda öğrenci motivasyonunu düşürücü etkenler, motivasyon düşürücü davranışların etkileri, başarısızlık durumunda öğretmen davranışları, yıkıcı davranışlar sonrası öğrenci tepkileri, başarıyı önemsemez davranışlar, değer verildiğini gösteren davranış beklentileri, meslek seçiminde öğretmenlerden beklentiler, öğretim sürecindeki eksik yönler, öğretime ilişkin öğretmenden beklentiler, teknolojik aletleri kullanma düzeyleri, derse katılımı düşüren öğretmen davranışları, öğretmenlere yönelik beklenmeyen davranışlar alt temalarına ulaşılmıştır. Çalışmanın bulguları öğrenciler üzerinde olumsuz etkileri olan yıkıcı liderlik davranışlarına dikkat çekmektedir. Öğretmenlerin bu doğrultuda farkındalıklarının artırılmasına yönelik hizmet içi eğitim faaliyetleri düzenlenebilir.

Anahtar Kelimeler:

yıkıcı liderlik, fenomenoloji, yıkıcı davranışlar

A Qualitative Inquiry Into Identifying Teachers’ Destructive Leadership Behaviors

Destructive leadership can be defined as the process of systematically destroying the administrative processes of an organization as well as its members’ motivation. This study aims to determine the behaviors constituting the destructive aspects of teacher leadership in schools and the effects these behaviors have on students. The study group of the research consists of 27 students from six districts in Istanbul: Bakırköy, Bahçelievler, Fatih, Güngören, Kadıköy, and Zeytinburnu. Participants have been determined in accordance with the convenience sampling method. As a result of the data analysis, findings were reached regarding the behavioral themes forming the destructive leadership behaviors of teachers and the effects destructive leadership behaviors have on students. The study has arrived at factors that decrease student motivation and the effects of motivation-lowering behaviors under the sub-themes of teacher behaviors in case of failure, student reactions after destructive behaviors, behaviors that do not care about success, expectations of appreciative behavior, teachers’ expectations when choosing the profession, deficiencies in the teaching process, teachers’ expectations from teaching, technological tool usage levels, teacher behaviors that decrease class participation, and behaviors not expected from teachers. The findings of the study reveal destructive leadership behaviors to have negative effects on students. As a result, activities such as in-service trainings can be organized to raise teachers’ awareness in this direction.

Keywords:

destructive leadership, phenomenology, destructive behaviors,

PDF

___

Aasland, M. S., Skogstad, A., Notelaers, G., Nielsen, M. B., & Einarsen, S. (2010). The prevalence of destructive leadership behavior. British Journal of Management, 21, 438 452.
Ağırman, N., & Ercoşkun, M. H. (2017). Sınıf öğretmenlerinin öğretmen yeterlik ve öğretmen liderlik düzeylerinin değerlendirilmesi. Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(3), 715-728.
Akhtar, S., & Shaukat, K. (2016). Impact of petty tyranny on alienation from work: Role of self esteem and power-distance. Global Journal of Flexible Systems Management, 17(3), 275-285.
Akman, Y. (2016). The relationship between destructive leadership and job burnout: A research on teachers. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 12(3), 627-653.
Angelle, P. S., & Schmid, J. B. (2007). School structure and the identity of teacher leaders: Perspectives of principals and teachers. Journal of School Leadership, 17(6), 771–799.
Aravena, F. (2019). Destructive leadership behavior: An exploratory study in Chile. Leadership and Policy in Schools, 18(1), 83-96.
Ashforth, B. (1994). Petty tyranny in organizations. Human Relations, 47, 755-778. https://doi.org/10.1177/001872679404700701
Bakioğlu, A. (1998). Lider öğretmen. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 10, 1119-1128.
Balcı, A. (2014). Etkili okul ve okul geliştirme: Kuram, uygulama ve araştırma. Ankara: Pegem Akademi.
Balwant, P. T. (2015). The dark side of teaching: Destructive instructor-leadership. Academy of Management Proceedings, 2015(1), 11362. https://doi.org/10.5465/ambpp.2015.11362abstract
Balwant, P. T. (2017). The dark side of teaching: destructive instructor leadership and its association with students’ affect, behaviour, and cognition. International Journal of Leadership in Education, 20(5), 577-604.
Başar, U., Sığrı, Ü., & Basım, N. (2016). İş yerinde karanlık liderlik. İş ve İnsan Dergisi, 3(2), 65-76.
Beycioğlu, K., & Aslan, B. (2012). Öğretmen ve yöneticilerin öğretmen liderliğine ilişkin görüşleri: bir karma yöntem çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 18(2), 191-223.
Blase, J., & Blase, J. (2004). The dark side of school leadership: Implications for administrator preparation. Leadership and Policy in Schools, 3(4), 245-273.
Can, N. (2007). Öğretmen liderliği becerileri ve bu becerilerin gerçekleştirilme düzeyi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(1), 263-288.
Coleman, A. (2012). The significance of trust in school-based collaborative leadership. International Journal of Leadership in Education, 15, 79–106. https://doi.org/10.1080/13603124.2011.578755
Conger, J. A. (1990). The dark side of leadership. Organizational Dynamics, 19(2), 44-55.
Craig, S. B., & Kaiser, R. B. (2013). Destructive leadership. In M. G. Rumsey (Ed.), The Oxford handbook of leadership (pp. 439-454). New York, NY: Oxford University Press.
Creswell, J. W. (2007). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five traditions. (2nd edition). Thousand Oaks, CA: Sage.
Çetin, M. (Ed.). (2017). Güncel liderlik kuramları. Ankara: Nobel Yayınları.
Einarsen, S., Aasland, M. S., & Skogstad, A. (2007). Destructive leadership behavior: A definition and conceptual model. The Leadership Quarterly, 18, 207-216.
Ellis, K. (2000). Perceived teacher confirmation: The development and validation of an instrument and two studies of the relationship to cognitive and affective learning. Human Communication Research, 26, 264-291. https://doi.org/10.1111/j.1468-2958.2000.tb00758.x
Fairman, J. C., & Mackenzie, S. V. (2015). How teacher leaders influence others and understand their leadership. International Journal of Leadership in Education, 18(1), 61–87.
Guba, E. G. (1981). Criteria for assessing the trustworthiness of naturalistic inquiries. Educational Communication and Technology Journal, 29, 75–91.
Güçlü, N., & Koşar S. (2016). Eğitim yönetiminde liderlik: Teori, araştırma ve uygulama. Ankara: Pegem Akademi.
Güldü, Ö. (2016). Yıkıcı liderlik algısı ve mesleki tükenmişlik arasındaki ilişkide olumsuz duygu-durumun aracı rolü. Çalışma İlişkileri Dergisi, 7(2), 91-113.
Gündüz, Y., & Dedekorkut, S. E. (2014). Yıkıcı liderlik. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 95-104.
Kellerman, B. (2008). Kötü liderlik. F. Kahya (Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Krasikova, D. V., Green, S. G., & LeBreton, J. M. (2013). Destructive leadership: A theoretical review, integration, and future research agenda. Journal of Management, 39, 1308-1338. https://doi.org/10.1177/0149206312471388
Lipman-Blumen, J. (2010). Toxic leadership: A conceptual framework. In F. Bournois, J. Duval-Hamel, S. Roussillon, & J. Scaringella (Eds.), Handbook of top management teams (pp. 214-220). London: Palgrave Macmillan,.
Miles, M. B, & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook (2nd ed.). California: Sage Publication.
Molino, M., Cortese, C. G., & Ghislieri, C. (2019). Unsustainable working conditions: The association of destructive leadership, use of technology, and workload with workaholism and exhaustion. Sustainability, 11(2), 446.
Mullins, A. K. (2015). The dimensionality of destructive leadership: Toward an integration of the bright and dark sides. North Carolina State University.
Northouse P. G. (2015). Liderlik kuram ve uygulamalar. C. Şimşek (Çev. Ed.). İstanbul: Sürat Üniversite Yayınları.
Patton, M. Q. (2002). Qualitative research & evaluation methods. (3rd ed.). Thousand Oaks, CA: SAGE Publications, Inc.
Reed G. E., & Olsen, R. A. (2010). Toxic leadership. Military Review, November-December, 58-64.
Reyhanoğlu, M., & Akın, Ö. (2016). Toksik liderlik örgütsel sağlığı olumsuz yönde tetikler mi?. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(3), 442-459.
Rosenthal, S. A., & Pittinsky, T. L. (2006). Narcissistic leadership. The Leadership Quarterly, 17(6), 617-633.
Royston, R. A. (2012). Getting thrown under the bus: The impact of destructive narcissistic management on group sensemaking. (Unpublished master thesis). School of Professional Studies, Gonzaga University.
Schyns, B., & Schilling, J. (2013). How bad are the effects of bad leaders? A meta-analysis of destructive leadership and its outcomes. The Leadership Quarterly, 24(1), 138-158.
Tepper, B. J. (2000). Consequences of abusive supervision. Academy of Management Journal, 43(2), 178-190.
Tepper, B. J. (2007). Abusive supervision in work organizations: Review,synthesis, and research agenda. Journal of Management, 33(3), 261-289
Thoroughgood, C. N., Tate, B. W., Sawyer, K. B., & Jacobs, R. (2012). Bad to the bone: Empirically defining and measuring destructive leader behavior. Journal of Leadership & Organizational Studies, 19, 230-255.
Uymaz, A. O. (2013). Yıkıcı liderlik ölçeği geliştirme çalışması. İ. Ü. İşletme Fakültesi İşletme İktisadi Enstitüsü Yönetim Dergisi, 24(75), 37-57.
Valli, L., van Zee, E., Rennert-Ariev, P., Mikeska, J., Catlett-Muhanunad, S., & Roy, P. (2006). Initiating and sustaining a culture of inquiry in a teacher leadership program. Teacher Education Quarterly, 33(3), 97-114.
Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
York-Barr, J., & Duke, K. (2004). What do we know about teacher leadership? Findings from two decades of scholarship. Review of Educational Research, 74(3), 255-316.